Oude grenspalen die de grens aangeven tussen de vroegere streken Land van Heusden en Land van Altena, aan de Maasdijk tussen de dorpen Veen en Andel
De streek Land van Heusden en Altena wordt blijkens deze kaart kennelijk ook wel kortweg Land van Altena genoemd (vermoedelijk door de verwarring die anders ontstaat, omdat de stad Heusden niet in deze streek ligt).
Bommelerwaard, Land van Heusden, Tielerwaard e.o., kaart 1773
- Het Land van Heusden en Altena is een streek in de provincie Noord-Brabant.
- Het Land van Heusden en Altena omvat vandaag de dag alleen nog de gemeente Altena (die in 2019 is ontstaan uit samenvoeging van de gemeenten Aalburg, Werkendam en Woudrichem).
- "Het Land van Heusden en het Land van Altena worden sinds de aanleg van de Bergsche Maas in 1904 in een adem genoemd. De Bergsche Maas doorsneed het Land van Heusden, waarvan de zuidelijke 'bovendorpen' ('boven' refereert hier aan 'stroomopwaarts') en ook Heusden zelf zich vervolgens meer op de rest van Brabant zijn gaan oriënteren. Deze vallen daardoor niet onder de streek Land van Heusden en Altena.
De historische grens tussen de vroegere heerlijkheden Heusden en Altena verloopt noordelijk van Veen en Babyloniënbroek en oostelijk van Dussen. Beide gebieden hebben gemeen dat ze voortkwamen uit de middeleeuwse gouw Teisterbant en in de 13e, respectievelijk 14e eeuw Hollands werden. Tijdens de Bataafse Republiek kwam het gebied in 1798 bij het Departement van de Schelde en Maas, en in 1802 bij het Departement Holland. In 1807 kwam het bij het Departement Maasland, in 1811 bij het Franse departement Monden van de Maas en pas in 1815 bij de provincie Noord-Brabant. Een opmerkelijk verschil met de rest van Noord-Brabant is dan ook de sterk protestantse inslag van het gebied."(1)
Terug naar bovenHet Land van Heusden en Altena grenst in het N aan de Merwede en de Afgedamde Maas, in het Z aan de Bergsche Maas en in het W aan de Biesbosch.
Terug naar bovenAls je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van het Land van Heusden en Altena, kun je terecht bij de volgende instanties en sites:
- Erfgoed Altena is een samenwerkingsverband van organisaties en verenigingen in het Land van Heusden en Altena die zich bezighouden met de geschiedenis en cultuurhistorie van de streek. De belangrijkste doelstelling van Erfgoed Altena is het stimuleren van de interesse in de geschiedenis van de regio door het organiseren van diverse activiteiten. De regionale organisatie van de Open Monumentendagen is er daar een van.
- Streekarchief Langstraat Heusden Altena. "Particuliere en gemeentelijke archieven zijn online te raadplegen of in de studiezaal. De oudste stukken zijn uit de 13e eeuw, de jongste van gisteren." Op de site van het Streekarchief kun je o.a. zoeken in meer dan 100.000 gedigitaliseerde krantenpagina's van kranten uit de regio.
- De Stichting Historische Reeks Land van Heusden en Altena is in 1990 opgericht. Hun doel is om de geschiedenis van de streek bekend te maken bij een breed publiek. Eenmaal per jaar geven ze een boek uit. Het streven is om in de Reeks een diversiteit aan onderwerpen aan bod te laten komen. Zo wordt er gepubliceerd over middeleeuwse geschiedenis, waterstaatkundige geschiedenis, kerkgeschiedenis, de Tweede Wereldoorlog, politieke geschiedenis enz. Ze geven regelmatig een themadeel uit. Bijvoorbeeld over de Watersnoodramp van 1953, de agrarische geschiedenis en een bundel speciaal voor het onderwijs.
Terug naar boven- De gemeenten Aalburg, Werkendam en Woudrichem hebben vele jaren gepraat over intensivering van de samenwerking, of wellicht herindeling. In 1997, bij de vorige grote herindelingsronde in Noord-Brabant, zijn de gemeenten Werkendam, Sleeuwijk en Dussen samengevoegd tot een nieuwe gemeente Werkendam met ca. 25.000 inwoners. De gemeenten Aalburg en Woudrichem, met resp. ca. 11.000 en 14.000 inwoners, konden toen zelfstandig blijven, hoewel er over werd gesproken om die ook te laten fuseren om zo een qua grootte gelijkwaardige gemeente te krijgen met de nieuwe gemeente Werkendam.
