Gersloot-Polder

Plaats
Dorp
Heerenveen
Aengwirden
Fryslân

gersloot-polder plaatsnaambord (Kopie).jpg

De plaatsnaamborden van Gersloot-Polder zijn op 24 september 2013 feestelijk onthuld door het college van Burgemeester en Wethouders van de gemeente Heerenveen

De plaatsnaamborden van Gersloot-Polder zijn op 24 september 2013 feestelijk onthuld door het college van Burgemeester en Wethouders van de gemeente Heerenveen

Gersloot-Polder 100 jaar PB (Kopie).jpg

Het dorp Gersloot-Polder heeft in 2008 het 100-jarig bestaan van zijn vereniging Plaatselijk Belang gevierd. Toch hadden (zelfs) wij tot voor kort nog nooit van dit dorp gehoord...

Het dorp Gersloot-Polder heeft in 2008 het 100-jarig bestaan van zijn vereniging Plaatselijk Belang gevierd. Toch hadden (zelfs) wij tot voor kort nog nooit van dit dorp gehoord...

gersloot-polder_tripgemaal_op_zijn_kop_en_gespiegeld.jpg

Weblogger Afanja heeft hier de weerspiegeling van een pand in het water gefotografeerd, waarbij het opschrift gespiegeld én op zijn kop staat. Het was even puzzelen, maar het blijkt dus het Tripgemaal in Gersloot-Polder te betreffen. (©https://afanja.com)

Weblogger Afanja heeft hier de weerspiegeling van een pand in het water gefotografeerd, waarbij het opschrift gespiegeld én op zijn kop staat. Het was even puzzelen, maar het blijkt dus het Tripgemaal in Gersloot-Polder te betreffen. (©https://afanja.com)

Gersloot-Polder

Terug naar boven

Status

- Gersloot-Polder is een dorp* in de provincie Fryslân, gemeente Heerenveen. T/m 30-6-1934 gemeente Aengwirden.

* Gezien de grootte of beter gezegd kleinte van deze nederzetting, in combinatie met het ontbreken van een kerk, kern en voorzieningen, zouden wij geneigd zijn deze plaats een buurtschap te noemen. Maar de inwoners noemen hun plaats een dorp, getuige o.a. ook de Dorpskeamer (dorpshuis), en ook de gemeente Heerenveen vermeldt de plaats in haar lijst van dorpen in de gemeente, dus conformeren wij ons daaraan.

- Het dorp Gersloot-Polder heeft in 1978 geen eigen postcode en plaatsnaam gekregen in het postcodeboek, voor de postadressen ligt het daarom sindsdien 'in' Gersloot. In de praktijk zijn de inwoners voor voorzieningen en gemeenschapsleven overwegend op buurdorp Tijnje georiënteerd, dat in buurgemeente Opsterland ligt.

- Gersloot-Polder komt voor zover ons bekend niet als plaatsnaam voor in oude en recente plaatsnaamlijsten en atlassen. Dat is curieus omdat het toch een al wat oudere plaatsnaam is; het lokale Plaatselijk Belang is al in 1908 opgericht.

- Tot voor kort moest Gersloot-Polder ook plaatsnaamborden ontberen. In 2013 zijn - op initiatief van het lokale Plaatselijk Belang - plaatsnaamborden geplaatst. De borden zijn op 25 september 2013 feestelijk onthuld door Burgemeester & Wethouders van de gemeente Heerenveen. Het zijn witte borden, wat aangeeft dat de plaats buiten de bebouwde kom ligt, en niet voldoende bebouwingsdichtheid heeft om het, of een deel ervan, tot 'bebouwde kom' te benoemen.

- Gersloot-Polder heeft ook een eigen wapen (vermoedelijk vervaardigd t.g.v. het 100-jarig bestaan van Plaatselijk Belang in 2008), o.a. te zien onder het plaatsnaambord en op de Dorpsvlag, die op diverse plekken in het dorp te zien is (weet iemand wat de naam Spatium onder het wapen betekent?, red. Vermoedelijk bouwt dit wapen voort op de traditie van de 4 oudere dorpen in het Aengwirden-lint - Gersloot c.s. - die ook allemaal een 'slogan' onder hun wapen hebben. Wij vermoeden dat Spatium 'ruimte' betekent, en staat voor de ruimte en weidsheid van deze polder).

Terug naar boven

Naam

Spelling
Blijkens de in 2013 geplaatste plaatsnaamborden is de voorkeursspelling van deze plaatsnaam kennelijk Gersloot-Polder. Zoals bij veel kleine kernen is men ook hier niet eenduidig in de spelling. Op de dorpssite komen wij namelijk ook spellingen van de plaatsnaam als één woord en als twee woorden zonder koppelteken tegen...

