IJsseldelta

Streek
IJsseldelta
Overijssel

ijsseldelta_boert_bewust_kopie.png

"IJsseldelta Boert Bewust werkt aan verbinding tussen boeren, tuinders en samenleving in eigen streek. We voeren graag een open en eerlijk gesprek over de land- en tuinbouw, zodat je weet waar je voedsel vandaan komt en hoe het tot stand komt."

"IJsseldelta Boert Bewust werkt aan verbinding tussen boeren, tuinders en samenleving in eigen streek. We voeren graag een open en eerlijk gesprek over de land- en tuinbouw, zodat je weet waar je voedsel vandaan komt en hoe het tot stand komt."

ijsseldelta_groene_loper.jpg

Gebiedscoöperatie IJsseldelta is in 2016 gestart met het project ‘Groene Loper IJsseldelta’. Het project heeft als doel bewoners en bedrijven te betrekken bij natuur, landschap en biodiversiteit in hun eigen natuurlijke leefomgeving.

Gebiedscoöperatie IJsseldelta is in 2016 gestart met het project ‘Groene Loper IJsseldelta’. Het project heeft als doel bewoners en bedrijven te betrekken bij natuur, landschap en biodiversiteit in hun eigen natuurlijke leefomgeving.

IJsseldelta

Terug naar boven

Status

- De IJsseldelta is een regio in de provincie Overijssel. De regio omvat de gemeenten Zwolle, Kampen en Zwartewaterland.

- Daarnaast ligt in dit gebied het Nationaal Landschap IJsseldelta, dat slechts een deel van de regio omvat, en dat je nader beschreven vindt in het hoofdstuk Landschap etc.

Terug naar boven

Naam

Naamsverklaring
De regio is genoemd naar de ligging in de delta, de monding, van de (Overijsselse) rivier de IJssel (niet te verwarren met de Hollandse IJssel in de provincie Zuid-Holland).

Terug naar boven

Ligging

- De regio IJsseldelta ligt in het noordwesten van de provincie Overijssel en wordt begrensd door het Zwarte Water in het oosten, en het Zwarte Meer, het Ketelmeer en de randmeren van Oostelijk Fevoland in het noorden en westen. Vanaf Elburg loopt de grens aan de voet van de Veluwe via Wezep naar de IJssel bij Zwolle.

- Nationaal Landschap IJsseldelta strekt zich uit over delen van de gemeenten Kampen, Zwartewaterland en Zwolle. Het omvat de Polder Mastenbroek, het Kampereiland, de Mandjeswaard, Polder de Pieper en de Zuiderzeepolder. De dorpjes ‘s-Heerenbroek, Wilsum, Kampereiland, Kamperzeedijk, Grafhorst en Zalk liggen binnen dit gebied, dat wordt omgeven door Zwolle, Kampen, Genemuiden, Zwartsluis en Hasselt.

Terug naar boven

Statistische gegevens

- Regioscan IJsseldelta 2018 (auteur: Rabobank).

Terug naar boven

Geschiedenis

Historische geografie
"In de regio IJsseldelta komen verschillende landschappen bij elkaar. In het zuiden, bij Wezep en Hattem, vinden we de uitlopers van de Veluwe. De IJssel stroomt bij Hattem door een smal gedeelte van het IJsseldal, tussen de hoge gronden van de Veluwe en de pleistocene rivierduinen bij het Katerveer in Zwolle. Verder stroomafwaarts verbreedt het dal zich. Tussen Zwolle en Kampen ligt een kenmerkend rivierenlandschap, met een reeks dorpen op beide oeverwallen van de rivier. Achter deze oeverwallen - vanuit de rivier gezien - liggen uitgestrekte komgebieden die tot diep in de middeleeuwen uitgestrekte moerassen en broekbossen waren. Namen als Mastenbroek, Zalkerbroek en Kamperveen spreken voor zich.

