Gemeente Goirle in ca. 1870, kaart J. Kuijper
- Goirle is een dorp en gemeente in de provincie Noord-Brabant, in de regio Hart van Brabant.
- De gemeente Goirle is in 1997 vergroot met een deel van de gemeente Alphen en Riel (zijnde het dorp Riel).
- De gemeente Goirle omvat naast de gelijknamige hoofplaats verder nog het dorp Riel en de buurtschappen Abcoven, Bakertand, Boschkens, Brakel, Breehees, Looienhoek, Nieuwkerk (deels), Spaansehoek, Vijfhuizen (grotendeels) en Zandeind. Dit zijn dus 2 dorpen en 10 buurtschappen.
- Wapen van de gemeente Goirle.
- Foto's van de plaatsnaamborden in de gemeente Goirle.
- Onder het dorp Goirle vallen ook het Nederlandse deel van de buurtschap Nieuwkerk en de buurtschappen Abcoven, Bakertand, Boschkens en Breehees.
Terug naar bovenIn het dialect
Gool.
Oudere vermeldingen
1215 Gorle, 1312-1350 Ghoerle, Goerle, 1356 Gorle, 1406 Goerle.
Naamsverklaring
Samenstelling van lo 'licht, open bos' (volgens sommigen 'poel') en goor 'moerassige bosgrond'.(1)
De gemeente Goirle grenst in het W aan Alphen en Gilze, in het N aan de A58 en Tilburg, in het O aan Safaripark Beekse Bergen en Hilvarenbeek en in het Z aan België en de Belgische plaats Poppel, en ligt NO van Baarle-Nassau en de Belgische plaats Baarle-Hertog. De gelijknamige hoofdplaats ligt NO in de gemeente.
Terug naar bovenIn 1840 omvat de gemeente Goirle 173 huizen met 1.225 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 112/795 en de buurtschappen Nieuwkerk 2/23, Bakervond 6/41, Abcoven 14/93 en Ven 39/273. Tegenwoordig heeft de gemeente ca. 9.000 huizen met ca. 23.000 inwoners, waarvan ca. 8.500 huizen met ca. 20.500 inwoners in het gelijknamige dorp.
Terug naar bovenAls je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van Goirle, kun je terecht bij de volgende instanties en sites:
- "De lokale heemkundige kring is opgericht in 1949 en maakt sinds 1950 deel uit van de proviciale heemkundige koepel Stichting Brabants Heem. Na een aarzelend begin van de kring wordt in 1954 de naam veranderd in De Vyer Heertganghen, een verwijzing naar de vier heertgangen die vanouds Goirle vormen: ’t Ven, Abcoven, Dorp en Kerk. Het verenigingsleven bloeit doordat tal van heemkundige activiteiten worden ontplooid: toponiemenonderzoek in het Tilburgse gemeentearchief, verzamelen van oude gebruiksvoorwerpen, opzetten van een bibliotheek, heemkundig onderzoek. De kring beschikte nog niet over een eigen onderkomen. Er werd vergaderd en bijeen gekomen bij de leden thuis of in café De Hof van Holland.
Met steun van de gemeente Goirle wordt begin jaren zestig ’t Smiske aangekocht, een oud wevershuisje aan de Nieuwe Rielseweg. Na een verbouwing en opknapbeurt door de heemleden biedt het een thuisbasis, zeg maar een heem, aan de Goirlese heembeoefening. De burgemeester opent in 1962 het nieuwe onderkomen met woorden die op dat moment volgens de verslaggever van het Goirles Belang de doelstelling van de Goirlese heemkunde “uitermate schoon” weergaven, en die, achteraf bezien, ook de tijd mooi illustreren: “Wij Goirlenaren, wij moeten niet alleen de mouwen opstropen voor de toekomst, wij moeten ook bereid zijn onze hoed af te nemen voor het verleden.” De volgende decennia ontwikkelt deze plek zich tot een uitgebreid heemerf: een complex met ’t Smiske, het naastgelegen pand waarin het museum is gevestigd, een 17e-eeuwse langsdeelschuur (tevens voormalige schuilkerk), een karloods, en een kruidentuin. Het heemerf krijgt de naam waaronder deze plek vroeger bekend stond: de Schutsboom.