De afgelopen jaren zijn er diverse rapporten verschenen over samenwerken dan wel herindelen van de regio. De ondernemingsraden van de gemeenten Aalburg, Werkendam en Woudrichem vinden (anno februari 2013) een fusie de enige goede oplossing. "Alleen dan kan er een moderne professionele organisatie worden opgezet.Deze kan de toekomstige taken die op de gemeenten afkomen goed uitvoeren en kan de dienstverlening voor de burgers minimaal op het huidige peil houden. Alle andere vormen van samenwerking leiden naar de mening van de ondernemingsraden tot verspilling van tijd, energie en geld, zonder tot goede resultaten te kunnen komen." aldus de ondernemingsraden. De gemeenten waren echter nog altijd verdeeld (zo waren in Aalburg 8 leden tegen en 7 voor herindeling). Daarom komt er begin 2015 wederom een onderzoek naar de mogelijkheden van samenwerking dan wel herindeling.
Dit heeft geleid tot het laatste rapport: 'Bestuurlijke toekomst Land van Heusden en Altena. Rapport van bevindingen', door prof. dr. C.P. Veerman, mei 2015. Na een schets van verleden, heden en onderbouwingen van een wenselijk geachte toekomst, rekening houdend met de bestaande knelpunten en de huidige en toekomstige taken en uitdagingen voor de regio, komt hij tot de aanbeveling om de gemeenten te laten toewerken naar een herindeling tot 1 gemeente, bij voorkeur per 2019. En zo is besloten: de genoemde gemeenten zijn inderdaad in 2019 gefuseerd tot de nieuwe gemeente Altena. Zie verder aldaar.
Terug naar boven- Molenstichting Land van Heusden en Altena zet zich in om 9 molens in de regio te onderhouden en waar nodig te restaureren. Tijdens openingsuren geeft de aanwezige molenaar je graag uitleg, een rondleiding en/of een demonstratie. De molens zijn nauw verbonden met de St. Elisabethsvloed en de strijd tegen het water. Al in 1461 wordt een eerste poldermolen in het Land van Heusden en Altena gebouwd. En nadien volgen er nog veel meer, want de poldermolens hadden een belangrijke functie. Van de 38 molens, verdeeld over 34 polders, die in 1925 nog werkten, waren er 28 wipmolens en 10 achtkante en ronde stenen molens. Nieuwe technieken, zoals gemalen, en de ruiverkaveling maakten de molens in de loop van de vorige eeuw overbodig. Nu resteren nog 6 poldermolens. Voor het malen van het graan werden 9 korenmolens in de loop van de vorige eeuw eveneens overbodig. Momenteel zijn er nog 4 korenmolens over, waarvan er 3 door de molenstichting worden beheerd.
- Op de Maasdijk tussen Andel en Veen staan 2 hardstenen grenspalen ('Kaaie Paole') uit 1786; de ene met het wapen van Altena, de andere met het wapen van Heusden (een rad). Ze betreffen de grenzen tussen de vroegere waterschappen Het Oudland van Altena en de Hooge Maasdijk van Stad en Land van Heusden. Tevens de grens tussen de vroegere streken Land van Heusden en Land van Altena. Zie de afbeelding. Het wapen op de paal van Altena is een van de versies van het wapen van de heerlijkheid Altena; 2 rechtop geplaatste van elkaar afgewende zalmen. Een wapen voor het geslacht van Altena is bekend sinds de 13e eeuw. Het geslacht stierf rond 1250 uit. De heerlijkheid en Land van Altena hebben dit wapen overgenomen. Diverse gemeenten hebben varianten van dit wapen.
Terug naar boven- Natuurbeschermingsvereniging Altenatuur. De Beheercommissie Natuurgebieden van de vereniging is eind jaren tachtig opgericht om de kleine natuurterreinen die toen in het bezit van de vereniging kwamen, te beheren. De commissie beheert de grienden en bosschages rond de Wijde Alm bij Uitwijk, een griend langs de Emmikhovenseweg te Almkerk en de Griend van Bellemakers aan de Provincialeweg Noord te Almkerk.
De leden van Weidevogelbescherming Land van Heusden en Altena - eveneens een werkgroep van Altenatuur - hebben in 2017 651 nesten van weidevogels gevonden en zo veel als mogelijk beschermd. In 2016 ging het om 526 nesten en in 2015 werden 550 nesten gevonden en beschermd. De belangrijkste groei van het aantal nesten was er bij de kievit, grutto, tureluur en wulp. De toename is te verklaren doordat het zoekgebied is uitgebreid dankzij de beschikbaarheid van meer vrijwilligers. En bij Veen is een nieuwe zoekgroep gestart. Daarnaast konden veel kuikens beschutting vinden in de in 2016 aangelegde plas-drasweilanden. In Hank verdubbelde het bestand zich in één jaar op precies dezelfde hoeveelheid hectaren.
- Natuurgebieden in het Land van Heusden en Altena van Brabants Landschap.
Terug naar boven- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Land van Heusden en Altena (online te bestellen).
Terug naar boven- Media / nieuws: - OKÉ FM is de streekomroep voor het Land van Heusden en Altena en de Bommelerwaard. - Nieuws uit het Land van Heusden en Altena op de site van huis-aan-huisblad Het Kontakt.
Reactie toevoegen