Voorbij Kampen ligt de eigenlijke delta van de IJssel. Deze is opgebouwd uit kleiige eilanden, die in de loop van de tijd door dijken met elkaar zijn verbonden en aaneengegroeid zijn tot het huidige Kampereiland. In de inrichting en het gebruik van het gebied komen deze verschillen in natuurlijke gesteldheid duidelijk tot uiting. Langs de IJssel liggen de oude dorpen, die voor een deel uit de Karolingische tijd stammen. Op de hogere gronden bij deze dorpen is de percelering onregelmatig blokvormig, mede als gevolg van enkele rivierduinen die hier door de jongere afzettingen heen steken. Aan de zuidkant van de IJssel liggen diverse veenontginningen, die worden gekenmerkt door langgerekte dorpen en een regelmatige, strookvormige percelering.

Aan de noordkant van de IJssel strekt de majestueuze Polder Mastenbroek zich uit. Deze polder is aan het eind van de 14e eeuw ontgonnen. Het was voor het eerst dat er zo’n grote oppervlakte in één keer werd ontgonnen en ingericht. Twee en een halve eeuw voordat de beroemde inrichting van de Beemster en de Schermer werd ontworpen is hier een efficiënt en tegelijkertijd fraai landschap tot stand gebracht: de bakermat van de landschapsarchitectuur in Nederland. Ten noorden en westen van Kampen ontstonden in de late middeleeuwen diverse eilanden, van elkaar gescheiden door IJsseltakken. In 1364 zijn deze eilanden door de Bisschop van Utrecht geschonken aan de stad Kampen. In de loop van de eeuwen hebben zich op de eilanden steeds meer boeren gevestigd, die hun erf ophoogden vanwege het voortdurende overstromingsgevaar door water van de IJssel of van de Zuiderzee. Deze verhoogde woonplaatsen zou men in Friesland terpen noemen, op het Kampereiland heten ze belten. Gaandeweg ging men de eilanden bedijken en werden er IJsseltakken afgedamd. De eilanden groeiden aaneen tot het Kampereiland zoals we dat nu kennen.

Cultuurhistorische blikvangers: de belten op het Kampereiland; het stelsel van dijken en afgedamde waterlopen op het Kampereiland; het stelsel van wegen en waterlopen in de Polder Mastenbroek; de langgerekte dorpen en de strookvormige percelering in de veen- en broekontginningen; de oude Zuiderzeedijken, met diverse doorbraakkolken, tussen de Veluwe en de voormalige Zuiderzee; de stad Kampen." Aldus het inleidende hoofdstuk in de uitvoerige nota Historische geografie van de IJsseldelta door het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.

Hooischuur van Nederland
HooiDelta.nl, Rijksuniversiteit Groningen, Coster Pers en Stichting IJsselacademie hebben de handen ineengeslagen om het verhaal van de IJsseldelta als 'hooischuur van Nederland' vast te leggen. De resultaten worden o.a. gepresenteerd in het vooralsnog digitale en t.z.t. beoogd ook fysieke Nederlands Hooiberg Museum in Hasselt, te vinden op de hiervóór gelinkte site van HooiDelta. Hooi was tot in de 20e eeuw van grote betekenis. Grote delen van Nederland ontwikkelden zich tot weidegebieden en hooilanden. Niet alleen koeien eten gras en hooi, maar ook paarden. Tot de invoering van de stoommachine en de benzinemotor was paardenkracht een economische factor van belang. Hooi was lange tijd de benzine van nu. Goed hooi betekende sterke paarden en die waren onmisbaar voor alle transport. Het hooi uit de regio ging met schepen vol het land in, bijvoorbeeld naar de Koninklijke Stallen, het leger, en naar de postkoetsen. Zelfs in het buitenland was dit hooi gewild. Met vrachttreinen ging het hooi onder meer naar Duitsland en Zwitserland. De inwoners van het gebied werden er niet steenrijk van, maar het leverde toch een goede boterham op. Vooral het hooi van het Kampereiland was gewild, maar ook rond Genemuiden, Kampen en Hasselt werd goed aan het hooi verdiend.