In het Fries
Gersleat-Polder.

Terug naar boven

Ligging

Gersloot-Polder ligt N van Gersloot, rond de wegen Hooivaartsweg, Kanaalsweg en Tijnjeweg.

Terug naar boven

Statistische gegevens

Gersloot-Polder heeft circa 70 huizen met circa 180 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

"Rond 1600 wordt begonnen met het afgraven van veen voor turfwinning. De vervening heeft het landschap rond Gersloot drastisch veranderd. In 1776 krijgt de Oudewegsterpolder al een bedijking, met de inpoldering van de overige gebieden is in 1833 een begin gemaakt. De polders zijn eerst drooggemalen met behulp van windmolens, later met behulp van stoomgemalen. Het laatste gebied dat is drooggelegd is Veenpolder de Deelen. In 1877 loopt de vervening al terug en na een korte opleving gedurende de Tweede Wereldoorlog is het in 1965 zo goed als gedaan met de vervening. Na de drooglegging van de diverse polders moest het land nog ontgonnen worden. Rond ca. 1890 gaan boeren zich in Gersloot-Polder vestigen en wordt een begin gemaakt met het ontginnen van het 'onland'.

Tot vandaag de dag is de structuur van het landschap nog grotendeels hetzelfde gebleven. Het geeft een eigen identiteit aan het gebied en daarmee ook aan zijn bewoners. Een open landschap met (nu nog) veel ruimte en rust, waar mensen op een gemoedelijke manier met elkaar omgaan en waar de burenhulp nog bestaat. Het is een manier van leven waar de inwoners van Gersloot-Polder veel waarde aan hechten. Het is wenselijk de vooruitgang niet tegen te houden, maar het kan wel op een afgewogen manier. Dat is waar de inwoners naar streven." (bron: Dorpsvisie)

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Dorpsvisie Gersloot-Polder (2007).

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Het Tripgemaal (Hooivaartsweg 14) uit 1876, gelegen op het punt waar Streamkanaal (voorheen: Stroomkanaal), Ringfeart (voorheen: Ringvaart) en Heafeart (voorheen: Hooivaart) bij elkaar komen, in het NW uiteinde van de bebouwing van Gersloot-Polder, vormt samen met de bijbehorende machinistenwoning een complex. In 1875 zijn plannen en voorbereidingen gemaakt voor de inpoldering van de polders van het Zesde en Zevende Veendistrict, later onderdeel van waterschap Boarnferd, met een totale oppervlakte van 3828 ha. Het Stroomkanaal is gegraven door bestaande wijken te verbreden. Op het talud van de polderdijk is een stoomvijzelgemaal gebouwd naar ontwerp van de architecten W.C. en K. de Wit uit Amsterdam en in een ambachtelijk-traditionele bouwtrant uitgevoerd door Berend Jelles Overwijk uit De Knipe. Het gemaal verving drie van de negen poldermolens.

Het gemaal is van algemeen cultuurhistorisch en architectonisch belang: als bijzondere uitdrukking van de landschappelijke ontwikkeling; wegens de redelijke mate van esthetische kwaliteit van het ontwerp; wegens de hoge mate van belang van het object i.v.m. de situering, verbonden met de ontwikkeling van de streek; wegens de redelijke mate van kwaliteit van de bebouwing en de historisch ruimtelijke relatie met het landschap, de bodemgesteldheid en de waterwegen; wegens de vrij hoge mate van gaafheid van zowel interieuronderdelen als machinerieën; wegens de vrij hoge mate van architectonische gaafheid.

Het gemaal is in 1976 buiten bedrijf gesteld en is in 1989-1990 gerestaureerd. In 1988 is het leegstaande gemaal gekocht door kunstverzamelaar, kunsthandelaar, galeriehouder, curator, uitgever en museumdirecteur Thom Mercuur (1940-2016). Hij heeft het complex verbouwd en ingericht als tentoonstellingsruimte en woonhuis. De in 2016 overleden Mercuur (hier kun je een in memoriam lezen) toonde hier gebruiksvoorwerpen, foto’s, boeken etc. die de vroegere turfwinning en slechte sociale leefomstandigheden weer in herinnering brachten.

Aan de zuidgevel van het gebouw kijkt een gestileerd portret van politicus, sociaal-anarchist en antimilitarist Ferdinand Domela Nieuwenhuis (1846-1919) uit over het polderland. Domela Nieuwenhuis geldt als een van de oprichters van de socialistische beweging in Nederland. Hij was populair door zijn optredens bij stakingen van ambachtslieden, maar zeker ook bij die van de veenarbeiders. In veel arbeiderswoningen was een foto van hem te vinden. Omdat hij opkwam voor de Friese veenarbeiders, kreeg hij de bijnaam Us Ferlosser. - Fotoreportages van het Tripgemaal van weblogger Afanja.

