Exloo is een dorp in de provincie Drenthe, gemeente Borger-Odoorn. T/m 1997 gemeente Odoorn.
Terug naar bovenIn het Drents
Eksel. Een inwoner van dit dorp is een Exeler of Exelder.
Oudere vermeldingen
1376 Exle, 1446 Exlo, 1518 Exell, 1634 en ca. 1660 en 1781 Excel.
Naamsverklaring
Vermoedelijk ontstaan uit het Ouddrentse êkeslô* 'bos van de eik'.(1)
* Gereconstrueerde vorm.
Exloo ligt N va Odoorn, ZO van Borger.
Terug naar bovenIn 1840 heeft Exloo 88 huizen met 570 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 700 huizen met ca. 1.800 inwoners.
Terug naar bovenExlose veenkoloniën
In de Nieuwe Steentijd - ruim vijfduizend jaar geleden - vestigden de eerste landbouwers zich op het hoger gelegen westelijk zandgedeelte van deze omgeving. Ze behoorden tot de trechterbekercultuur en lieten talloze sporen na. Zo begroeven ze hun doden in hunebedden samen met gebruiksvoorwerpen als aardewerken trechterbekers en werktuigen. De esdorpen op de Hondsrug ontstonden in en na de vroege middeleeuwen. Deze dorpen hadden een of meer gemeenschappelijke essen. De agrarische gemeenschappen verbouwden hun voedsel op de essen en hielden hun schapen op de heidevelden. Het oostelijk deel van de gemeente, toen nog gemeente Odoorn, was oorspronkelijk een uitgestrekt hoogveenmoeras. De ontginning van het hoogveen begon vanaf 1800. Kanalen werden gegraven, het hoogveen werd afgegraven en verwerkt tot turf. Wat overbleef waren de dalgronden, later omgevormd tot vruchtbare landbouwgrond. De grote ontginningen van de hoogveenmoerassen begonnen in de 17e eeuw en werden na 1850 een complete industrie. In het noordoosten zijn toen de dorpen Exloërveen, Exloërkijl en Eerste en Tweede Exloërmond ontstaan: op het Hondsrugdorp Exloo georiënteerde veenkoloniën. De ontginning van wat er toen nog over was aan woeste grond, gebeurde nog later. Daar liggen nu de meestal kleine veenkoloniale ontginningsdorpen. (bron: Koos Roggeveld)
Kerkelijk
Exloo was voor de kerkgang vanouds georiënteerd op Odoorn. Maar dat was toch iedere zondag wel een heel eind lopen. Daarom heeft men in de 1851 geijverd voor een eigen Hervormde gemeente. Alleen was er geen budget voor een eigen predikant. Daarom verzocht men het Rijk om bij te dragen in de kosten voor het traktement van een 'leraar'. Dat is afgewezen. Er kwam dus geen eigen kerkelijke gemeente en kerk. Ook later is dat er nooit van gekomen. Tegenwoordig kerken de inwoners niet alleen in Odoorn, maar ook in de omliggende kernen Borger, Emmen, Valthe, Valthermond, 2e Exloërmond, Musselkanaal en Zandberg. Vanaf 1841 is er gedurende een aantal jaren wel sprake geweest van 'Afgescheidene Gereformeerden Van De Gemeente Borger en Exloo', die in beide dorpen diensten hielden. Zij verklaarden dat zij hun 'leraar' zelf zouden bekostigen. Daarom werd hun verzoek wél goedgekeurd.
- Koningin Beatrix heeft op 12 juni 2010 de grootste radiotelescoop ter wereld officieel geopend. De nieuwe telescoop, genaamd LOFAR, is gebouwd volgens een nieuw concept. Hij bestaat niet uit grote schotels, maar uit 25.000 kleine antennes, die verspreid over 36 velden staan in een gebied dat zich uitstrekt van Zweden tot Frankrijk en van Engeland tot het oosten van Duitsland. De antennes staan via een glasvezelnetwerk met elkaar in verbinding. Daardoor ontstaat een reuzentelescoop met een diameter van 100 tot 1000 kilometer. Het centrale LOFAR-gebied is 400 ha groot, ligt N van Exloo, en ligt deels in dat dorpsgebied en deels in de dorpsgebieden van de buurdorpen Exloërveen, Buinen en Buinerveen. Het gebied waar de LOFAR-antennes staan wordt de LofarZone genoemd.
