Koarnjum

Plaats
Dorp
Leeuwarden
Fryslân

koarnjum_plaatsnaambord_nieuw.jpg

In 2009 zijn de plaatsnamen in de gemeente Leeuwarderadeel officieel Friestalig geworden. Zo heet Cornjum nu Koarnjum. Als service naar de 'Hollanders' die daar nog aan moeten wennen, staat de Nederlandse variant er op de plaatsnaamborden nog wel onder.

In 2009 zijn de plaatsnamen in de gemeente Leeuwarderadeel officieel Friestalig geworden. Zo heet Cornjum nu Koarnjum. Als service naar de 'Hollanders' die daar nog aan moeten wennen, staat de Nederlandse variant er op de plaatsnaamborden nog wel onder.

koarnjum_plaatsnaambord_oud.jpg

Voorheen stond in de gem. Leeuwarderadeel alleen de Nederlandstalige variant op de plaatsnaamborden, in dit geval Cornjum

Voorheen stond in de gem. Leeuwarderadeel alleen de Nederlandstalige variant op de plaatsnaamborden, in dit geval Cornjum

Cornjum.JPG

Het voormalige koetshuis op Landgoed Martenastate

Het voormalige koetshuis op Landgoed Martenastate

Koarnjum

Terug naar boven

Status

Koarnjum is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Leeuwarden. T/m 2017 gemeente Leeuwarderadeel.

Terug naar boven

Naam

In het Nederlands
Cornjum. De plaatsnaam is sinds 2009 officieel Friestalig. Op het plaatsnaambord staat de Friestalige variant bovenaan en de Nederlandstalige eronder. Voorheen stond er alleen de Nederlandstalige naam.

Oudere vermeldingen
1427 Coernum, 1473 Korniem, 1483 Kornijem, 1484 Korningum, 1536 Cornium.

Naamsverklaring
Ontstaan uit Korninga-heem*, dat mogelijk teruggaat op Korringa-heem* 'woonplaats van de lieden van de persoon Curra'.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Terug naar boven

Ligging

Koarnjum ligt N van Leeuwarden, ZO van Stiens.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Koarnjum 47 huizen met 303 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 180 huizen met ca. 450 inwoners.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- M.i.v. schooljaar 2015-2016 zijn de basisscholen De Homeie en De Foarikker (Britsum) en Oan't Skipperspypke (Koarnjum) gefuseerd tot Samenwerkingsschool De Swirrel in Britsum. Doel van de fusie is om een toekomstbestendige school te behouden voor de 3 dorpen (= naast de genoemde dorpen ook het dorp Jelsum), kwaliteit van onderwijs te kunnen blijven bieden en voor de kinderen meer te kunnen bieden m.b.t. samenwerken, vriendschappen en van elkaar kunnen en willen leren.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Koarnjum heeft 11 rijksmonumenten, die op 2 objecten betrekking hebben, namelijk de Hervormde kerk en Martenastate.

- De Hervormde (PKN) Nicolaaskerk (De Wier 7) is in 1873 in Eclectische bouwtrant gebouwd naar ontwerp en onder toezicht van architect Foppe Brouwer uit Koarnjum, door aannemer G.P. Keuning uit Ternaard, die beiden vermeld staan op de gedenksteen in de westgevel. De kerk staat op een vrij lage terp op een ruim kerkhof met een dichte boomzoom, nabij Martenastate. De nieuwbouw verving een vroeg-middeleeuwse kerk met gebruikmaking van de oude fundamenten, maar met een vloerpeil dat ongeveer 0.8 meter hoger ligt. In vergelijking met andere in deze periode vervangen kerken is de traditionele hoofdvorm op decoratieve wijze uitgevoerd. Van architect F. Brouwer zijn uit de jaren 1860-1880 vooral opdrachten voor boerderijbouw bekend, maar hij ontwierp ook de kerken van Oldeholtwolde (1875), Skingen (1877) en de kerktoren van Wier (1881). In de toren hangen twee luidklokken, beide van 1948, met de veelzeggende tekst "Mei it wrâldsbestel sa forrinne dat hja nou hingjen bliuwe kinne". De klokken zijn gegoten door Jacobus van Bergen te Midwolda ter vervanging van de oude luidklokken, die in de Tweede Wereldoorlog zijn verdwenen.

