Katwijk is een dorp in de provincie Noord-Brabant, in de regio Noordoost-Brabant, gemeente en streek Land van Cuijk. Tijdens carnaval heet het dorp Scheresliepersriek.
- Katwijk is een dorp in de provincie Noord-Brabant, in de regio Noordoost-Brabant, gemeente (en streek) Land van Cuijk. T/m 31-7-1942 gemeente Linden. Per 1-8-1942 over naar gemeente Cuijk, in 2022 over naar gemeente Land van Cuijk.
- Onder het dorp valt sinds de herindeling van 1942 ook de thans voormalige buurtschap Klein Linden, die - zoals de naam al suggereert - voorheen onder het dorp (Groot) Linden viel. De grens tussen de dorpsgebieden van Linden en Katwijk loopt tegenwoordig langs de A73. De plaatsnaam Klein Linden is geleidelijk buiten gebruik geraakt omdat het inmiddels met Katwijk is aaneengegroeid tot één kern, nog slechts van elkaar gescheiden door het spoorwegviaduct. Klein Linden ligt rond de weg Lange Linden. N hiervan is tegenwoordig een bedrijventerrein, Z hiervan bevindt zich nog een handvol boerderijen / woonhuizen, als restant van de oude buurtschap Klein Linden.
- De inwoners hanteren voor hun dorp de slogan: "Het mooiste dorp langs de Maas."
Terug naar bovenNaamgeving
In de Volkstelling van 1840 heet het dorp Katwijk aan de Maas. Zo wordt het dorp in de volksmond nog altijd genoemd, ter onderscheiding van het grotere en bekendere Katwijk (met de kernen 'aan den Rijn' en 'aan Zee') in Zuid-Holland. De officiële naam van het dorp - bijvoorbeeld op de plaatsnaamborden - is echter 'gewoon' Katwijk, in het postcodeboek en de BAG met de provincie-aanduiding 'NB' er achter.
Oudere vermeldingen
1530 Jan Catwyck, 1533 Wyllem van Catwijck, 1665 Catwijck, Katwyk, 1763 Catwijk op Maaze, 1773 Katwik, 1794 Katwijk, 1803-1820 Katwyk, 1845 "ook wel het Kleine Veer genoemd".
Naamsverklaring
Samenstelling van wijk 'hoeve, nederzetting, dorp' en een niet nader te duiden eerste deel kat, dat in plaatsnamen allerlei betekenissen kan hebben.(1)
Carnavalsnaam
Tijdens carnaval heet het dorp Scheresliepersriek.
Het dorp Katwijk grenst in het W aan Linden, in het N en O aan de rivier de Maas, in het N aan de provincie Gelderland en Heumen, in het NO aan de provincie Limburg, Molenhoek en Mook, in het Z aan Cuijk en in het ZW aan de Kraaijenbergse Plassen, en ligt in het uiterste NO van de provincie Noord-Brabant en O van de A73, ZO van Wijchen, Z van Malden en Nijmegen, WZW van Groesbeek en NW van Gennep. Direct N van het dorpsgebied is de samenvloeiing van de Maas en het Maas-Waalkanaal.
Terug naar bovenIn 1840 omvat het dorp Katwijk 12 huizen met 99 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 160 huizen met ca. 400 inwoners.
Terug naar bovenPont / spoorbrug / station / A73
Vanouds was hier een gierpont over de Maas naar het Limburgse Mook v.v. Tegenwoordig (sinds wanneer?) is deze verbinding er niet meer. De veerstoepen liggen er aan beide kanten nog wel. Tegenwoordig is de dichtstbijzijnde wegverbinding voor gemotoriseerd verkeer over de Maas de A73, net buiten het dorp op grondgebied van buurdorp Linden, naar het Gelderse Heumen. In 1882 is iets N van de oude veerverbinding de spoorbrug over de Maas aangelegd, ten behoeve van de spoorverbinding tussen Nijmegen en Venlo. Katwijk had een klein station aan deze spoorlijn. De spoordijk is meermalen door het Maaswater weggeslagen, en wel in 1920 en 1926. Tijdens de Duitse invasie van mei 1940 is in Katwijk fel gevochten. De spoorbrug is toen opgeblazen.