De plaats van het centrale gedeelte van LOFAR is bepalend voor de plaats van de vele kleine buitenstations die verspreid worden over Noord-Nederland. De plaats van de buitenstations wordt zo gekozen dat LOFAR de beste kwaliteit beelden van de hemel kan maken. De telescoop wordt onder meer gebruikt voor onderzoek naar het ontstaan van het heelal, kosmische deeltjes en magnetisme in sterrenstelsels. Ook doet LOFAR onderzoek op het gebied van geofysica, preciesielandbouw en ICT. Ondergrondse sensoren verzamelen informatie over de structuur van de aardbodem. Die gegevens dragen bij aan betere modellen voor bodemdaling, watermanagement en gaswinning. De antennes en andere sensoren zijn geplaatst op minstens 18 velden van ca. 2 ha, die verspreid liggen in het centrale LOFAR-gebied N van Exloo. Het grootste deel van het 400 ha grote gebied wordt dus niet voor LOFAR-sensoren gebruikt. Eigenaar ASTRON heeft daarom gezocht naar een zinvolle bestemming van het niet-gebruikte areaal.
Nu wil het geval dat het centrale LOFAR-gebied doorsneden wordt door het Achterste Diep, een gekanaliseerde bovenloop van de Hunze, die onderdeel uitmaakt van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS), terwijl in het westen het gebied grenst aan het natuurontwikkelingsgebied Uilenbroeken. Reden waarom ASTRON samen met Stichting Het Drentse Landschap een integraal inrichtings- en beheersplan heeft opgesteld voor een groot aaneengesloten gebied waar natuurontwikkeling en LOFAR gezamenlijk uitstekend tot hun recht kunnen komen. Bij de projectie van de antennevelden is rekening gehouden met de wens om de oude meanders van het Achterste Diep te herstellen. Het plan wordt door ASTRON en LOFAR in samenwerking met andere instanties (Provincie Drenthe, Drents Landschap, Waterschap Hunze en Aa's) uitgevoerd, en zal resulteren in een natuurgebied waarin de sensorvelden op kunstmatig opgehoogde terpen zijn gebouwd. Het unieke gebied wordt op gepaste wijze voor toeristen toegankelijk gemaakt.
"De Deelgebiedcommissies Kanaal Buinen-Schoonoord en Achterste Diep van het Hunzeproject hebben samen met Ondernemersvereniging Borger-Odoorn, ASTRON en de gemeente Borger-Odoorn de handen ineen geslagen. Samen willen zij een aanspreekpunt zijn en structuur aanbrengen in het vermarkten van activiteiten rond LOFAR. De groep heeft zich verenigd in de LOFAR-Tafel. De LOFAR-tafel wil participeren en groepen en ondernemers stimuleren met als doel: het ontwikkelen van ideeën rondom LOFAR. Deze ideeën moeten in het teken staan van het bevorderen van de bekendheid van het gebied in relatie tot de mogelijkheden om met de LOFAR-activiteiten een economische spin-off voor het gebied te bereiken. De belangrijkste promotieactiviteiten zijn op dit moment wandelingen door het LofarGebied met door ons opgeleide gidsen, die kennis hebben van zowel natuur als astronomie. Verder is er de tweejaarlijkse LofarDag." Daarover vind je nadere informatie in het hoofdstuk Evenementen.
Terug naar boven- Exloo heeft 5 rijksmonumenten.
Terug naar boven- Vereniging Dorpsbelangen Exloo is opgericht in 1970. De vereniging heeft ten doel het bevorderen en instandhouden van de folklore in het dorp, in de meest uitgebreide zin. De vereniging organiseert jaarlijks diverse activiteiten, waaronder het Schaapscheerdersfeest en het Kerstconcert met de schaapskudde.