Waarom nu juist de IJsseldelta van dat goede hooi opleverde is recentelijk onderzocht door de Rijksuniversiteit Groningen, die met name onderzoek heeft gedaan naar de specifieke bodemeigenschappen en sociaal-economische omstandigheden die het succes van de regio als weidegebied en hooiproducent verklaren. De ligging blijkt het belangrijkst: een rivierdelta aan zee levert gezonde grond op. Ook de Biesbosch was een bekend hooigebied. Onderzoeker Jeroen Wiersma ging nog verder terug in de tijd: "Het onderzoek heet 'Van oerbos tot hooiland'. Ver voor de jaartelling was dit allemaal oerbos. Dat kwam onder water te staan, en daar is weer een laag rivierslib en afzettingen uit de Zuiderzee. Nog steeds vind je hier in de bodem resten van die oerbossen." Werkgroep HooiDelta wil de natuurhistorische ontstaansgeschiedenis en de ontwikkeling van de hooilanden en de hooicultuur van de IJsseldelta, inclusief de hooiboeren, onderzoeken, vastleggen en uitdragen. Coster Pers en Stichting IJsselacademie richten zich op de beleving en de cultuur van de hooiwinning in de regio in de 19e en 20e eeuw.

- "De Historische Vereniging voor de IJsseldelta Jan van Arkel is opgericht in 2004. Zij is de voortzetting van de voormalige vereniging Vrienden van het Stedelijk Museum Kampen. Haar doelstelling en aandachtsveld is echter breder. Als historische vereniging stelt Jan van Arkel zich ten doel de kennis en belangstelling voor de geschiedenis van de IJsseldelta en zijn bewoners te bevorderen. Concreet betekent dit, dat zij het onderzoek en de bekendmaking van allerlei aspecten van het verleden van deze streek wil stimuleren, coördineren en steunen. Zij streeft ernaar een ontmoetingspunt te zijn voor allen die hun kennis van de boeiende geschiedenis van de stad Kampen en zijn omgeving willen verbreden en verdiepen.

De aandacht van Historische Vereniging Jan van Arkel richt zich niet slechts op de geschiedenis van de stad Kampen, maar ook op die van het platteland en de dorpen van de IJsseldelta. Mede als gevolg van de fusie van de burgerlijke gemeenten Kampen en IJsselmuiden beschouwt de vereniging heel het gebied van de gemeente Kampen als haar werkterrein. Zij wil dus ook de kennis van en belangstelling voor de geschiedenis van het Kampereiland, Grafhorst, IJsselmuiden, Wilsum, 's- Heerenbroek, Mastenbroek, Zalk en Veecaten, De Zande en Kamperveen bevorderen. Wie interesse heeft voor of vragen heeft over de historie van een van deze dorpen en zijn bewoners kan dus ook bij Jan van Arkel terecht."

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- De Provincie Overijssel heeft van 2012 tot 2015 6 miljoen euro (extra) geïnvesteerd in het Nationaal Landschap IJsseldelta. In het uitvoeringsprogramma lag de focus op thema's als "Energie en duurzaamheid", "Stads- en dorpsranden" en "Versterken economische dragers". Als rode draad daar doorheen is ook gewerkt aan de beleidsdoelen op gebied van natuur en water en "Het verhaal van Nationaal Landschap IJsseldelta". Sinds 2006 hebben de provincie Overijssel en de gezamenlijke partners ruim 12 miljoen euro geïnvesteerd in meer dan 100 verschillende projecten. Een groot deel van de investeringen is besteed aan de versterking van de landbouw in het Nationaal Landschap. Er is geïnvesteerd in ontwikkelingen voor bedrijfsverbreding op het gebied van recreatie en zorg, in verduurzaming van de sector en er is een impuls gegeven aan de versterking van de biodiversiteit op het land en in de sloten. Er ging ook geld naar agrarisch natuurbeheer en de bouw van nieuwe stallen, die beter passen in het landschap. Verder is geïnvesteerd in een kavelruilproject rondom Genemuiden. (bron: Provincie Overijssel)

Toekomst van de landbouw in de regio
Melkveehouders in de IJsseldelta staan voor twee uitdagingen: Hoe kunnen zij hun bedrijf zo ontwikkelen dat er voldoende rendement te halen is? En hoe kunnen ze dit doen in een omgeving met een mooi landschap en veel natuur? Een belangrijke oplossing hiervoor ligt in de kringlooplandbouw. Hiermee wordt gestreefd naar meer opbrengst van de eigen grond en een betere benutting van het eigen ruwvoer. Dat dit perspectieven biedt is geen vraag. Wel zijn er veel vragen over hoe dit in de regio praktisch kan worden toegepast.

