Langelo

Plaats
Dorp
Noordenveld
Drenthe

Langelo

Terug naar boven

Status

Langelo is een (es- en brink-)dorp in de provincie Drenthe, gemeente Noordenveld. T/m 1997 gemeente Norg.

Terug naar boven

Naam

In het Drents
Langel. Een inwoner van dit dorp is een Langeler.

Oudere vermeldingen
Ca. 1225 kopie 1330 kopie Rodolphus de Langele, ca. 1335 Langele, 1560 Langeloe, ca. 1660 Langeloo, 1781 Langelo. In de afgelopen eeuwen is de plaatsnaam afwisselend met 1 en 2 o's gespeld geweest, net als elders in Drenthe met plaatsen op -lo(o), zoals Tynaarlo, Dwingeloo, Schoonloo. Tegenwoordig is de officiële spelling met één o.

Naamsverklaring
Samenstelling van lang 'langgerekt' en lo 'licht, open bos', gelegen op een langgerekte zandrug (tussen het dorp en de latere Langeloërduinen, red.).(1)

Bij- en spotnamen
Schimpnamen voor de inwoners zijn Meelkloeten of Meelboeren.

Terug naar boven

Ligging

Langelo ligt aan de N373 Roden-Norg-Assen, 3 km N van Norg, Z van Roden en Roderesch.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Langelo 22 huizen met 125 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 90 huizen met ca. 220 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Langelo is al oud en is als esdorp in de vroege middeleeuwen ontstaan. De meeste kenmerken zijn nog aanwezig: zo lopen er twee beekjes, het Groote Diep en het daarin uitmondende Oostevoortse Diep. In het beekdal hier rondom zijn de drassiger groenlanden (Langelose Stukken en de Broeklanden) nog goed herkenbaar. De essen lagen aan de zuidoost- en zuidwestkant, waar nu de hoger gelegen akkers zijn. Een restant van een oud eikenbos lag aan de zuidkant, het Langeloërholt (of Achter het Hout). Aan de oostkant was een heidegebied en de huidige Oosterweg was vroeger de schapendrift. Aan de zuidkant lag een groter uitgestrekt heideveld. Door overbeweiding ging dit later stuiven en zo ontstonden zandduinen. Vandaar de naam Langeloërduinen.

In het begin van de 20e eeuw is om de verstuiving van de akkers tegen te gaan overgegaan tot de massale aanplant van bos in dit gebied tussen Norg en Langelo. Onder andere zijn er Amerikaanse vogelkersen te vinden. Tegenwoordig is dit een geliefd gebied om te wandelen en staan er honderden zomerhuisjes, wat Norg (waar ze qua postcode onder vallen) tot een van de grotere toeristische plaatsen van Drenthe maakt.

Langelo zelf heeft zich ontwikkeld aan twee oude beplante brinken: de Westerbrink aan de zuidwestkant en de Schoolbrink in het noorden. Het schooltje dat hier was, is na sluiting tot 2017 deels in gebruik geweest als dorpshuis. Het dorp is altijd vrij klein gebleven, met later wat nieuwere boerderijen langs de Hoofdweg. Nieuwbouw heeft in bescheiden mate plaatsgervonden aan de randen van het dorp, achter houtwallen, waardoor het zeer goed ingepast is in het landschap. (© Robert H.C. Kemkers)

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Het dorp is landelijk bekend vanwege de hier gelegen, in 1997 in gebruik genomen Gasopslag Langelo van de NAM, een van de drie gasopslag-complexen in ons land (de andere twee zijn Grijpskerk en Bergermeer bij Alkmaar). Een van de onderdelen van deze installatie zijn de zogeheten fornuizen. Een fornuis is een omvangrijke installatie en is een van de stappen om het pas gewonnen aardgas te behandelen. Het gewonnen aardgas bevat onder meer kleine hoeveelheden watercondensaat en dat moet eruit voordat het gas gebruikt kan worden, en door Gasunie naar huishoudens en bedrijven kan worden getransporteerd. In silo’s gevuld met sillicagel wordt het condensaat uit het aardgas gefilterd. Deze “sillicasilo’s” worden vervolgens gedroogd met warm aardgas, afkomstig uit het fornuis.

