Ginneken en Bavel

Voormalige gemeente
Breda Alphen-Chaam
West-Brabant Baronie en Markiezaat
Noord-Brabant

NB gemeente Ginneken en Bavel in ca. 1870 kaart J. Kuijper [1024x768].gif

Gemeente Ginneken en Bavel in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Gemeente Ginneken en Bavel in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Ginneken en Bavel

Terug naar boven

Status

- Ginneken en Bavel was een zelfstandige gemeente t/m 1941, in de provincie Noord-Brabant, in de regio West-Brabant, en daarbinnen in de streek Baronie en Markiezaat.

- De gemeente Ginneken en Bavel omvatte de dorpen Bavel, Galder, Ginneken, Strijbeek en Ulvenhout en enige buurtschappen, zoals Heusdenhout en IJpelaar.

- In 1927 is een deel overgegaan naar de gemeente Breda (11 hectare, gelegen rond de Baronielaan), in 1942 is weer een deel overgegaan naar de gemeente Breda (dorpskern Ginneken, de buurtschappen Overakker en Bieberg en gebieden aan de Leuvensedijk en de Teteringsedijk) en een deel naar de gemeente Teteringen. Het restant van de gemeente Ginneken en Bavel is in 1942 omgedoopt tot ‘Nieuw-Ginneken’ (betrof de dorpen Bavel, Galder, Strijbeek en Ulvenhout).

- Wapen van de voormalige gemeente Ginneken en Bavel.

De gemeenten Nieuw-Ginneken en Teteringen zijn in 1997 opgegaan in de gemeente Breda (met dien verstande dat het deel van Nieuw-Ginneken Z van de A58 met de dorpen Galder en Strijbeek en een zevental buurtschappen, naar de gemeente Alphen-Chaam is gegaan).

Terug naar boven

Statistische gegevens

- In 1840 had de gemeente Ginneken en Bavel 512 huizen met 3.357 inwoners, verdeeld in dorp Ginneken 124/833 (= huizen/inwoners) met de buurtschappen Ulvenhout 40/266, Geersbroek 41/195, Rakens 14/85, Cauwlaar 12/59, Notsel 21/135, Strijbeek 22/139, Grazen 6/40, Galder 50/301, Overakker 31/195 en Heusdenhout 42/300, en dorp Bavel 29/188 met de buurtschappen IJpelaarseind 24/216, Tervoort 17/118, Lijndonk 14/113, Bolberg 7/101 en Eikberg 18/73.

- De gemeente Ginneken en Bavel is in de jaren twintig en dertig snel gegroeid; in 1919 had zij 9.600 inwoners, in 1925 10.800, in 1929 12.600 en in 1935 werd de 15.000 overschreden.

- De gemeente Ginneken en Bavel had een oppervlakte van 5.725 hectare.

Terug naar boven

Geschiedenis

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van (de kernen van) de voormalige gemeente Ginneken en Bavel, kun je terecht bij de volgende instantie en site:

- Heemkundekring Paulus van Daesdonck, die het grondgebied van de voormalige gemeente Ginneken en Bavel plus de voormalige gemeente Nieuw-Ginneken als werkgebied heeft, is genoemd naar de middeleeuwse edelman die omstreeks 1350 leefde op een kasteeltje aan de Mark onder Galder. Van 1344 tot 1364 was hij leenman van de Heren van Breda. Hij ligt begraven in de oude kerk van Ginneken. Het boekje dat is verschenen bij de oprichting van de heemkundekring (en dat zolang de voorraad strekt nog verkrijgbaar is) onthult wie Paulus van Daesdonck eigenlijk was, gaat in op de geschiedenis van het landgoed Daasdonk, geeft een toelichting op de Nieuw-Ginnekense monumentenlijst en bevat een gloedvol betoog van Kees Leijten over de vraag wat heemkunde eigenlijk is. Enkele citaten uit dit betoog, die de kern raken van wat ook wij met de site Plaatsengids.nl beogen, willen wij je niet onthouden:

“Heemkunde is de studie over en de kennis van geschiedenis en cultuur van land en volk in onze naaste omgeving, onze woonplaats, onze streek. (…) Het terrein van de heemkunde is veelomvattend. De taal, het dialect, met verhalen, sagen, legenden, mythen en sprookjes. Maar ook gewoonten en gebruiken van alledag, bij feest en droefenis. Naamkunde, geslachtskunde (genealogie) en wapenkunde (heraldiek); oude gebruiksvoorwerpen, flora en fauna; de economische, sociale, godsdienstige en rechtskundige geschiedenis van de streek; grote en kleine monumenten onderkennen, restaureren en behouden. Dat alles is heemkunde. (…) Heemkunde is niet nieuw, maar wel van deze tijd. Het maakt ons los van het tempo van onze eeuw, om ons te laten genieten van de tijd, dat men nog ‘tijd’ had. Toen men nog te voet naar de stad ging om boodschappen te doen. Nu heeft men daar de tijd niet meer voor, beter gezegd, men néémt er de tijd niet meer voor. Schreef Vondel niet reeds in 1637 in zijn beroemde Gijsbrecht van Amstel: ‘De liefde tot zijn land is ieder aangeboren.’ Dát is heemkunde.” Leden van de vereniging ontvangen onder meer 4x per jaar het tijdschrift 'Brieven van Paulus'. - De eerste 200 nummers daarvan (is t/m 2014) zijn via deze link ook online te lezen.

Het Heemkundig Museum* van de heemkundekring, gevestigd in een boerderijtje uit 1903 in Ulvenhout, voert je aan de hand van vele grote en kleine voorwerpen terug naar de eerste helft van de 20e eeuw. Alle voorwerpen zijn geschonken door de bijna 650 leden van de kring. De tentoongestelde voorwerpen zijn gegroepeerd rondom een aantal onderwerpen, zoals keuken, kelder, kamer, café annex winkel, opkamer met klederdrachten, school en kapel. Op de zolder vele ambachten, een collectie uniformpetten en een torenuurwerk uit Meerseldreef gestuurd door een moederklok uit Ulvenhout. Daarnaast zijn er nog uitgebreide collecties Koninklijk Huis, geneeskunde, curiosa, de Tweede Wereldoorlog en over de verenigingen in de voormalige gemeente Nieuw-Ginneken.
* Hier kun je een mooie video bekijken van de feestelijke openingsdag in 1986.

- Verhalen over de geschiedenis van Ginneken en Bavel op de site van het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC).

Reactie toevoegen