Werken in kringlopen vraagt veel kennis en kunde. Het ontwikkelen en toepassen van deze kennis en kunde is het doel van Vitale Landbouw IJsseldelta. De financier is het project Weidse Waarden van verpachter Stadserven en provincie Overijssel. Boerenverstand en PPP Agro Advies brengen hun ervaring in en ondersteunen de ondernemers met studiegroepen en themabijeenkomsten. Twee boerencoaches die zelf melkveehouder zijn in het gebied zorgen voor de rechtstreekse koppeling met de ondernemers in het gebied. Zij kennen als geen ander de specifieke omstandigheden van de grond in het gebied.

Samen met de adviseurs stellen zij elk half jaar de actuele onderzoeksvragen op. Waar willen we over een half jaar meer over weten, welke kennis is er nodig om vooruit te komen? Deze onderzoeksvragen vormen dan de uitdaging voor studenten van CAH Vilentum om zich in dat half jaar in vast te bijten. Samen met hun docent en opdrachtgever stellen ze een gedegen onderzoeksplan op en voeren dit uit. Deze koppeling zorgt voor een klassieke win-win situatie: praktijkvragen worden opgelost en studenten leren onderzoek doen in de echte praktijk. Samen met de kennis van de melkveehouders en de adviseurs ontstaat zo een krachtige samenwerking.

In september 2014 is de samenwerking van start gegaan met een themabijeenkomst over doorzaaien, bodem en beweiding. Een breed spectrum aan mogelijkheden en methodes om te meten kwam langs. Centraal stond daarin de conclusie dat er niet één antwoord is dat altijd past. Werken met de kringloopgedachte betekent zoeken naar de methodes die passen bij het specifieke bedrijf. Belangrijk was ook de oproep om door te gaan met zelf experimenteren op het eigen bedrijf. Dat is de basis voor de eigen kennis die verder groeit. Een uitdaging waar melkveehouders, adviseurs, docenten en studenten samen hun schouders onder zetten. Voor een vitale landbouw in de IJsseldelta.

Terug naar boven

Agrarisch

- "Boeren en tuinders doen werk waar de hele Nederlandse samenleving trots op mag zijn. Zij doen dit met passie en produceren het voedsel op verantwoorde wijze en werken hard aan de ontwikkeling van hun bedrijf. IJsseldelta Boert Bewust vindt het belangrijk dat de samenleving boeren en tuinders waardeert om hun werk en meer betrokken raakt bij de herkomst van hun voedsel. Het is daarom belangrijk dat ondernemers in de land- en tuinbouw contact zoeken met hun omgeving om te ervaren wat er speelt en belangrijk is. Wij stimuleren boeren en tuinders om op een open en transparante manier maatschappelijk verantwoord te ondernemen. Gezamenlijk helpen we hen om hun omgeving op een innovatieve manier bij hun bedrijf te betrekken. Zodat er echte en open gesprekken ontstaan en meer wederzijds begrip. Door goede gesprekken op het erf te voeren en door échte verhalen te vertellen op social media en via vlogs.

Boeren en tuinders met het IJsseldelta Boert Bewust bedrijfslabel voldoen aan een certificering. Zij moeten minimaal 10 punten scoren op zaken die zij extra doen op hun bedrijf naast wat volgens de wet verplicht is. Alle deelnemers scoren punten op hun verbinding met de maatschappij. Daarnaast werken ze aan de uitstraling van hun bedrijf, het zorgvuldig omgaan met klimaat en energie, de gezondheid van dieren en aan de goede relatie met de samenleving. De certificering wordt iedere twee jaar opnieuw bekeken. Zo blijven de boeren zich ontwikkelen en werken ze aan het draagvlak in de maatschappij. Kortom, ze boeren bewust."

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Smaakfietsroute IJsseldelta is een waterrijke fietstocht door deze regio. Onderweg kun je bij een aantal culinaire stops de streek 'letterlijk' proeven. Of bezoek onderweg enkele lokale producenten of streekproductenwinkels.