"De in Eclectische trant gebouwde Hervormde kerk van Koarnjum naar ontwerp van F. Brouwer uit 1873 is van algemeen cultuurhistorische en bouwhistorische waarde: als exemplarisch voorbeeld van de kerkvernieuwingen in het derde kwart van de 19e eeuw in Friesland; vanwege de hoge mate van bijzonder belang van het object voor het oeuvre van de architect; vanwege de hoge mate van esthetische kwaliteit van het ontwerp; wegens de bijzondere decoratieve oplossing van de zaalkerk met pseudo-transepten; wegens de redelijke mate van uitzonderlijkheid van de stijlkeuze voor een protestantse kerk; vanwege de bijzondere betekenis van het object in relatie tot het complex Martenastate, in zowel ruimtelijk als historisch opzicht; wegens de hoge mate van architectonische gaafheid van het exterieur en het interieur; wegens de aanwezigheid van zowel historische als contemporaine waardevolle interieuronderdelen; vanwege de structurele en visuele gaafheid in relatie tot de dorpse en landschappelijke omgeving." (bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed)

In 2020 heeft de Nicolaaskerk een nieuwe spits gekregen. Met het terugplaatsen van de haan op de toren zijn de restauratiewerkzaamheden aan de toren, die een aantal maanden hebben geduurd, officeel afgerond. De kerk is sinds 2017 eigendom van Stichting Alde Fryske Tsjerken. Bij de overdracht was al duidelijk dat er achterstallig onderhoud in de spits zat. Met de meegeefsom die de Hervormde gemeente betaalde bij de overname, kon de klus worden geklaard. Er kwamen nieuwe leien op de spits en een deel van het houtwerk is vernieuwd. De kerk valt tegenwoordig onder de Protestantse Gemeente te Britsum - Koarnjum - Jelsum en wordt nog 17 keer per jaar gebruikt voor de eredienst.

- De windmotor op Skeltedyk 3 (bij garage Ketellapper) is niet meer in functie en staat er dus alleen 'voor de sier'.

- De oude Martenastate werd sinds de 15e eeuw bewoond door de adellijke families Martena, Van Burmania en Vegelin van Claerbergen. De laatste bewoner, Duco Martena van Burmania Vegilin van Claerbergen (1859-1894), die al deze namen in zijn achternaam verenigde, liet de state na zijn dood bij testament aan de kerkvoogdij van Koarnjum, maar deze besloot in 1899 de verpauperde gebouwen te slopen. Architect W.C. de Groot ontwierp het huidige miniatuur-kasteeltje (1900). Op het terrein bevindt zich een heuvel met familiegraven van de adellijke bewoners. De toegangspoort (uit 1620) bij de ingang van het park is afkomstig van het afgebroken Landschapshuis te Leeuwarden. Sinds 1966 is Stichting Martenastate belast met het bezit en beheer van park, state en opstallen.

Het 4,5 ha grote park rondom de Martenastate is een van de rijkste stinsentuinen van Nederland, in 2019 door onderzoeksbureau FLORON uitgeroepen tot landelijke "hotspot". In het voorjaar zijn hier onder meer Haarlems klokkenspel, bostulp, holwortel, vingerhelmbloem, daslook, gele anemoon, adderwortel en de boerenkrokus te bewonderen. Het park wordt beheerd door It Fryske Gea. In 2018 is Martenastate uitgebreid met twee aangrenzende percelen van voorheen Staatsbosbeheer, die een herinrichting hebben ondergaan tot een stinzenflorabos en -singel.

"Martenastate in Koarnjum - thans bestaande uit een landschapspark, stinzenflorabos en -singel, bijzondere opstallen zoals state, koetshuis en Túnmanswente - heeft in 2020 een royale uitbreiding ondergaan. De naastgelegen boerderij op Martenawei 4 en het volledige perceel zijn toegevoegd aan het bezit van Stichting Martenastate. Deze uitbreiding is mede mogelijk gemaakt door de heer en mevrouw Willem van Riemsdijk en Trudy van Riemsdijk-Zandee. Met deze aankoop worden meerdere historische banden hersteld. De laatste adellijke bewoner van Martenastate, jonkheer Duco van Martena van Burmania Vegilin van Claerbergen, verhuurde de boerderij op deze plek in 1893 aan de grootvader van de heer Erik Hettinga, de laatste actieve boer alhier, die deze plek inmiddels heeft verruild voor een nieuwe locatie richting Britsum.

