Krabbendam

Plaats
Dorp
Schagen
West-Friesland
Noord-Holland

Krabbendam

Terug naar boven

Status

- Krabbendam is een dorp in de provincie Noord-Holland, in de streek West-Friesland, gemeente Schagen. T/m 1989 gemeente Warmenhuizen. In 1990 over naar gemeente Harenkarspel, in 2013 over naar gemeente Schagen.

- Het dorp Krabbendam heeft in 1978 geen eigen postcode en plaatsnaam gekregen in het postcodeboek, voor de postadressen ligt het dorp daarom sindsdien ´in´ Warmenhuizen.

- Onder het dorp Krabbendam valt ook een deel van de buurtschap Zijpersluis.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1413-1414 Crabbendamme, 1518 en 1573 Crabbendam, 1665 Crabbedam.

Naamsverklaring
De naam kan samenhangen met de in West-Friesland voorkomende waterbouwkundige term krabbendijk, een zeewering van palen gelegen vóór de buitenvoet van de zee- of hoofddijk, om deze tegen het geweld van de golven te beschermen: 1518 "...te maicken ende volmaicken een crabbendijck van Crabbendam off tot Kolhoiren toe". Hoewel een dergelijke zeewering een goede schuilplaats biedt aan krabben, lijkt het synoniem 1518 crappeldijck erop te wijzen dat er geen verband is met de diernaam krab; dan misschien bij de woordgroep van krib 'hoofd in een rivier van rijswerk en stenen'.(1)

Familienaam
Er zijn ook families met de naam Krabbendam. Een zekere Pieter Crabbendam was vermoedelijk afkomstig uit de nabijgelegen buurtschap Kalverdijk. Bewijs dat dit geslacht uit dit dorp stamt, is echter nog niet gevonden.

Terug naar boven

Ligging

Het dorp Krabbendam ligt Z van het dorp Burgerbrug, ZW van het dorp Eenigenburg, WZW van het dorp Tuitjenhorn, NW van het dorp Warmenhuizen, NNO van het dorp Schoorl, ONO van het dorp Groet en ZO van het dorp Petten.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat het dorp Krabbendam 22 huizen met 109 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 60 huizen met ca. 150 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Tijdens de Slag bij Krabbendam in 1799 is vrijwel het hele dorp verwoest. Slechts 1 pand heeft het overleefd. In 1808 is het dorpje herbouwd. Deze Slag, ook bekend als de Slag bij de Zijperdijk, vond plaats op 10 september 1799, in de Kop van Noord-Holland, tijdens de Brits-Russische expeditie naar Noord-Holland. De veldslag was een Britse overwinning tegen revolutionaire Franse en Bataafs-Nederlandse troepen.

Krabbendam heeft een station/halte gehad aan de Tramlijn Alkmaar-Schagen.

Onderwijs
Het eerste schooltje stond in de Zijpe op de terp "de Grote Weijt", zeker vanaf 1623, waarschijnlijk eerder maar gegevens ontbreken. Dit grondgedeelte was van de gemeente Warmenhuizen. Het schooltje stond daar tot ongeveer 1733 en er stonden ook nog 14 huizen daar in de buurt. Daarna kwam de school op het Kerkpad. Door de oorlog van 1799 verbrandde Krabbendam geheel. In 1818 is er een nieuwe school gebouwd op het Kerkpad, naast de Gereformeerde kerk. In 1894 komt er een nieuwe school aan de Westfriesedijk, deze wordt genoemd naar een oude schoolmeester Jacob Olthoff.

Deze school wordt in 1965 wegens ouderdom afgebroken en er wordt een nieuwe school gebouwd. In 1990 wordt ook deze school wegens ouderdom gesloten en de kinderen van Krabbendam en omgeving gaan naar de Doorbraak in Warmenhuizen naar een nieuwe Olthoff school, later werd dit de kleuterschool. In 1994 moest de school minstens 77 kinderen hebben, echter men kwam daar niet aan en het Protestant Christelijk Onderwijs moest noodgedwongen de school sluiten. (bron: Warmenhuizen in oude foto's)

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Bestemmingsplan Eenigenburg, Krabbendam en Valkkoog (2012).