- De IJsseldelta is heel geschikt om per kano te ontdekken vanaf het water. Omdat er in de regio nieuwe opstapplaatsen zijn aangelegd en een aantal routes zijn uitgebreid, heeft Waterschap Drents Overijsselse Delta een nieuw kanoboekje gemaakt. Hierin is een aantal mooie en gevarieerde kanoroutes door het gebied opgenomen.

- "Tip voor een dagje uit: varen door de IJsseldelta. Op zoek naar een cultureel uitstapje over het water voor je familiedag of bedrijfsuitje? Speur mee naar zeearenden, bevers, otters en talloze andere dieren rondom de IJssel en het Ketelmeer tijdens de vaartocht met Staatsbosbeheer en H2O events. Met je familie, collega’s of vrienden scheer je in een supersnelle, zeewaardige boot over de IJssel richting eilanden en zandplaten in de rivier. Daar speur je samen naar sporen van hun bewoners. Het kan zomaar gebeuren dat je aan de horizon het silhouet opduikt van de 'vliegende deur'; de machtige zeearend. De vaartocht gaat over de IJssel en het Ketelmeer. Je kunt zelf een startlocatie bepalen."

- Officiële site van het Nationaal Landschap IJsseldelta. De monding van de IJssel is een prachtige zoetwaterdelta. In vroeger dagen zocht de ongetemde rivier zijn weg naar de Zuiderzee. Tegenwoordig mondt de IJssel uit in het Ketelmeer. Je vindt hier hoge terpen, bloemrijke uiterwaarden, schitterende oude steden, ongelooflijke aantallen vogels en vele unieke natuur- en cultuurhistorische waarden.

- Ontdek de IJsseldelta is een site met toeristische informatie over de streek.

- Bij hoogwater op de IJssel bestond er overstromingsgevaar voor Zwolle, Kampen en het achterland. Om de waterveiligheid in dit gebied te versterken was het nodig om de IJssel meer ruimte te geven. Door het zomerbed van de IJssel te verlagen blijft de waterstand bij hoogwater binnen de perken. Ook de hoogwatergeul, het Reevediep, die de afgelopen jaren is aangelegd tussen de IJssel en het Drontermeer ten zuiden van de stad Kampen, draagt bij aan een grotere waterveiligheid. Tegelijkertijd levert deze maatregel een bijdrage aan het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit van het rivierengebied tussen Zwolle en Kampen.

Ruimte voor de Rivier IJsseldelta is een van de drie maatregelen in deze regio om de veiligheid te vergroten. De andere twee - de dijkverlegging bij Westenholte en de uiterwaardvergraving in de Scheller en Oldeneler Buitenwaarden - vallen onder het project Ruimte voor de Rivier Zwolle. Het project maakt deel uit van het Deltaplan Waterveiligheid en draagt tevens bij aan de zoetwatervoorziening. Het zomerbed van de IJssel is over een afstand van zeven en een halve kilometer verlaagd, tussen Kampen en de Eilandbrug bij het Ketelmeer. Deze verlaging van het zomerbed leidt in combinatie met de aanleg van het Reevediep bij extreem hoogwater tot een waterstanddaling van 41 centimeter bij Zwolle. Ook in gemiddelde situaties zal de waterstand iets lager zijn.

Het Reevediep, onderdeel van de integrale gebiedsontwikkeling Programma IJsseldelta-Zuid, is een nieuwe waterverbinding tussen de IJssel en het Drontermeer. Deze hoogwatergeul is bedoeld om in extreme omstandigheden hoogwaterpieken op de IJssel af te voeren naar het IJsselmeer via het Drontermeer en het Vossemeer. Om het water door het hoogwatergeul te kunnen laten stromen, is aan de kant van de IJssel een inlaat gebouwd. Ten zuiden en noorden van de geul zijn dijken aangelegd. Om ervoor te zorgen dat het hoogwater niet onbedoeld in het Drontermeer terecht komt, is tussen Flevoland en Overijssel een dam aangelegd in het zuidelijke deel van het Drontermeer. De keerdeuren in de dam worden alleen bij extreme omstandigheden gesloten.