- Het scheren van de schapen gebeurt (ook nu nog) altijd op de zaterdag voor Pinksteren tijdens het Schaapscheerdersfeest (in 2020 voor de 61e keer). Vroeger gebeurde dit scheren door een aantal (oude) Exelers. Deze schoren op die zaterdag ongeveer de helft en op de dinsdag erna de andere helft. De kudde bestond toen uit 150 schapen. De huidige scheerders halen dit aantal tegenwoordig niet meer. De andere schapen laat hij samen met een collega-schapenhouder scheren door professionele scheerders. "Elk jaar wordt door Dorpsbelangen Exloo het Schaapscheerdersfeest georganiseerd. Gecombineerd met het Nederlands Kampioenschap ambachtelijk schaapschren. Ouderwets, dus met de handschaar. Ook is er praktijkles voor beginnende scheerders, of voor wie dat wil worden. Je moet zelf een schaapscheerdersschaar meenenem. Die zijn tegenwoordig ook wel te koop als buxusschaar. Tijden: Schaapscheren 11.00-16.00 uur. Workshop schaapscheren: 11.30-16.00 uur. Aansluitend schapen wassen.
Tevens vindt op die dag de Exloërjaarmarkt plaats, een gezellige goederenmarkt. Behalve de optredens van onze volksdansgroep De Schaop'ndansers is er nog veel meer vertier. Vanwege het schoolfeest is Exloo fraai versierd. Het Schaapscheerdersfeest wordt op het sportveld gehouden. De toegang is vrij."
- Op de tweejaarlijkse LofarDag (op een zondag begin september, in de oneven jaren) worden allerhande activiteiten ondernomen in de LofarZone bij Exloo (die je beschreven vindt in het hoofdstuk Recente ontwikkelingen).
- Elk jaar wordt door Dorpsbelangen Exloo een Kerstconcert georganiseerd, op de avond voor eerste kerstdag. Een bijeenkomst van ruim een uur met muziek, samenzang, lezing en een kerstverhaal. En dat temidden van de Exloër schaapskudde. Elk jaar opnieuw een mooi begin van het Kerstfeest. Adres: Hoofdstraat 21. Aanvang 19.30 uur. Toegang vrij.
Terug naar boven- Een werkgroep van Historische Vereniging Carspel Oderen heeft in 2017 de wandelroute 'Historisch rondje Exloo' (13 km) samengesteld. Met deze wandeling door en rond het dorp kom je o.a. langs historische plaatsen als diner-café Bussemaker (al sinds 1880), het oude NOLS-station, de Ballastput, de Leewal, ijsbaan De Rol, bijzondere keien en grafheuvels enz. Ook de vermeende stad Hunsow is niet vergeten en je ziet ook herinneringen aan de dorpsbrand van 1884. De route is ook per fiets af te leggen. De brochure van de wandelroute kost €1,50 en is verkrijgbaar bij Warenhuis Geerts en het TIP in het schapeninformatiecentrum.
- Gedurende het zomerseizoen worden een zestal LOFAR-natuurwandelingen/excursies georganiseerd in samenwerking met Stichting Het Drents Landschap en restaurant Bussemaker. De wandelingen vinden plaats in het LOFAR-gebied (waarvoor zie het hoofdstuk Recente ontwikkelingen), en worden begeleid door ervaren gidsen. De LOFAR telescoop is ’s werelds grootste radiotelescoop, met een doorsnede van ongeveer 2000 kilometer, waarbij het middelpunt (de superterp) in een uniek natuurgebied nabij Exloo ligt. Normaalgesproken is dit gebied niet voor publiek toegankelijk. Tijdens de wandeling wordt aandacht besteed aan astronomie en de volstrekt unieke (high tech) techniek van de LOFAR-radiotelescoop van ASTRON. Even belangrijk is de natuur(-ontwikkeling) in het kwelwatermoeras en het beekdallandschap dat hier is ontstaan en in beheer is van Stichting Het Drentse Landschap.