Het toegevoegde gebied wordt veranderd in een natuurinclusieve plek waar mens en natuur samenkomen. In de boerderijschuur zullen naar verwachting na restauratie enkele woonappartementen worden gerealiseerd, terwijl het grootste deel van het perceel zal worden vergroend tot een inheemse bloemenweide met een zeer hoge biodiversiteit, die via natuurlijke belevingspaden in openbare verbinding zal staan met het huidige landschapspark van Martenastate. De nieuwe locatie krijgt de naam Martena Zathe. Op deze karakteristieke plek in Koarnjum zullen verleden, heden en toekomst op verantwoorde wijze met elkaar worden verbonden.

Een bezoek aan Martenastate wordt nu vanwege de ontstane verscheidenheid aan landschapstypes voor een ieder uit de wijde omgeving nog attractiever. Het bestuur van Stichting Martenastate toont zich uiterst dankbaar jegens het echtpaar Van Riemsdijk. Deze historische plek met bewoning sedert de 15e eeuw zal door hun toedoen een kwalitatieve impuls kunnen ondergaan. Voor de financiering van enkele resterende onderdelen van het plan, waaronder de volledige vergroening van het terrein, zal nog een beroep worden gedaan op provinciale en landelijke vermogensfondsen, overheden en particulieren." (bron: Stichting Martenastate, november 2020)

"Architectuurhistoricus en publicist Peter Karstkarel deed in opdracht van Stichting Martenastate onderzoek naar de bijzondere geschiedenis van dit landgoed. De verschillende adellijke bewoners, de oude state en het nieuwe slot, degrafstenen, de inzet van de kerkvoogdij, de bestuurders in de loop der tijden en andere betrokkenen, de rol van tuinarchitecten en It Fryske Gea... deze en andere invalshoeken zijn door de auteur boeiend en met oog voor detail beschreven. Het resultaat van zijn onderzoek is het prachtige boek 'Landgoed Martenastate Koarnjum' (via de link online te bestellen), voorzien van veel historisch en nieuw beeldmateriaal, dat het rijke verleden van de state nu en voor de toekomst vastlegt."

- Gevelstenen in Koarnjum.

Terug naar boven

Evenementen

- "Toanielselskip Vriendenkring te Jelsum, Koarnjum en Britsum is it âldste amateur toanielselskip fan Fryslân", aldus hun Facebookpagina. Ze zijn opgericht in 1860. Jaarlijks brengen ze in maart en december een nieuw stuk op de planken.

- Feestferiening De Twa Doarpen organiseert jaarlijks in juli het Dorpsfeest in Jelsum en Koarnjum. Ze zijn opgericht in 1917 en hebben dus in 2017 het 100-jarig bestaan gevierd.

- Als het in de winter hard genoeg vriest, kun je in dit dorp schaatsen op de ijsbaan van IJsclub Meiinoar Ien.

Terug naar boven

Overnachten

- "Je kunt heerlijk rustiek kamperen op Landgoed Martenastate in Koarnjum. Geniet van de natuur, het gefluit van de talrijke vogels en de schone lucht. Je vindt het intieme natuurkampeerterrein van Landgoed Martenastate verscholen achter en in de luwte van een statige rij eeuwenoude beuken. Als kampeerder is het goed toeven op dit kleinschalige kampeerterrein. De voorzieningen zijn niet overdreven luxe, maar alle basisvoorzieningen zijn aanwezig. Daarom is het terrein bij uitstek geschikt voor de rustzoeker en natuurliefhebber, en dat zo dicht bij de stad Leeuwarden. Een prachtig plekje dus! De plek is ook geschikt voor vliegtuigspotters; de JSF's en F16's zijn indrukwekkend dicht bij... Zo beleef je naast de rust op enig moment op de dag (niet elke dag, paar minuutjes) ook nog wel eens een ander geluid, vanuit het stijgen of landen op de nabijgelegen basis van de Luchtmacht te Leeuwarden."

Terug naar boven

Links / voorzieningen / verenigingsleven

- Algemeen: - Site van en over Koarnjum en buurdorp Jelsum.

- Nieuws: - De maandelijkse, kleurrijke en zeer informatieve dorpskrant van Koarnjum en Jelsum De Flapút is via de link ook online te lezen (ook oudere nummers en jaargangen, vanaf 2012!).

- Belangenorganisatie: - Doarpsbelang Jelsum-Koarnjum.