Terug naar boven

Actuele situatie

Ruimtelijke en functionele structuur
"Krabbendam is een lintvormige kern, gelegen op en tegen de hoge Westfriesedijk, op het kruispunt met de oude Schoorlse Zeedijk. Naast de dijk is er een kleine woonterp met de kerk, waar enige komvorming heeft plaatsgevonden. Dit is de enige maatschappelijke functie in het dorp. Bij de zuidelijke entree van de kern is de bebouwing een eenzijdig lint, met uitzicht over het open land. Aan de noordkant eindigt de bebouwing vrij abrupt. Krabbendam, van oorsprong een vissersdorp aan de vroegere zeegeul De Rekere, is sinds lang een agrarische en tegenwoordig vooral een woonkern, met zo’n 140 inwoners. Er is een aannemersbedrijf gevestigd met de entree aan de Schoorlse Zeedijk. In het dorp is een bakker nog de enige voorziening. De vroegere basisschool is tot woonappartement verbouwd. In de kern bestaat een groot deel uit voormalige agrarische bebouwing. Karakteristiek is een viertal oude (stolp)boerderijen en tuinderswoningen van één bouwlaag met mansardekap. De uit 1850 daterende schuurkerk aan het Kerkepad 13/15 is rijksmonument. Twee woonhuizen aan de Westfriesedijk zijn om hun waarde voor de jonge bouwkunst (de periode 1850-1940) beeldbepalend en karakteristiek voor het dorp.

De oorspronkelijke structuur met de terp en de lintbebouwing op de dijk, is van waarde. De dijk en de terp zelf zijn wat betreft landschapsbeeld van hoge waarde. De Westfriesedijk is aangewezen als een provinciaal monument. De terp zelf kent, naast een cultuurhistorische, ook een archeologische waarde. De bebouwing is met de voorkant gericht op de dijk en is laag, met de kappen (de noklijn) evenwijdig aan de weg. De rooilijn aan de voorzijde en aan de kopse kanten is belangrijk. Bijgebouwen liggen op de achtergrond. De entree bij de terp is nauw, met bebouwing dicht tegen het Kerkepad aan. Op de terp is de bebouwing bescheiden van schaal, ook het huiskerkje met gemeenschapsruimte. De ruimte rond de terp is dicht opgevuld door bijgebouwen en opgaand struikgewas. Slechts op enkele plekken zijn nog doorzichten naar het omringende landschap en dorpen in de verte. Het verdient aanbeveling deze doorzichten te herstellen en waar nog mogelijk te beschermen.

Ontwikkelingen en uitgangspunten
Op de terp aan het Kerkepad in Krabbendam zijn recent op enkele plaatsen nieuwe woningen gebouwd, waaronder tegenover Kerkepad 8, als gevolg van de beëindiging van een agrarisch (hulp)bedrijf. Ook de voormalige bedrijfswoning (stolp) en de bijbehorende schuur krijgen nog een nieuwe functie als burgerwoning. De begraafplaats aan de oostkant van deze nieuwe woningen, zal aan de noordzijde een kleine uitbreiding krijgen. Aan de noordzijde van de woning Kerkepad 11 vindt op basis van een bestaande wijzigingsbevoegdheid nog een woningtoevoeging plaats.

Het aannemersbedrijf, door veel buitenopslag nu opvallend op de hoek van de Schoorlse Zeedijk en de Westfriesedijk, heeft te kennen gegeven de bedrijfspanden en het terrein verder uit te willen breiden. Een reorganisatie van de ruimte van zowel panden als opslag is bedrijfsmatig noodzakelijk. Het aannemersbedrijf is landschappelijk en wat betreft de milieusituatie voor de woonomgeving, maar ook vanuit verkeershinder op de smalle dijk, op een zeer kwetsbare locatie gelegen. Vanuit het uiterlijk, de zichtbare buitenopslag in containers en de bebouwing is het bedrijf in deze kleine kern ruimtelijk niet ideaal te achten. Van een lokaal bedrijf is al langer geen sprake meer. Dat neemt niet weg, dat wij de vestiging van het bedrijf daar als een gegeven beschouwen met bouwrechten, die ook in het bestemmingsplan worden neergelegd.