Burgemeester Van den Wildenberg opent het hele complex op 24 juni 1977. Een jaar later krijgt de heemkundige kring ook korenmolen De Wilde achter het heemerf in beheer en wordt het geheel uitgebreid met molenpark en kinderboerderij. Heemlid Harrie Kanters wordt er de eerste vrijwillige molenaar. In 1976 verricht de heemkunde kring opgravingen bij de St. Janskapel op Nieuwkerk, de plek waar vroeger de schuilkerk voor de Goirlenaren stond. De kapel is in 1985 in samenwerking met de Poppelse Heemkundige kring Nicolaus Poppelius grondig opgeknapt. Sinds 1981 geeft de kring een eigen heemkundig tijdschrift uit. De naam verwijst naar het toponiem waaraan ook het heemerf zijn naam ontleent: Rond de Schutsboom. In 2002 krijgt de heemkundige kring de Cultuurprijs van de gemeente Goirle toegekend als blijk van waardering voor de jarenlange onbaatzuchtige en waardevolle inspanningen om de historie van de gemeente vast te leggen en daarmee levend te houden voor de toekomst. De daaraan verbonden geldprijs wordt besteed aan de uitgave van 'De ballade van Onze Lieven Heer ònt krèùs op Abcoove' door Piet Brock."
De heemkunde kring beheert zoals reeds vermeld Heemerf de Schutsboom, een streekmuseum over Goirle en omstreken. "Wanneer je als bezoeker via de poort aan de Nieuwe Rielse weg het erf van de Schutsboom betreedt, passeer je rechts het wevershuisje (’t Smiske) en links het hoofdgebouw van de heemkundige kring. Je komt vervolgens op de binnenplaats waaraan nog een aantal karakteristieke gebouwen zijn gelegen. Recht vooruit de Vlaamse schuur met rechts daarvan de kruidentuin en links de karloods en het pleehuis. De belangrijkste delen van het museum bevinden zich in het hoofdgebouw en het wevershuisje, maar in feite behoren alle gebouwen op het heemerf tot het museum en kunnen een onderdeel vormen van de rondleidingen. Ook graanmolen De Wilde, die in het naburige Molenpark is gelegen, kan deel uit maken van een rondleiding.
In de bibliotheek van de heemkundekring bevinden zich hoofdzakelijk boeken over Goirle en Riel en in mindere mate van de omliggende plaatsen. Het boekenbestand is een aantal jaar geleden volgens deze criteria flink uitgedund en vanuit de archiefruimte (op de zolder) overgebracht naar een boekenkast in de vergaderruimte beneden. Hierdoor is de toegankelijkheid vergroot. De boeken kunnen ter plekke worden geraadpleegd en leden kunnen ook boeken voor verdere studie mee naar huis nemen. Het boekenbestand is ingevoerd in een databasesysteem en de titels zijn op te zoeken via de netwerkcomputers op het Heem. Een pdf-bestand met een tabel van alle boeken met kolommen voor archiefnummer, titel, auteur en beschrijving van de inhoud is via de link te bekijken/downloaden." Openingstijden Heemerf en Museum (Nieuwe Rielseweg 41): april t/m oktober iedere 1e en 3e zondag van de maand van 14.00-16.30 uur. Op afspraak/Rondleidingen: neem daarvoor contact op met het Secretariaat. Toegang is gratis. Rondleiding voor groepen: € 2,50 p.p. Scholen en Jeugdbeweging aangepast tarief.
- Sjef Hoogendoorn is de grondlegger van de Gôolse Schôol. Van kleins af aan is hij bezig met het verzamelen van de historie van Goirle. Dit heeft geresulteerd in een levenswerk, met onder meer het Goirlese woordenboek "d'n Gôolse Diksjenèèr" en de historische Canon van Schuttersgilde Sint Joris. Beide zijn onder de link te vinden.
- Verhalen over de geschiedenis van Goirle op de site van het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC).
Terug naar boven- In het gebied Fokmast/Regte Heide, ZW van de kern Goirle, spelen meerdere vraagstukken, ambities en belangen, die lang onverenigbaar leken. Medio 2017 is het gebied aangewezen als eerste 'proeftuin Omgevingswet' in Nederland. Initiatiefnemers, gemeente, provincie, waterschappen en Brabant Water sloegen de handen ineen om, uitgaand van de nieuwe Omgevingswet die naar verwachting in 2021 in werking treedt, oplossingen te vinden. Het gebied kent diverse functies op gebied van recreatie, bedrijvigheid en natuur. Elke belanghebbende heeft zijn eigen ambities in het gebied, zoals een uitbreiding van de puinsorteerinstallatie en de gemeentewerf, een verplaatsing van de manege, de aanleg van recreatieve fiets- en wandelroutes, ruimte voor water en natuur en het verbeteren van de verkeersveiligheid. Binnen bestaande normen en regelgeving bleken de ambities en maatschappelijke belangen niet verenigbaar.