- De naast het gemaal gelegen voormalige machinistenwoning (Hooivaartsweg 16) is in 1915 in overgangsarchitectuur gebouwd. Het woonhuis ligt op een ruim eigen erf, met de voorgevel georiënteerd op en ten noorden van het voormalige gemaal van de veenpolder. De hoofdvorm is zeer eenvoudig en traditioneel. De ornamentiek bevat enkele elementen ontleend aan de vernieuwingsstijl en de chaletstijl. Gemaal en machinistenwoning zij beide een rijksmonument en de enige rijksmonumenten van Gersloot-Polder. Het later bijgebouwde houten schuurtje valt buiten de bescherming van rijkswege.

De machinistenwoning is van algemeen cultuurhistorisch en architectonisch belang: vanwege de redelijke mate van belang van het object als uitdrukking van een landschappelijke ontwikkeling, te weten als machinistenwoning bij een gemaal; vanwege de redelijke mate van esthetische kwaliteit van het ontwerp; vanwege de toepassing van bijzondere ornamentiek ontleend aan de chaletstijl; vanwege de hoge kwaliteit van de bebouwing en de historisch ruimtelijke relatie met de polder; vanwege de hoge kwaliteit van de bebouwing en de historisch ruimtelijke relatie met het voormalige gemaal waarmee het eertijds een complex vormde en waarvan het een essentieel onderdeel was; vanwege de redelijke mate van gaafheid van het exterieur.

- Het hierboven beschreven Tripgemaal is in 1976 opgevolgd door het ca. 1 km zuidelijker gelegen gemaal Fjouwer Kriten (wat zoiets betekent als 'de Vier Streken') (Deelenweg 7). Het gemaal heeft de beschikking over 3 schroefpompen met een capaciteit van 200 m3 per minuut per stuk, waarmee ze in totaal dus 600 m3 per minuut kan wegpompen. - Foto's van het gemaal.

- Een klein stukje naar het W staat aan de andere kant van de Hooivaartsweg nog een gemaaltje, op de grens met het dorpsgebied van buurdorp Tjalleberd.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- De Marathon Gersloot (paardensport, op een zaterdag in mei) start op de locatie Oudeweg 2 te Gersloot-Polder. Langs de route door de landerijen en over de weg zijn diverse hindernissen en parcoursen uitgezet. De deelnemers moeten hun paarden of pony's zo snel mogelijk door de hindernissen manoeuvreren. Daarnaast moeten ze nog een vaardigheidsparcours doorlopen. Deelnemers zijn enkelspannen, tweespannen, vierspannen en een enkele tandem. Imposante vierspannen Friezen, pittige tweespannen met Arabo-Friezen, schattige shetlanders, sierlijke witte welshjes en stoere haflingers: allerlei soorten en maten zijn present.

- NK Autocross (op een zaterdag in juni).

Terug naar boven

Beeld

- Fotoalbum m.b.t. 100 jaar Plaatselijk Belang Gersloot-Polder (2008). Aan het eind van het album komen nog meer fotoalbums m.b.t. het dorp tevoorschijn.

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over Gersloot-Polder.

- Nieuws: - Nieuws uit Gersloot-Polder op Facebook.

- Belangenorganisatie: - Plaatselijk Belang Gersloot-Polder is opgericht in 1908.

- Dorpshuis: - Sinds de noodgedwongen sluiting in 2009 - wegens overlijden van de beheerders, die een persoonsgebonden vergunning hadden - van het lokale café It Ferlof/Het Verlof van Albert en Jantje Bouma, tegenover de voetbalclub aan de Tijnjeweg, dat als de facto dorpshuis voor Gersloot-Polder functioneerde, ontwikkelde het dorp plannen voor een nieuw dorpshuis, d.w.z. een 'Doarpskeamer' annex voetbalkantine/kleedruimte voor v.v. Gersloot. Het clubgebouw van de voetbalvereniging - een container die men had overgenomen van een hondenvereniging, en welke ruimten daarom ook wel gekscherend 'hondenhokken' en It Gemak werden genoemd - verkeerde namelijk in vervallen staat en was hard aan vernieuwing toe. Die opstallen zijn gesloopt en vervangen door de nieuwe Dorpskeamer, een kleinschalige plek waar het hele dorp samen kan komen en waar de sport- en hobbyverenigingen gasten kunnen ontvangen.