Het bedrijf verplaatst binnenkort de kantooractiviteiten naar bedrijventerrein Oudevaart Zuid in Warmenhuizen en beperkt de activiteiten in Krabbendam tot de timmerwerkplaats en inpandige opslag van materiaal, voor zover dat al niet op de bouwplaatsen elders is. De bestaande afstand van de bedrijfsbebouwing tot de dichtstbijzijnde woningen van derden wijzigt niet. De geluidsbelasting als gevolg van de inpandige opslag blijft gelijk en op grond van akoestische rapportage kan de gemeente aanvullende maatregelen verlangen. Uiteraard zal het bedrijf aan het Besluit bouw- en houtbedrijven milieubeheer moeten voldoen. In samenhang met een vergroting van het open terrein (met nieuwe groensingels) ontstaan kansen om de landschappelijke inpassing te verbeteren." (bron: Bestemmingsplan)

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Krabbendam heeft 1 rijksmonument, zijnde de Gereformeerde (PKN) Kerk. In 1846 is een huis annex schuur aan het Kerkpad aangekocht, dat na verbouwing en voorzien van gotische ramen als kerk in gebruik is genomen. De kerk staat daarom ook bekend als 'schuurkerk'. Het kerkgebouw is enkele malen aangepast en uitgebreid en omvat naast een kosterswoning tevens een accommodatie voor doordeweekse activiteiten, onder de naam ’t Trefpunt, waar o.a. diverse verenigingen uit het dorp hun activiteiten houden. Zie verder de site van de Gereformeerde Kerk van Krabbendam, Warmenhuizen en omstreken. De in 2014 opgerichte Stichting ter behoud Krabbendammer Erfgoed zet zich in voor behoud van het monumentale complex, o.a. door het te verhuren voor activiteiten en evementen zoals trouwerijen en vergaderingen.

- Krabbendam heeft 2 gemeentelijke monumenten, zijnde 2 panden op resp. Westfrieseweg 92 en 94.

- Dwangburcht Nuwendore werd aan het eind van de 13e eeuw gebouwd in opdracht van de beroemde Floris V, die de opstandige Westfriezen onderwerpt. Het ligt direct NO van Krabbendam, in een scherpe bocht van de Westfriese Omringdijk als onderdeel van een keten dwangburchten in Noord-Holland. De burchten waren noodzakelijk om de heftig weerstand biedende West-Friezen te kunnen onderwerpen. Waarschijnlijk is het kasteel in de tweede helft van de 14de eeuw alweer verwoest bij een grote dijkdoorbraak. Noord-Holland was in die tijd een dynamische verzameling van kleine stukken droog land in een gebied van moerassen, rivieren, meren en zeedoorbraken. Het enige wat van Nuwendore overbleef waren de nauwelijks herkenbare fundamenten, die honderden jaren ongestoord in het landbouwgebied hebben gelegen. In de jaren zestig wordt het terrein met de resterende fundamenten tot rijksmonument benoemd.

In 2011 is een restauratieproject gereed gekomen. Architect Paul van Vliet ontwierp een geconsolideerde ruïne met toren, die de beleving voor de bezoekers tastbaar maakt. Vanaf die toren heeft u een prachtig uitzicht over het omringende landschap. Met een beetje fantasie stel je je de zee aan de andere kant van de dijk voor, waan je je in de middeleeuwen en vormt zich in je hoofd een beeld van de roemruchte geschiedenis van dit ruige gebied. - Nadere informatie over geschiedenis en project dwangburcht Nuwendoorn. - Het boekje 'Het huis te Nuwendoorn' is via de link ook online te lezen.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Krabbendam, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Beeld

- Fotoserie van Krabbendam door fotograaf Martin Stevens.

- Oude foto's en ansichtkaarten van Krabbendam.

Terug naar boven

Links

- Dorpshuis: - Dorpshuis 't Trefpunt.

Reactie toevoegen