- "Openluchtbad De Leewal in Exloo staat in een schiterende omgeving, omheind door bos en heide. Het zwembad beschikt over een peuter-/kleuterbad, een wedstrijdbad, waarin natuurlijk ook op een ontspannende manier baantjes kunnen worden gezwommen, en een recreatief bad met een bruisbank, een wildwaterkreek en twee spectaculaire glijbanen (een zogeheten high wall en multislide). Verder is er een grote speel- en ligweide met diverse speelattributen, beachvolleybalveld en tafeltennistafels. Ook een restaurette met groot buitenterras ontbreekt niet. Het is voor jong en oud goed vertoeven in zwembad de Leewal."
- Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN) heeft in 2018 subsidie toegekend aan De Hondsrug UNESCO Global Geopark voor het project Hunzebos 3D. Het project heeft als doel het rijke ijstijdenlandschap rondom Exloo zichtbaar en beleefbaar te maken. De activiteiten concentreren zich in en rond het Hunzebos tussen het dorp en buurdorp Odoorn. Er is een belevingsroute voor kinderen en volwassenen aangelegd. Langs de routes zijn belevingselementen en borden geplaatst. Verder is er een app ontwikkeld waarin routes met filmpjes en geluidsfragmenten te zien en te horen zijn.
- Het dorp wordt omringd door prachtige heidevelden, zoals het Molenveld*, gelegen ZW van het dorp. De heide is een plek waar je geheel tot rust kunt komen. Je vindt er prachtige bloeiende heideplanten, een licht heuvelend landschap, een vennetje en diverse wandelpaden. Het Molenveld is het laatste grote stuk heide in deze omgeving. Hoewel de hei ‘maar’ zo’n 80 ha beslaat, geeft zij toch een indruk van het uitgestrekte onland dat vóór 1900 grote delen van Drenthe besloeg. De natte gedeelten dragen bij aan het schilderachtig karakter van het veld, net als de schaapskudde die hier in de zomermaanden dagelijks vanuit Exloo komt grazen. Vanaf de paasvakantie tot en met de herfstvakantie trekt de scheper met zijn kudde er dagelijks op uit. Buiten deze periode alleen in de weekenden en in de schoolvakanties dagelijks.
* In het dorp staat geen molen, dus deze naam lijkt curieus. Hoe het zit met deze naam en de molen in kwestie kun je hier lezen.
Het is mede aan hun gegraas te danken dat de hei hier nog bloeit, Ietterlijk en figuurlijk. Veel andere heideterreinen zijn sterk vergrasd en moeten met kunstmatige middelen (zoals afplaggen, maaien of afbranden) aan hun paarse gloed worden geholpen. Sinds 1981 doen natuurorganisaties er alles aan om het oude heidelandschap - dat nog maar 5% van het Drentse grondgebied vormde - te herstellen en te onderhouden. Hiervoor wordt gebruikt gemaakt van de schaapskudden en andere grazers. De schapen van de kudde waren vroeger eigendom van de diverse boeren uit Exloo. De scheper haalde de schapen 's morgens bij de boerderijen op en bracht ze 's avonds weer terug. Als vergoeding kreeg de scheper de kost bij de boeren. De Exloër kudde was tot 1960 in particuliere handen. Vanwege de hoge exploitatielasten dreigde deze kudde te verdwijnen. En dan te bedenken dat er een tijd was, dat in dit dorp twee kudden schapen van elk 1500 dieren naar de heidevelden trokken!
Op initiatief van de toenmalige burgemeester is de kudde in 1960 door de gemeente aangekocht. De kudde telt tegenwoordig zo’n 200 schapen van het ras het Drentse Heideschaap. Tijdens de lammertijd verdubbelt dit aantal. De schaapskudde is gehuisvest in de schaapskooi die midden in Exloo staat. Dit betekent dat de scheper met zijn kudde altijd dwars door het dorp gaat: een unieke beleving en een prachtig gezicht! De gang door het dorp zet als het ware de tijd even stil. Bron en voor nadere informatie zie de pagina over het Molenveld van Staatsbosbeheer-vrijwilliger Koos Roggeveld, met uitvoerige informatie over verleden en heden van het Molenveld en van de bijzondere flora en fauna die je er kunt aantreffen.