In 2017 en 2018 zijn in diverse stakeholderbijeenkomsten en werkateliers scenario's ontwikkeld en onderzocht. Dit heeft ertoe geleid dat er nu bestuurlijke overeenstemming is over uitbreiding van de puinsorteerinstallatie, de positionering van de gemeentewerf en verplaatsing van de manege. Voor de golfbaan wordt een plan van aanpak opgesteld, met als uitgangspunt dat de golfbaan op de huidige locatie blijft en dat de waterhuishouding wordt verbeterd. Daarnaast wordt verder onderzoek gedaan naar ingrepen in de flank van de Regte Heide. Ook onderzoeken de partijen of twee hondenclubs een locatie kunnen krijgen in het gebied. Nog niet alle vraagstukken zijn opgelost en de plannen vragen verdere uitwerking. Maar met deze uitgangspunten ligt er een goede basis om met de betrokkenen verder te praten over het plan. (bron: Provincie Noord-Brabant, 26-10-18)
Terug naar boven- Goirle heeft 32 rijksmonumenten.
- Goirle heeft 2 gemeentelijke monumenten.
- "Stichting Steengoed Goirle adviseert en informeert iedereen die betrokken is, of zich betrokken voelt, bij monumenten en andere cultuurhistorische zaken in de gemeente. De stichting stimuleert meer betrokkenheid en binding onder de bewoners van onze gemeente en zet zich doorlopend in voor het behoud van alle zaken die onderdeel uitmaken van ons historisch erfgoed."
- De Sint-Johannes Onthoofdingkerk in Goirle (Kerkstraat 1) is een door architect Jos Cuypers ontworpen neogotische kerk. De bouw heeft enkele jaren geduurd en is in 1899 gereedgekomen. Van de voorgaande, gotische kerk uit omstreeks 1450 is alleen de toren overgebleven. Deze toren stamt uit het midden van de 15e eeuw en heeft overhoekse steunberen. Oorspronkelijk bezat de toren drie geledingen, maar tijdens de bouw van de huidige kerk is ze met één geleding verhoogd. De kerk bezit gebrandschilderde ramen van Louis van der Essen uit 1933, en van Jan Willemen uit 1950. De heiligenbeelden dateren van 1925. De neogotische preekstoel is gemaakt in de werkplaats van Hendrik van der Geld. Er is een 15e-eeuws kruisbeeld, enkele 16e-eeuwse klokken en een priestergraf met zerk uit 1635. - Hier vind je nadere informatie over de kerk en over de geschiedenis van haar voorgangers.
- Mariakapel.
- Schaatsster Ireen Wüst krijgt een standbeeld in haar geboorteplaats Goirle. Dat maakten burgemeester Mark van Stappershoef en wethouder Marijo Immink bekend tijdens de grootse huldiging in maart 2018 die de gemeente en de provincie Noord-Brabant organiseerden voor de tot heden grootste Nederlandse olympiër ooit. Waar in de gemeente het beeld komt te staan en hoe het er uit gaat zien is nog niet bekend. Dat gaan ze samen met Ireen bepalen.
Terug naar boven- "Brabant Water heeft in 2020 plannen ingediend bij de provincie Noord-Brabant om meer grondwater op te pompen in waterwingebied Gilzerbaan in de buurt van het waardevolle Natura 2000-gebied de Regte Heide, dat ZW van Goirle ligt en onder dat dorpsgebied valt. Het drinkwaterbedrijf wil de onttrekkingshoeveelheid verhogen van 14,7 miljoen m3 per jaar naar 18 miljoen m3 per jaar, een productiestijging van meer dan 20 procent. Vanwege dalende grondwaterstanden is verdroging steeds vaker een probleem voor planten- en dierensoorten die afhankelijk zijn van water. Daarom zijn de Brabantse Milieufederatie en Brabants Landschap altijd kritisch op ontwikkelingen die een mogelijk negatief effect hebben op ons waardevolle grondwater, zoals de nieuwe plannen van Brabant Water. De extreme weersomstandigheden van de laatste jaren versterken deze zorgen. De natuurorganisaties doen in een 'zienswijze' d.d. augustus 2020 concrete suggesties om onherstelbare schade aan de natuur te voorkomen." (bron: Brabantse Milieufederatie)
- "In juni 2020 is de overeenkomst voor de herinrichting van het Beekdal Nieuwe Leij ondertekend. Door de verbetering van het Beekdal worden ecologie, landschap, waterhuishouding en recreatie versterkt. Deze groenblauwe zone ligt aan de zuidrand van Goirle en is een samenwerking tussen de familie Van Puijenbroek (VP Capital), Waterschap De Dommel en de gemeente. De herinrichting van het Beekdal is onderdeel van de impuls die de gemeente aan de Zuidrand wil geven door de functies wonen, water, natuur en cultuurhistorie in samenhang te ontwikkelen. Hiervoor worden de bestaande fabrieksgebouwen van de familie Van Puijenbroek op het HAVEP-terrein afgebroken en wordt de Leij verlegd. Hierdoor kan het gebied worden ingericht tot een ruim opgezette woonwijk met aansluitend natuurgebied. Naast het industrieel erfgoed aan de Watermolenstraat wordt ook het huidige bedrijfsgebouw van HAVEP aan de Bergstraat gerenoveerd. Het bedrijf verhuist naar de Parallelweg, waar een nieuw duurzaam pand wordt gerealiseerd.