- Dorpshuis: - "De eerste plannen voor een dorpshuis dateren van 1951.Toen heeft een commissie van zeven boeren uit Koarnjum en Jelsum het pand gekocht waar destijds de heren Reinder Feitsma en Frans Miedema hun timmerbedrijf hadden gevestigd en waar tegenwoordig Anske Agema zijn bedrijfsruimte heeft. De beide café's in de dorpen voldeden niet meer aan de eisen en waren bovendien te klein. Daarom werd de "Stifting it Doarpshûs" in het leven geroepen. De zeven boeren brachten extra geld bijeen door slachtrijpe lammeren te verkopen die zij gratis "kost en inwoning" hadden gegeven. Dit bracht uiteindelijk toch niet genoeg geld op en dus bleven de plannen steken op de financiën. Niet lang daarna ging de eigenaar van Café Het Haantje in Jelsum zijn pand renoveren en wat geschikter maken voor meerdere activiteiten.

De plannen voor het dorpshuis gingen toen in de ijskast tot in de jaren zestig van de vorige eeuw. In die jaren bestonden de beide café's niet meer of hadden een heel andere functie gekregen. In 1967 is dan toch met overheidssteun in de vorm van subsidies van o.a. Defensie en niet te vergeten een enorme hoeveelheid zelfwerkzaamheid Dorpshuis De Bining in Koarnjum gebouwd. Het dorpshuis was en is bestemd voor multiculturele activiteiten in dit dorp en de buurdorpen Jelsum en Britsum, maar het zwaartepunt ligt toch - mede door de oprichting van een ontmoetingscentrum in Britsum - bij de eerste twee genoemde dorpen. Dorpshuis De Bining is een gebouw met ruime zaalaccommodatie, waaronder een sportzaal met kleedruimten. In dit dorpshuis komt de kracht van de dorpen het best tot uitdrukking; het wordt geheel door vrijwilligers gerund. Ruim twintig verenigingen vinden hier hun onderdak."

- Sport: - Voetbalvereniging VV DTD (De Trije Doarpen) is opgericht in 1939. De vereniging is er voor de dorpen Britsum, Jelsum en Koarnjum. De trainingen en thuiswedstrijden vinden plaats op het eigen sportpark in laatstgenoemd dorp. Al meer dan 30 jaar start SC Cambuur jaarlijks haar oefencampagne met een oefenwedstrijd tegen DTD. De eerste oefenwedstrijd tussen beide clubs werd in 1987 gespeeld ter gelegenheid van de officiële opening van het nieuwe hoofdveld van DTD. De supporters van SC Cambuur zien deze oefenwedstrijd tegenwoordig als start van het nieuwe seizoen. De wedstrijd wordt dan ook veelal druk bezocht (ca. 1500 toeschouwers).

- Keatsferiening KF It Partoer is in 2013 ontstaan uit een fusie van KF Jelsum-Koarnjum en KF Britsum.

- Zorg: - "Zorgdierenpension Op Famke's Pleats in Koarnjum staat open voor diverse doelgroepen vanaf 18 jaar, zoals mensen met psychische problemen, een burn out, een verstandelijke beperking, een lichte lichamelijke beperking, een vorm van autisme. Wij bieden dagbesteding, reïntegratieplekken, respijtzorg en sociale activering. Belangrijk is dat mensen zelf affiniteit hebben met dieren, vooral honden en katten. Wij zijn een zelfstandige organisatie die tot doel heeft een verantwoorde dagbesteding te bieden aan mensen met een beperking. Deelnemers kunnen zichzelf ontplooien en zelfstandiger worden in een omgeving waarin ze ervaren en leren dat ze op een waardevolle manier bezig zijn.

Zo leren deelnemers ook kennis te maken met hun eigen capaciteiten en mogelijkheden en leren ze er gebruik van te maken. Respectvol leren omgaan met mens, natuur, dier en plant draagt bij aan het respectvol omgaan met zichzelf en anderen. Er word aandacht besteed aan het opdoen van arbeidsritme. De pauzes en lunch, die gezamenlijk worden genuttigd, zijn een goed uitgangspunt om sociale omgangsvormen te stimuleren. Gezelligheid met elkaar staat hoog in het vaandel. Wij vinden dat elk mens uniek en waardevol is.".

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Koarnjum en - idem Martena.

Reactie toevoegen