In 1945 legden de Britse genietroepen er een baileybrug, die al snel werd vervangen door twee militaire vakwerkbrugdelen van het Callender-Hamiltontype en een derde vakwerkdeel. De brug bestaat uit drie vakwerkoverspanningen en vier betonnen aanbruggen. De Callender-Hamiltonbrugdelen hebben een ruitenverband, wat voor spoorbruggen uniek is in Nederland. De brugpijlers zijn breed genoeg om een dubbelsporige verbinding te ondersteunen, de brug is echter enkelsporig. De lijn waar de overspanning deel van uitmaakt is niet geëlektrificeerd, hij wordt daarom gebruikt door dieseltreinen. In 2020 is aan de spoorbrug een fietsbrug bevestigd, waarvoor zie het hoofdstuk Natuur en recreatie.
Terug naar boven- Door de aanleg van de A73 is de veerpont tussen het dorp en het Limburgse Mook aan de overkant van de Maas overbodig geworden en uit de vaart genomen. De veerstoep in Katwijk raakte daardoor verwaarloosd en in verval. Er is een passende herbestemming gezocht en gevonden: in 2013 is de veerstoep verbouwd tot een kleinschalig evenemententerrein.
Terug naar boven- Katwijk heeft 7 rijksmonumenten.
- In 1400 koopt een zekere Johan Collart een stuk grond op de Nielt (tegenover het vroegere gemeentehuis van Katwijk) met de bedoeling er een kapel te bouwen. In 1441 wordt de kapel vernoemd als de H. Nicolaaskapel. In 1613 wordt de kapel ter beschikking gesteld aan twee predikanten uit Grave. De kapel blijft tot 1800 voor de katholieken gesloten. Pas in 1840 wordt de kapel weer opgeknapt en geschikt gemaakt voor het opdragen van de H. Mis. Omdat ondertussen plannen werden gemaakt voor het bouwen van een nieuwe kerk op een andere plaats, is de kapel te Klein Linden op 15 juli 1882 buiten dienst gesteld en op 24 februari 1883 voor afbraak verkocht. Op 30 september 1880 wordt Katwijk-Klein Linden tot een zelfstandige parochie verheven. Aanleiding tot het oprichten van deze parochie was de hoge waterstand van de Maas gedurende de wintermaanden, waardoor deze kernen voor langere tijd waren afgesloten van de parochie H. Martinus in Cuijk.
De H. Martinuskerk (Mariagaarde 4) is in 1881 gebouwd, naar ontwerp van architect C. Weber uit Roermond. Zowel op 10 mei 1940, bij het uitbreken van de oorlog, als op 17 september 1944 komt Katwijk zwaar onder vuur te liggen. De kerk wordt zwaar beschadigd, met name de glasramen en de torenspits. In 1940 worden reeds de eerst reparaties uitgevoerd. In 1947 worden in de rechterzijbeuk drie nieuwe gebrandschilderde ramen geplaatst, die betrekking hebben op de verschijning van O.L. Vrouw van Lourdes. Deze ramen zijn van Max Weiss uit Roermond. Ook de keramiek onder deze ramen is van Max Weiss. In 1948 volgen in de linkerzijbeuk twee gebrandschilderde ramen van Max Weiss. Een raam met de voorstelling van de H. Martinus, patroon van de kerk, het andere raam met de voorstelling van de H. Antonius abt, patroon van de vroegere kapel. In 1956-1958 zijn de kerk en de Lourdesgrot grondig gerestaureerd. Op 1 januari 2013 is de nieuwe parochie H. Martinus opgericht door de bisschop van 's-Hertogenbosch als een fusie tussen de parochies van Beers, Cuijk, Katwijk, St. Agatha en Vianen. Op 1 juli 2013 is hier de parochie van Linden aan toegevoegd.
- Lourdesgrot in het processiepark van de St. Martinuskerk in Katwijk. In 1858 verscheen Maria meermalen aan de jeugdige Bernadette Soubirous in het Franse Lourdes. Maria bevestigde tijdens een van haar verschijningen haar onbevlekte ontvangenis (d.w.z. dat zij geboren is zonder de smet van de erfzonde) die in 1854 tot kerkelijk dogma was verheven. Na de inwilliging van Maria's verzoek aan Bernadette om een kapel voor haar te stichten, kwam een bedevaart naar Lourdes op gang die al spoedig werd gestimuleerd door wonderbaarlijke genezingen met bronwater. Dankzij de verschijningen, gebedsverhoringen en genezingen groeide Lourdes uit tot de beroemdste Mariabedevaartplaats ter wereld. Een reis daarheen was, zeker in die tijd, lang niet voor iedereen weggelegd.