Met de herinrichting van Beekdal Nieuwe Leij ontstaat een kwalitatief hoogwaardig en versterkt natuurgebied en een waterbergingsgebied. Het gebied groeit van 4 naar 10 hectare. De huidige agrarische gronden worden omgevormd en uitgebreid naar diverse natuurtypen zoals bos, water, vochtig hooiland, poelen en ruigte. Het wordt een kruiden- en faunarijk gebied met grasland en bos, waardoor de biodiversiteit in het gebied wordt versterkt. Door het nieuwe Beekdal ontstaat een recreatief gebied waar wandelen, fietsen, spelen en natuurbeleving samengaan. De werkzaamheden in het Beekdal starten najaar 2020. De herinrichting zal naar verwachting medio 2021 zijn afgerond. HAVEP kan naar verwachting medio 2021 haar nieuwe onderkomen betrekken. De realisatie van de woonwijk start medio 2022.
Guus van Puijenbroek, directeur VP Capital: “Dit project geeft de mogelijkheid om ook dicht bij huis concreet invulling te geven aan onze ambitie om duurzame vooruitgang te versnellen. Dat doen we door wonen en natuur in samenhang te ontwikkelen op deze bijzondere plek waar we al ruim 150 jaar een sterke verbondenheid met Goirle hebben.” Wethouder Liselotte Franssen: “Het klimaat verandert en de gevolgen hiervan op ons en onze leefomgeving worden steeds meer zichtbaar. Dit betekent dat we anders moeten kijken naar woningbouw, energie, natuur, afval en grondstoffen. Wij willen een duurzame gemeente zijn. Daarom zijn we blij met deze ontwikkeling die voorziet in duurzame woningen en tegelijkertijd een boost geeft aan het natuurgebied. Natuur die steeds belangrijker wordt voor een leefbaar klimaat in ons dorp. Veel groen zorgt namelijk voor rijke biodiversiteit, verkoeling op warme dagen en vermindert luchtvervuiling. Doordat het gebied straks water nog beter kan bergen, draagt het ook nog eens bij aan een goede waterafvoer bij extreme buien. Iets waar we in de toekomst steeds meer te maken mee krijgen.”
Vincent Lokin, dagelijks bestuurslid Waterschap De Dommel: “Al snel in de samenwerking heeft de familie Van Puijenbroek de waterdoelen omarmd en volwaardig in de uitwerking van het project meegenomen. Dit heeft geresulteerd in een duurzaam waterrobuust ontwerp van het bebouwd gebied, met een overgang naar het landelijk gebied waar het beekdal centraal staat plus een nieuwe inrichting van Nieuwe Leij waarin de flora en fauna meer mogelijkheden krijgen. Daarnaast is er meer ruimte voor het water in het ontwerp, waardoor de peilen en het wateroppervlak dynamischer zijn. Voor het waterschap een uniek project waarin een particuliere partij maatschappelijke waterdoelen en opgaven realiseert. Wij zijn hier als waterschap blij mee en zijn op zoek naar meer initiatiefnemers die dit soort uitdagingen willen aangaan.” De visie 'Zuidrand Goirle' is in 2015 door de gemeente vastgesteld. Het ontwerp van het Beekdal is een samenwerking tussen VP Capital, gemeente en waterschap De Dommel. Verder zijn de Provincie Noord-Brabant, Brabants Landschap en Stichting Biodiversiteit Goirle betrokken. Het beheer en onderhoud van het nieuwe gebied wordt een gezamenlijk verantwoordelijkheid van VP Capital en Waterschap De Dommel." (bron: Waterschap De Dommel, juni 2020)
- De Mortel is de laatste brandkuil van Goirle. Deze idyllische poel, gelegen op de hoek van de Kruisbaan en de Wermerbosschestraat, kent een lange geschiedenis, ook gezien de vroeg-middeleeuwse aardewerkscherven die er zijn gevonden. Al zo lang als we weten staat hij op de kaart als De Mortel: een diepe komvorige kuil die langs de Oude Baan lag tussen Tilburg en ‘t Ven. Op dat stukje moerassige grond viel geen landbouw te bedrijven, hooguit als drinkplaats voor het vee. In 1940 diepte de gemeente de kuil uit, en zo was het de laatste brandkuil van de gemeente. Vandaag de dag is het een mooie poosplaats, met veel biodiversiteit aan planten en kleine dieren. (bron: Gôolse Geheimen)
Terug naar boven- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Goirle, met laagsteprijsgarantie!