Met de inrichting van een vijftal uiterwaarden tussen Kampen en Zwolle besteedt het project aandacht aan de ruimtelijke kwaliteit. Behoud en versterking van de bijzondere natuurwaarden van de IJsseldelta en de toegankelijkheid van het gebied zijn hierbij de voornaamste aandachtspunten. Zo is in Scherenwelle het oppervlak kievitsbloemhooiland met circa twaalf hectare vergroot. In de Vreugderijkerwaard is het aanwezige rietmoeras verjongd door lokaal open plekken te maken. In de Koppelerwaard is de plasdrassituatie voor weidevogels verbeterd, zodat ze er beter voedsel kunnen vinden. Door de natuurlijke (hoogte)verschillen in het Zalkerbos is er veel potentie voor verschillende natuur. Hier krijgt zogeheten hardhoutooibos en stroomdalgrasland de ruimte op de oeverwal. Aansluitend is een nevengeul aangelegd in Bentinckswelle, waarmee een gunstiger foerageergebied voor bepaalde vogelsoorten - vooral steltlopers - is gerealiseerd. Met een laarzenpad zijn het Zalkerbos en Bentinckswelle beter toegankelijk gemaakt voor wandelaars.

Door de komst van het Reevediep verandert een groot deel van de omgeving ten zuiden van Kampen. Om dat te volgen maakt Rijkswaterstaat regelmatig luchtbeelden van de veranderingen en de werkzaamheden. Inwoners van Kampen en toeristen kunnen hier in het deltagebied van de IJssel nu volop genieten van nieuwe (natte) natuur, dankzij de aanleg van nieuwe fiets-, wandel- en struinpaden. Het Reevediep, voorzien van een vaargeul en aanlegsteigers voor de recreatievaart, is goed voor de lokale economie en de levendigheid in de stad. Hengelsportliefhebbers hebben er volop nieuwe mogelijkheden gekregen. Verder is in het gebied gewerkt aan agrarische structuurversterking en een goede ruimtelijke inpassing van de Hanzelijn en de N50/A50. De plannen bieden, kortom, mogelijkheden om in de toekomst een waterrijk woonmilieu te realiseren, waar mensen prettig kunnen leven en ontspannen. (bron: website project Ruimte voor de Rivier) Het project is in 2018 is een tweede en afrondende fase ingegaan en beoogt medio 2022 gereed te komen. Voor nadere informatie zie ook het Beeldkwaliteitsplan IJsseldelta-Zuid.

- "Natuurvereniging IJsseldelta is een vereniging voor natuurstudie en natuurbescherming in Kampen en omgeving. Een actieve en gezellige vereniging, waar je onder deskundige leiding kunt genieten van de natuur in jouw omgeving. Wij bieden excursies, lezingen en cursussen aan. Daarnaast draagt onze vereniging bij aan natuurbescherming in de regio door, daar waar nodig, op te komen voor de belangen van de natuur. Binnen onze vereniging hebben we drie duidelijke doelen: Genieten! Belangrijk voor al onze activiteiten is het gezamenlijk kunnen genieten van de natuur om ons heen. Hiervoor organiseren we excursies, elk met zijn eigen thema. Ze worden begeleid door een ervaren natuurgids. Ook worden er lezingen gehouden die dieper ingaan op een bepaald onderwerp of een streek binnen onze regio of op een bepaalde diergroep.

Leren! Tweede doel voor onze activiteiten is dat we er iets van leren! Door middel van excursies en lezingen maak je kennis met steeds nieuwe onderwerpen in de flora en fauna van de IJsseldelta. Onze vereniging heeft een groot aantal ervaren natuurgidsen, die enthousiast hun kennis met je willen delen. Beschermen! Derde doel van onze vereniging is om samen met inwoners de streek te beschermen. Goede bescherming van dit uitzonderlijke gebied is noodzakelijk om de natuur ook voor de generaties na ons te behouden. Onze vereniging wil daaraan bijdragen door het beleid van allerlei overheden te volgen en zonodig voor verbetering te pleiten. Om dit alles te kunnen realiseren kent de vereniging een aantal werkgroepen: De Vogelwerkgroep heeft als taak het organiseren van excursies en het tellen en beschermen van (weide)vogels. De Plantenwerkgroep. De deelnemers aan de excursies gaan lekker naar buiten op zoek naar bloemen en planten. De Natuurbeschermingswerkgroep houdt zich bezig met de talrijke projecten die gevolgen hebben voor de regio."