Gasopslag Langelo heeft de Drentse Welstandsprijs 1999 gewonnen. Het juryrapport zegt erover: "Grootschalige ingrepen in het Nederlandse landschap, zoals infrastructurele werken of industriële complexen, worden meestal ingepakt met randjes groen om ze aan het oog te onttrekken. Hiermee wordt bij voorbaat ontkend dat dergelijke objecten een aantrekkelijk beeld kunnen opleveren. Een sterk architectonisch concept dat getuigt van respect voor het landschap kan echter, zeker op den duur, een positieve toevoeging zijn. Immers de ‘industriële complexen' uit het verleden, van windmolens tot jaknikkers, zijn tegenwoordig algemeen erkend als waardevolle monumenten.

Een dergelijke grootschalige ingreep is de gasopslag bij het Drentse Langelo. Hier wordt gas dat elders is gewonnen, opgeslagen in een voormalig gasveld. Hoewel de feitelijke opslag van het gas diep in de bodem plaatsvindt, is bovengronds een uitgebreid technisch complex nodig, bestaande uit drie onderdelen; het gasputten-terrein Norg 2, een gasbehandelingsinstallatie en een terrein met meetstations. De gasopslag ligt op de rand van een lage zandrug die aan drie zijden omsloten is door beekdalen. Midden op de zandrug ligt Langelo, een gestrekt brinkdorp. De landschapsvisie is gericht op het versterken van de aanwezige landschapstypen: de beekdalen ruim en grootschalig, de heideontginningen op de zandrug helder gestructureerd door bosstroken en het dorpshart intiem en kleinschalig. Op de zandrug zijn nieuwe bosstroken en laanbeplantingen ontworpen die radiaal vanuit het dorp naar de beekdalen lopen. Deze stroken zijn vanuit ecologisch oogpunt interessant omdat zij verschillende milieus verbinden; van hoog, droog en voedselarm naar laag, nat en voedselrijk.

De radiale structuur van het landschap wordt geaccentueerd door de losse compositie van de gasopslag. Het gasputten-terrein en de meetstations liggen evenwijdig aan de verkavelingstructuur en zijn gescheiden door bosstroken. De gasbehandelingsinstallatie, 60 meter breed en bijna 600 meter lang, ligt gedraaid ten opzichte van de overige onderdelen. De lengte en oriëntatie van de strip wordt benadrukt door een laan en door twee verticale elementen aan de uiteinden: een ranke fakkelpijp en een uitkijkheuvel. Rond de strip ligt een flauw grastalud dat alle visuele obstakels tussen landschap en installatie in zich opneemt. Hiermee wordt benadrukt dat het complex een onderdeel is van het landschap dat niet hoeft te worden gecamoufleerd."

In 2015 zijn gasputten in Loppersum gesloten. Om toch in voldoende mate aan de vraag naar aardgas te kunnen blijven voldoen, wordt sindsdien veel meer gas gepompt uit Gasopslag Langelo. Daardoor is bodemdaling ontstaan die gepaard gaat met trillingen. De verhoogde activiteiten die de laatste jaren bij de gasopslag plaatsvinden, hebben geleid tot 3600 schadegevallen door trillingen. Veel meldingen gaan over scheurvorming in huizen en het verzakken van vloeren.

Volgens een advies van Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) aan de minister anno juli 2018 is meer gasopslag in Langelo de enige optie om de gaswinning in Groningen af te bouwen en het risico op aardbevingen te verkleinen. De winning van gas in Groningen kan dan geleidelijker gebeuren. Nu mag er 5 miljard kuub gas worden opgeslagen. Dat zou 6 miljard moeten worden. De risico's voor omwonenden zijn volgens SodM klein. De veiligheid van bewoners van dorpen als Langelo, Steenbergen en Norg is niet in gevaar, aldus SodM. En dus staat volgens hen niets een verruiming van opslag in de weg. Het plan voor de capaciteitsvergroting van 5 naar 6 miljard kuub opslag is in april 2019 in procedure gegaan.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Langelo heeft 2 rijksmonumenten, zijnde de 19e-eeuwse kop-rompboerderij op Hoofdweg 15, met woonhuis onder afgewolfd zadeldak en schuur onder rieten schilddak, en bijschuur als apart rijksmonument.