- Ga mee op avontuur in speeltuin en zoo Kabouterland in Exloo. Dolend door een geheimzinnig konijnenhol kun je de kabouters van dichtbij bespieden. Maak een spannende tocht door de Trollengrot. Via een overdekt wandelpad loop je langs bijzondere planten en leuke kleine exotische dieren naar de raadselachtige Kasteelruine. Kabouterland heeft volop speeltuinplezier zowel binnen als buiten. Er is ook een overdekte speeltuin zodat het park ook bezocht kan worden als het wat weer wat tegen zit. Naast de speeltuin is er een dierentuin met veel verschillende soorten dieren als herten en vossen maar ook dwergmangoesten en zelfs een gotinger minivarken. Geniet van de gezellige terrassen en picknickplekken. Kabouterland is met name geschikt voor gezinnen met kleine kinderen, schoolreisjes en kinderfeestjes. Het park is goed bereikbaar met de auto en parkeren kost niets. Wie met het OV gaat kan vanaf Groningen of Emmen buslijn 59 naar Exloo nemen.
Terug naar boven- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Exloo, met laagsteprijsgarantie!
Terug naar boven- Nieuws: - Dorpskrant De Boerhoorn wordt samengesteld door Stichting Exloo Vooruit, verschijnt 12x per jaar en wordt in het dorp huis-aan-huis verspreid. Via de link is de actuele editie ook online te lezen.
- Belangenorganisatie: - Stichting Exloo Vooruit (SEV) is een belangenvereniging die opkomt voor het dorp en zijn bewoners. Of het nu gaat om aanpassingen aan wegen, extra groen in het dorp of de aanleg van een skatebaan, SEV zet zich er namens de inwoners voor in. Samen met de andere verenigingen, WMO-raad en ondersteunende organisaties zoals BOKD, willen ze de leefbaarheid in het dorp behouden en waar mogelijk verbeteren. Overleg met de gemeente is daarbij een belangrijk middel.
- Dorpshuis: - Het huidige Dorpshuis Exloo is in 2016 gerealiseerd in ruimten die in de school zijn vrijgekomen. "Sinds 1975 heeft het verenigingsleven in het dorp gebruik kunnen maken van een aangekochte boerderij in het dorpscentrum, die met hulp van de gemeente en ook toen al heel veel vrijwilligers geschikt is gemaakt om te dienen als vergader- en repetitieruimte, en waar ook allerlei soorten bijeenkomsten konden worden georganiseerd. Een uitkomst voor het dorp, waar dankbaar en veelvuldig gebruik van is gemaakt. Ook de basisschool heeft er nog enige tijd onderdak gevonden. Het is dan ook moeilijk te verteren als de gemeente in 2003 aankondigt het gebouw te willen afstoten en de verenigingen wil onderbrengen in een uitbouw van de school. Hiertegen wordt heftig geprotesteerd. Vooral voor muziekvereniging TAV en de Vrouwen van Nu is de uitbouw veel te klein. Dit idee is dan ook met succes de kop ingedrukt.
In 2009 is de situatie veranderd. TAV bestaat niet meer en de school krijgt steeds meer lege lokalen. Als ons dan ook weer wordt gevraagd samen met vele anderen te willen nadenken over het inpassen van een dorpshuis in de lege schoollokalen, wordt besloten in gezamenlijkheid te gaan voor een MFA in Exloo. Het plan bestaat uit verbouw van lokalen en uitbreiding aan de voorzijde. In haar raadsvergadering van juni 2015 heeft de gemeenteraad unaniem besloten medewerking te verlenen en de werkgroep veel succes toegewenst. Een enthousiaste groep vrijwilligers heeft met grote inzet eerst het schoolplein heringericht en vervolgens voor de peuters een ander lokaal opgeknapt en een nieuw buitenverblijf gemaakt met zandbak, enkele speeltoestellen en een opbergruimte. School, peuters en gemeente zijn zeer tevreden met het behaalde resultaat." Aldus het dorpshuis op zijn site. In november 2016 is het dorpshuis gereed gekomen.