Terug naar boven- Fotoreportage van Goirle door Kees Wittenbols uit Breda. Zie onderaan de pagina ook de links naar deel 2 en 3.
Terug naar boven- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Goirle (online te bestellen).
Terug naar boven- Gemeente: - Officiële site van de gemeente Goirle.
- Algemeen: - "Goirle oftewel Gôol in de volksmond kent vele 'Gôolse geheimen'. De gemeente heeft veel moois, of het nu gaat om natuur, historie, cultuur, kunst; de gemeente heeft het allemaal. Toch is gebleken dat maar weinigen dat weten. Daarom hebben we op onze site een kleine selectie gemaakt van 'Gôolse geheimen'. Er is nog veel meer te ontdekken. En daarom willen we jou ook oproepen om je ervaringen, belevenissen, ontdekkingen en geheimen te delen via onze Facebookpagina! Zo kunnen we samen het vele moois dat onze gemeente rijk is, ervaren en beleven. 'Gôolse geheimen' kent vele ambassadeurs die je graag meer vertellen over de te ontdekken geheimen in Goirle en Riel. Deze ambassadeurs zijn allen ondernemers in deze dorpen. Je kunt hen herkennen aan de bordjes die ze bij hun onderneming hebben hangen. Op onze website kun je nog meer informatie vinden zoals wandel- en fietsroutes, evenementen en andere geheimen."
- Voortgezet onderwijs: - Het Mill-Hillcollege in Goirle biedt verschillende stromen aan (mavo-havo-atheneum-atheneum plus-gymnasium) en bereidt de leerlingen op een optimale wijze voor op het vervolgonderwijs dat het beste bij het individu past, waarbij de ontwikkeling van kennis, vaardigheden én persoonskenmerken de uitgangspunten vormen. De school is een lerende gemeenschap: leerlingen en medewerkers leren ook van elkaar. Het Mill-Hillcollege heeft een christelijk-humanitaire visie op mens en maatschappij, waarin naast de eigen verantwoordelijkheid, solidariteit en betrokkenheid met andere mensen, aandacht en respect voor anderen centraal staan. Het Mill-Hill wil haar authentieke wortels als derdewereldschool uitdragen. Een personeelslid van het Mill-Hillcollege kan leerlingen inspireren, binden en boeien, en werkt samen met collega’s aan een hoge kwaliteit van het onderwijs. Dit alles vindt plaats in een veilige omgeving, in een duidelijke structuur met heldere communicatie wat zorgt voor een optimale betrokkenheid bij de school.
- Jeugd en jongeren: - "Jongerencentrum Mainframe is the place to be voor alle jongeren uit Goirle en Riel. Wij zijn er voor jou! Chillen met vrienden, idee voor een activiteit? Dat kan! Vragen of gewoon je verhaal kwijt? Onze jongerenwerkers maken tijd voor je!" In juli 2020 heeft Mainframe een oude 'convoi exceptionnel' bus gekocht: een knalgele bus met zwaailichten. "Zo kunnen mensen ons makkelijk herkennen", aldus jongerenwerker Anita Lemmers. De bus zit vol met speelmateriaal. "Met deze bus gaan we langs verschillende plekken de dorpen waar kinderen kunnen spelen." Op dinsdag, woensdag en vrijdag is Mainframe in de middag en avond op straat te vinden. De locaties veranderen wekelijks en zijn te vinden op de Facebookpagina van Mainframe. Meespelen is gratis.
- Muziek: - Goirles Gezelligheidskoor De Vrolijke Noot is een gedeeltelijke doorstart van het in 2017 ontbonden smartlappenkoor ZangRiela uit Riel. Het nieuwe koor dat spontaan ontstond is gestart met 14 leden en mede door hun enthousiasme is het ledenaantal binnen een jaar reeds verdubbeld.
Reactie toevoegen