- Langs de Hoofdweg staan nog diverse authentieke boerderijen.

- Het dorp heeft twee brinken.

Terug naar boven

Evenementen en activiteiten

- Sfeermarkt Langelo (2e zaterdag van december, in 2019 voor de 9e keer).

- Als het in de winter hard genoeg vriest, kun je schaatsen op de ijsbaan van IJsvereniging Nooitgedacht.

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- De wandelroute Landelijk lopen in Langelo (9 km) voert je door het dorp en door bos met stuifduinen, door open boerenland en door een stuk gevarieerd bos met talloze kronkelende paden.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Langelo, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Beeld

- Fotoserie van Langelo van fotograaf Martin Stevens.

Terug naar boven

Links

- Nieuws: - Nieuws uit Langelo op Facebook.

- Belangenvereniging: - "Dorpsbelangen Langelo is opgericht in 1964. Zij behartigt de belangen van alle inwoners van het dorp en vertegenwoordigt hen in veel organisaties. In 1964 werd de school reeds met sluiting bedreigd. Er is in die periode veel overleg met de voormalige gemeente Norg geweest om dit te voorkomen. Het resultaat was de realisatie van de Viskenij in 1974-1975. In 1985 werd de school opnieuw bedreigd met sluiting. Samen met de toenmalige oudercommissie is er actief contact geweest met het ministerie in Den Haag. Vooral de oudercommissie heeft zich enorm ingezet om te trachten de school voor het dorp te behouden. Helaas heeft dit niet mogen helpen; de school is in 1985 gesloten. Bij de in 1997 gerealiseerde gasopslag heeft Dorpsbelangen zich neutraal opgesteld en is vele malen gesprekspartner geweest bij de NAM en de toenmalige gemeenten Norg en Roden. Natuurlijk is er naast het serieuze werk ook plaats voor het organiseren van activiteiten, zoals een nieuwjaarsborrel (georganiseerd samen met stichting De School), ouderenreisje, zeskamp, speurtocht etc."

- Dorpshuis: - De eigenaren van Café Bralts (voorheen Café Centraal) zijn medio 2017 na 29 jaar met hun zaak gestopt. Het café is echter de thuisbasis van 11 lokale verenigingen die er hun activiteiten uitoefenen, zoals biljarten, kaarten en toneelspelen. Het pand fungeert in de praktijk dus al als dorpshuis. Het dorp zou daarom het pand graag in eigen beheer krijgen om er haar activiteiten te kunnen blijven uitvoeren. En dat is ook gelukt! Dorpsbelangen Langelo heeft subsidie verkregen voor de financiering van een deel van het pand. Voor het overige deel moest zij een hypotheek nemen. Aan de oude school, die tot medio 2017 mede fungeerde als dorpshuis, maar daar qua inrichting minder geschikt voor was, was veel achterstallig onderhoud. Dat pand is overgedragen aan de gemeente, die het gaat verkopen. (bron en zie ook de videoreportage op RTV Drenthe, 8-12-2016)

In juli 2017 is het pand, dat uit 1934 dateert, overgedragen aan Stichting De Huiskamer van Langelo. Voorzitter Jacob Dam stelt bij de overdracht: "De bedoeling is dat het weer een pleisterplaats wordt met een uitnodigend terras. En tegelijk een plek waar de verenigingen verder kunnen en we nog wat meer aandacht kunnen geven aan activiteiten voor senioren en kinderen. Daar is wel behoefte aan; het dorp mag wel wat meer bruisen." En dat gebeurt inmiddels weer volop! Kijk maar op de pagina Activiteiten van Café Langelo. "Alleen ‘Open’ op de deur zetten is niet genoeg. Je moet dingen blijven organiseren. Onze uitdaging is alle generaties te bereiken en dat lukt ons ook met jongeren al heel aardig", aldus de uitbaters. Zo zijn in 2018 al 10 weekenden gevuld geweest met het project 'Run de Kroeg', waarbij 10 teams mochten bedenken hoe ze zo veel mogelijk mensen naar 'hun' café halen.

Reactie toevoegen