Natuurlijk snapten de inwoners dat een grote multifunctionele accommodatie (MFA) zoals in grotere dorpen voor hier een maatje te groot is. Dat was hun bedoeling ook helemaal niet. "Wy binne beskieden minsken mei beskieden winsken", aldus oud-PB-voorzitter Pieter de Haan. Het is dan ook een voorziening geworden die past bij de kleinschaligheid van het dorp. Toen de dorpelingen op het gemeentehuis van Heerenveen kwamen met hun plan voor een Doarpskeamer, fronsten de ambtenaren hun wenkbrauwen. Wat moesten ze hier nu mee aan, want ze hadden alleen beleidsnota's voor MFA's... En ze suggereerden dat de Polderaars maar bij Gersloot en de rest van De Streek moesten aanhaken. Maar PB Gersloot-Polder is niet voor niets in 1908 opgericht, vonden de inwoners. Ze vinden De Streek toch wel een eind weg voor een gemeenschapsruimte en hebben liever een voorziening midden in hun eigen gemeenschap. Gelukkig zijn ze eruit gekomen.

Voor een kleine gemeenschap als die van Gersloot-Polder moeten natuurlijk ook de kosten naar rato in de hand worden gehouden. De commissieleden die zich met de plannen voor een nieuw 'muiltifunctioneel dorpshuis' bezighielden, schreven daarom een wedstrijd uit onder studenten bouwkunde van de NHL. Het winnende bouwplan is een onderhoudsarm gebouw geworden, waarin de kleedkamers en de Doarpskeamer onder een dak zitten. De kosten bedroegen 180.000 euro. De gemeente Heerenveen droeg 20.000 euro bij, net als de provincie Fryslân. Het Oranjefonds gaf 35.000 euro, v.v. Gersloot 25.000 en 10.000 euro werd gewonnen in een Nuon-prijsvraag voor duurzame maatregelen. Kleinere fondsen en dorpsacties als fietstochten en flessenacties maakten de begroting van 180.000 euro compleet. En niet te vergeten zelfwerkzaamheid. Letterlijk het hele dorp heeft eraan meegewerkt. Hetzij door inzet van hun 'twee rechterhanden' bij sloop, bouw, installatie-, schilderwerk e.d., hetzij door de inwendige mens van de werkers te verzorgen. Alle inwoners is persoonlijk gevraagd hoe ze mee wilden doen: door het project financieel te sponsoren of door "de handjes te laten wapperen".

Het gebouw is nagenoeg energieneutraal met een geothermie-installatie, ledverlichting, een zonneboiler en zonnepanelen. En vooral de voetballers zijn blij met de sensorgestuurde douches, zodat ze niet meer de vaart in hoeven om zich na een wedstrijd of training schoon te schrobben. Liefst willen ze ook nog een bruggetje als entree, om de vaart voorlangs te benadrukken waar vroeger de praam met melkbussen voer. Maar dat liet het budget vooralsnog niet toe. De nieuwbouw is na de zomervakantie van 2016 van start gegaan en is in september 2018 feestelijk geopend. - Hier nog een reportage in relatie tot de opening. - Hier vind je een fotoreportage van de opening. - Beluister hier het audio-interview m.b.t. de opening op Omrop Fryslân. En zie ook de reportage over de Dorpskeamer in wording in LC, 3-12-2017.

Het mooi is dat zodra een dorp een mooie nieuwe, ruimere bijeenkomstfaciliteit krijgt, er ook gelijk ideeën ontstaan over wat men er nog meer mee zou kunnen doen om de ruimtes nog beter te benutten en nog meer (groepen) inwoners ermee van dienst te kunnen zijn. Wij zien dat ook elders in het land gebeuren bij nieuwe MFA's (een van de goede voorbeelden: Mariënvelde). Zo hebben in Gersloot-Polder twee boeren het biljart uit voormalig café De Riperkrite in buurdorp Tijnje opgekocht om in de Doarpskeamer een biljartclub te beginnen, is er tussen het terras en het voetbalveld een jeu-de-boulesveldje aangelegd, broeit er een plan voor een dartclub, en wordt overwogen periodiek een gezellige ochtend voor de ouderen in het dorp te organiseren.

- Muziek: - Gersloot-Polder heeft een eigen Polderlied. Onder de link kun je het beluisteren, terwijl in het filmpje - gemaakt ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van het lokale Plaatselijk Belang in 2008 - een koets door het Gersloot-Polderse landschap rijdt.

- Sport: - Gersloot-Polder heeft ook een eigen voetbalvereniging: v.v. Gersloot. Het is met slechts 1 team de kleinste voetbalvereniging van Nederland (ook v.v. Onderdendam heeft een tijd slechts 1 team gehad, maar die hebben er nu weer 2).

Reactie toevoegen