- "Stichting Particuliere Landschapsdiensten IJsseldelta + (SPLIJ+) is in 2011 opgericht om in eerste instantie uitvoering te geven aan de regeling Groene en Blauwe Diensten van de provincie Overijssel. Deze regeling is bedoeld om particuliere eigenaren langjarig te ondersteunen bij de aanleg, het herstel en het onderhoud van waardevolle landschapselementen, het zogeheten landschapsbeheer. Vanaf 2013 zijn eveneens langjarige beheercontracten afgesloten voor het weidevogelbeheer in dit gebied. De verwevenheid tussen de weidevogels en het karakteristieke landschap is dermate groot dat beide onze aandacht hebben. Ook cultuurhistorische elementen in het landschap hebben onze belangstelling. Het werkgebied van de stichting besltaat het totale buitengebied van de gemeenten Zwolle, Kampen en Zwartewaterland."

"Mede op initiatief van Gebiedscoöperatie IJsseldelta en Stichting Particuliere Landschapsdiensten wordt tot aan de zomer van 2019 gewerkt aan het project Langjarig Landschapsbeheer. Tijdens dit project wordt in beeld gebracht hoe het beheer van het landschap in de regio voor de toekomst met nieuwe vormen van financiering en vrijwillige ondersteuning kan worden georganiseerd. Centrale vraag is: hoe kun je als overheden, inwoners, ondernemers en organisaties samenwerken om de kwaliteiten van het landschap in de regio voor de toekomst te behouden en te versterken?

De IJsseldelta heeft een bijzonder landschap dat gekoesterd wordt door bewoners, ondernemers en bestuurders. Al vele jaren wordt daarom in die kwaliteiten geïnvesteerd. De erkenning van de regio als Nationaal Landschap heeft daaraan een belangrijke bijdrage geleverd. In de regio zijn al ruim 100 ondernemers en bewoners actief, die op eigen terrein een stukje landschap onderhouden. Ook zijn er in vooral kleinere dorpen en buurtschappen werkgroepen met vrijwilligers actief. Deze landschapsbeheerders konden tot voor kort voor hun werk op eigen terrein een beroep doen op een vergoeding uit de regeling Groen en Blauwe Diensten van de provincie Overijssel. Deze regeling, waarbij de provincie 75 procent van de vergoeding betaalde en de gemeenten 25 procent, is echter niet meer van kracht.

Om de kwaliteit van het landschap in de IJsseldelta te behouden blijft inzet van provincie, gemeenten, bewoners, ondernemers en organisaties echter erg belangrijk. De provincie heeft aangegeven nog 25 procent van de vergoedingskosten op zich te willen nemen. Ook de gemeenten (Zwartewaterland, Kampen en Zwolle) werken aan het beschikbaar stellen van 25 procent bijdrage. De overige 50 procent moet in het vervolg worden ingevuld met zelfwerkzaamheid en nieuwe vormen van financiering. De achterliggende gedachte hierbij is dat landschapsbeheer een verantwoordelijkheid is van ons allemaal en niet alleen van een kleine groep betrokkenen. De vraag die in het proefproject beantwoord moet worden is: hoe kun je bewoners, ondernemers en organisaties motiveren om ook een bijdrage te leveren aan beheer en onderhoud van het landschap?

Tot aan de zomer van 2019 wordt daarom geëxperimenteerd met nieuwe vormen van vrijwillige inzet voor landschapsbeheer. Wat kunnen we leren van de vrijwilligersgroepen in onder meer Zalk en Wilsum, die al actief zijn? En kunnen op andere plekken ook van deze groepen worden geformeerd? Hoe kunnen wij bewoners activeren om het beheer van hun directe omgeving zelf op te pakken? En: kunnen ondernemers worden verleid om met een landschapsadoptieplan een stukje landschap te adopteren? En het beheer bijvoorbeeld te sponsoren met geld, machines of de inzet van medewerkers? En hoe kunnen we de bewoners van de IJsseldelta activeren een bijdrage te leveren. Misschien door de organisatie van natuurwerkdagen, een landschapscollecte of crowdfunding via internet?" (bron: SPLIJ+, mei 2019)

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over IJsseldelta (online te bestellen).