Nadat de paus zelf een replica van de grot in de tuin van het Vaticaan had laten bouwen, en nadat in 1875 in de Lourdesgrot van Oostakker bij Gent een genezingswonder plaatsvond, verrezen over de hele wereld Lourdesgrotten en -kerken. Het Mariabeeld in de parochiekerk is een kopiebeeld van dat van Lourdes. Het bevindt zich in de Mariakapel, rechts van het hoogaltaar, waar het in 1886 is geplaatst. Op 14 mei 1888 begaven zich tussen de 300 en 400 mensen in processie naar de in 1887 voltooide Lourdesgrot te Katwijk, waar zij een O.L. Vrouw van Lourdesbeeld plaatsten. In 1958, ter gelegenheid van het eeuwfeest van de verschijningen te Lourdes, is het beeld met een gouden kroon gekroond, gemaakt door edelsmid H. van Thillart uit 's-Hertogenbosch. Links van de grotkapel staat het beeld van Bernadette Soubirous. (bron en voor nadere informatie zie Meertens instituut)
- De Molen van Linden (Lange Linden 30) ligt niet meer in dat dorp, maar valt sinds de onder Status vermelde grenscorrectie van 1942 onder het dorp Katwijk. Het is een eigenlijk naamloze windmolen. In de volksmond wordt hij soms wel de 'Lange Linden' genoemd, naar de ligging aan de gelijknamige weg. De molen, die oorspronkelijk omstreeks 1835 is gebouwd, was aanvankelijk een poldermolen, waar precies is niet bekend. Men vermoedt dat de molen uit de Zuidplaspolder bij Gouda afkomstig is. In 1869 wordt hij overgeplaatst naar de huidige locatie, om aldaar als korenmolen dienst te doen. Doordat de molen na de overplaatsing zonder zogeheten 'veldmuren' op een vierkant gemetseld huis is geplaatst, heeft hij een zeer eigen en bijzonder uiterlijk. In 1954 en 1987 is de molen gerestaureerd. Op zaterdagen is hij soms draaiend te zien en te bezoeken.
- Het Oorlogsmonument aan de Maasdijk herdenkt de militairen van de Maassector tussen Katwijk en Oeffelt die op 10 mei 1940 zijn gesneuveld.
Terug naar boven- Aan de zuidkant van de spoorbrug in Katwijk is op 16 mei 2020 een fiets- en voetgangersbrug bevestigd. De werkzaamheden hiervoor waren medio 2019 gestart. De brug is onderdeel van het MaasWaalpad, een snelfietsroute tussen Cuijk en Nijmegen. De fietsbrug is in Schiedam gebouwd door Züblin HSM en kreeg na een prijsvraag de naam De Maasover. "Onderdeel van de snelfietsroute van Cuijk naar Nijmegen is het 2,15 km lange traject tussen de Zadelmakersdreef in Cuijk en de Lindenlaan in Mook. Naast de kruisingen met de Galberg in Cuijk en de Mariagaarde bij Katwijk, maakt ook de fiets-voetgangersbrug over de Maas en het viaduct over de N271 in Mook onderdeel uit van de opdracht. De vooraf vastgestelde opdrachtsom is 12 miljoen euro. Dit is inclusief 25 jaar onderhoud van de fiets-voetgangersbrug over de Maas.
Het fietspad van dit deel van de snelfietsroute loopt parallel aan de bestaande spoorverbinding tussen Nijmegen en Venlo. De fiets-voetgangersbrug met een breedte van 6 meter en een stalen hoofdoverspanning van ca. 145 meter en aanbruggen met een totaallengte van ca. 215 meter wordt op een afstand van ongeveer 20 meter van de bestaande spoorbrug gepositioneerd. Daarnaast omvat de opdracht een viaduct over de N271 en de aansluiting op de Veldweg. Een belangrijk gunningscriterium in het aanbestedingstraject was het architectonisch en landschappelijk ontwerp. Samen met Quist Wintermans Architecten en Karres + Brands Landschapsarchitectuur hebben Züblin en HSM een ontwerp ingediend dat door een speciale commissie als fraai, herkenbaar en goed doordacht is beoordeeld." Aldus aannemer Züblin Civiele Betonbouw.
Terug naar boven- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Katwijk, met laagsteprijsgarantie!
Terug naar boven- Nieuws: - Nieuws uit Katwijk op Facebook.
- Belangenorganisatie: - Dorpsraad Katwijk.
Reacties
(2)ik zoek adres/telefoon van steenhouwer Wim Grutters in Katwijk
Dat kan ik op het internet niet vinden. Dhr. Grutters heeft wel een Facebookpagina, zijnde https://www.facebook.com/wim.grutters. Via die pagina kunt u hem een 'chatbericht' sturen.
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl
Reactie toevoegen