Kwaalburg

Plaats
Buurtschap
Alphen-Chaam
West-Brabant Baronie en Markiezaat
Noord-Brabant

Kwaalburg

Terug naar boven

Status

- Kwaalburg is een buurtschap in de provincie Noord-Brabant, in de regio West-Brabant, en daarbinnen in de streek Baronie en Markiezaat, gemeente Alphen-Chaam. T/m 1996 gemeente Alphen en Riel.

- De buurtschap Kwaalburg valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Alphen.

- De buurtschap Kwaalburg heeft geen plaatsnaamborden, zodat je slechts aan de gelijknamige straatnaambordjes kunt zien dat je er bent aangekomen.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
Quaelburgh, 1311 kopie 15e eeuw Qualeburgh, 1347 Quaelborch, 1877 de Kwal.

Naamsverklaring
- Samenstelling van burg ‘burcht’ en een niet geheel duidelijk eerste deel, ter verklaring waarvan men verwijst naar Qualburg in Duitsland, dat teruggaat op Quadriburgium (390 AD) ‘vierkante burcht’. Dat deze etymologie ook opgaat voor Kwaalburg valt echter nog te bewijzen. Misschien is er een verband met het Middelnederlandse quareel 'gebakken steen'? (1)

- Hier zullen we moeten zoeken naar een Romeinse versterking, een quadriburgium, dat is een vierkante versterking met vierhoekstoren. Op bestaande kaarten vindt men in het gebied van Kwaalburg nog een aantal percelen terug, die tezamen een vierkant vormen. (21, 1996)

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Kwaalburg ligt rond de gelijknamige weg, ZW van het dorp Alphen.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat de buurtschap Kwaalburg 23 huizen met 251 inwoners. Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 20 huizen met ca. 50 inwoners.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Gerestaureerde prehistorische grafheuvel. De ringwalgrafheuvel is, samen met die van Hoogeloon, de grootste van Nederland. Het is niet makkelijk te vinden. Bij pand nr. 13 loopt aan de linkerkant een zandweggetje door de akkers van De Wildert naar het zuiden tot in de bossen. Bij splitsing rechts afbuigen. U komt spoedig bij een jong sparrenbos aan uw rechterhand en mastbos aan de linkerkant. Op de hoek van het sparrenbos wijst een paaltje-met-rode-kop verder de weg.

De indrukwekkende grafheuvel uit de bronstijd (ca. 2500 v.Chr.) (foto) is in 1961 onderzocht. Daaruit bleek dat de kernheuvel van heideplaggen was opgeworpen over op het oude oppervlak gelegen crematieresten. Rond de heuvel bevond zich een omwalde laagte. In een volgende bouwfase werd, met vrijlating van een plm. twee meter brede sloot, een brede ringwal opgeworpen. Er werden minstens twee bijzettingen aangetroffen. Het ging hier niet om crematieresten maar om lijkbegravingen. De heuvel leverde een hielbijl en een kleine dolk op. Alles bijeen niet zo'n rijk resultaat als gehoopt. De grafheuvel met zijn ringgracht en wallen vormt een indrukwekkend prehistorisch monument.

In 2014 heeft de grafheuvel de status 'gemeentelijk monument' gekregen. Eigenaar Staatsbosbeheer is verzocht de zichtbaarheid van de grafheuvel te waarborgen door de omgeving vrij te houden van bomen en struiken en de heide ter plaatse in stand te houden. Voorheen was het omsloten door bos en dat kwam de vind- en zichtbaarheid niet ten goede.

- De restauratie van de Kwaalburgse Hoeve (Kwaalburg 18) is in 2009 gereed gekomen. De eigenaars - Jan van der Horst en Marie-Louise Filippini - zijn erin geslaagd om van een bouwval een sfeervolle woonboerderij te maken, terwijl zoveel mogelijk van de authentieke indeling en materialen bewaard is gebleven. De gemeente Alphen-Chaam heeft het pand zijn woonbestemming teruggegeven en heeft het op de gemeentelijke monumentenlijst geplaatst. De oudste delen van de boerderij dateren uit begin 17e eeuw.

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- Gemarkeerde rondwandeling van 2,5 km. Je kunt er bij de grafheuvel aan beginnen, maar het eigenlijke startpunt ligt aan de asfaltweg naar Baarle-Nassau in de buurtschap Boschoven.

- Wandelroute Ommetje Kwaalburg (8,3 km) start bij Café Welkom en doet als eerste een van de grootste grafheuvels van Nederland aan. Vervolgens wandel je langs de Kwaalburg, dat in de Romeinse tijd een versterking was. Voordat je eindpunt de Maastrichtsebaan bereikt, wandel je o.a. ook nog via en langs de Ulicotensebaan, de Zandberg en de Willibrordkapel. - Diaserie met tientallen foto's van het Ommetje Kwaalburg, door Loes Westgeest.

Reactie toevoegen