- In de publicatie 'IJsseldelta Nationaal Landschap in beeld' nemen auteur en fotograaf Jan Gulikers en Ad van Halem de lezer mee op een ontdekkingstocht langs de randen en door het hart van de delta. Schitterende kleurenfoto’s, vanaf het water, vanuit de lucht en vanaf het land, laten zien wat deze regio te bieden heeft en hoe de bewoners zich gedurende vele eeuwen tegen het water hebben beschermd en het landschap hebben omgevormd tot het cultuurlandschap zoals we dat nu aantreffen. De makers van het boek voerden met vele betrokkenen gesprekken over kansen en bedreigingen, mogelijkheden en beperkingen van het Nationaal Landschap. Het boek is voor €29,50 verkrijgbaar bij de Zwolse boekhandel Waanders.

Terug naar boven

Links

- Nieuws: - Nieuws uit de IJsseldelta op Twitter. - Toeristisch nieuws uit deze regio op Facebook.

- Belangenorganisatie: - Gebiedscoöperatie IJsseldelta is een samenwerking van bewoners, ondernemers en belangenorganisaties onder andere op het gebied van natuur, landbouw, landschap, toerisme & recreatie en energie & duurzaamheid. Zij zijn de gebiedsontwikkelings- en samenwerkingspartner voor overheden, financiers, investeerders, gebiedspartijen en particuliere initiatiefnemers. De coöperatie heeft geen winstoogmerk en streeft efficiency en meerwaarde voor haar leden na. De coöperatie is van en voor haar leden. De coöperatie werkt vanuit het Uitvoeringsprogramma Gebiedscoöperatie 2018-2020.

De Gebiedscoöperatie is in 2016 gestart met het project ‘Groene Loper IJsseldelta’. Het project heeft als doel bewoners en bedrijven te betrekken bij natuur, landschap en biodiversiteit in hun eigen natuurlijke leefomgeving. Duurzaam handelen en een zorgzame omgang met de natuur moet daarvan het resultaat zijn. De Groene Loper is een sociaal instrument gericht op bewustwording, participatie en creatieve initiatieven. Het is geïnspireerd op eerdere ‘Groene Loperprojecten’ in de Vechtdelta, Zwolle, Almelo en Deventer. Zo zijn in Zwolle diverse kleinschalige initiatieven tot stand gekomen, waaronder een speelhuisje van wilgentenen bij een school in Stadshagen, een insectenhotel en een ingezaaide berm met bloemenlint.

Binnen het project in de IJsseldelta zullen eerst de talrijke bestaande, groene initiatieven in kaart worden gebracht. Op basis daarvan wordt nagedacht over hoe deze kunnen worden versterkt. Tevens worden nieuwe, groene ideeën geïnventariseerd waarbij de beweging van landelijk gebied naar de stad centraal staat. De geografische uitgestrektheid en diversiteit van het gebied maakt de Groene Loper IJsseldelta bijzonder. Een goede samenwerking en organisatie met de dorpskernen, bedrijven en belangenbehartigers is daarom noodzakelijk. Die is geborgd dankzij de in 2015 opgerichte Gebiedscoöperatie. Bij de uitvoering van het project zijn alle leden - ca. 25 gebiedspartijen - van de Gebiedscoöperatie uitgenodigd om actief deel te nemen aan de uitrol van het project in het hele gebied. Zo worden alle inwoners bereikt, met name de inwoners van het buitengebied van de gemeenten Zwolle, Zwartewaterland en Kampen. Het project past bij de doelstelling van de nog jonge gebiedscoöperatie om te werken aan de vitaliteit en kwaliteit van de IJsseldelta.

- Sport: - Regio IJsseldelta is een samenwerkingsverband van 9 atletiekverenigingen uit 4 verschillende provincies: De Sprinter (Drenthe), PEC 1910, AV Salland en Isala '96 (Overijssel). De Gemzen, Cialfo en Athlos (Gelderland) en Flevo Delta en AV NOP (Flevoland).

Reactie toevoegen