- Sport: - v.v. HOC is in 2013 ontstaan uit een fusie tussen de voetbalverenigingen Hunso uit Exloo en Oring uit Odoorn.
- Duurzaamheid: - "GroenLeven heeft in 2021 in Exloo het Zonnepark Exloosche Landen gerealiseerd. Met ca. 136.000 zonnepanelen wordt hier groene stroom opgewekt voor ruim 21.000 huishoudens. Unieke Zonneakkerpoule. Een groep boeren in de gemeente Borger-Odoorn heeft samen met GroenLeven een unieke poule opgericht. In de poule zijn kansrijke gronden voor zonneparken in kaart gebracht. Vanwege de poule konden percelen van verschillende grondeigenaren geclusterd worden en was er voor de gemeente meer keus om de beste locatie te selecteren. Deelnemers in de poule zijn altijd verzekerd van een vergoeding, ook wanneer het park niet op hun grond wordt gerealiseerd, via een systeem van een unieke optievergoeding. Het park wordt gerealiseerd op grond van 3 grondeigenaren. Vanwege deze opzet en de goede communicatie heeft het initiatief complimenten gekregen van de gemeenteraad en vindt de gemeente het een goed voorbeeld voor soortgelijke initiatieven.
Passend in het landschap. Het park is voor een groot deel ingericht op oxiderende veengrond, die voor telers een hoger teeltrisico met zich meebrengt. Samen met de gemeente Borger-Odoorn is er veel aandacht besteed aan de landschappelijke inpassing van het zonnepark. Het park wordt omzoomd door een sloot en wal. Bovendien is een groot deel van het zonnepark ingezaaid met een kruidenrijk mengsel. Daarnaast zijn nog 5 bijenhotels op het terrein geplaatst. Participatie. Nadat het park is afgerond wordt een crowdfunding programma opgezet waarmee geïnteresseerden kunnen participeren in het nieuwe zonnepark. Bovendien heeft GroenLeven financiële middelen ter beschikking gesteld aan het Gebiedsfonds Exloo. Vanuit dit gebiedsfonds kunnen duurzame en sociaal-maatschappelijke initiatieven in het dorp en omgeving mogelijk worden gemaakt. Daarnaast levert GroenLeven een bijdrage aan het verduurzamen van het openluchtzwembad in het dorp.
Partners. Bij de totstandkoming van Zonnepark Exloosche Landen in Exloo zijn diverse (lokale) partijen betrokken. Zo heeft lokale partner Avitec uit de gemeente Borger-Odoorn het civiele werk voor het project verzorgd. Zij geven mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt de kans om te werken aan mooie projecten zoals deze. De bijenhotels die bij het zonnepark zijn geplaatst, zijn gebouwd door Leerbouwen uit Groningen. Het terrein van het zonnepark ligt in de buurt van LOFAR, ruimtetelescoop van Astron. Samen met Astron zijn maatregelen getroffen om elektromagnetische storingen te voorkomen. Hiervoor is een speciale kast voor om de omvormers ontwikkeld en geproduceerd door Mannen van Staal uit Leeuwarden.
Overzicht gegevens. - 136.000 zonnepanelen. - Nabij Oude Dijk en Zuidveensdijk. - Staat gelijk aan groene stroom voor ruim 21.000 huishoudens. Bijzonderheden. - Ontstaan uit poule van lokale agrariërs. - Landbouwgrond met een hoog oogstrisico krijgt een nieuwe functie met zonne-energie. - Zonnepark Exloosche Landen in Exloo komt ten goede van de lokale omgeving. - Uitgebreide aandacht voor biodiversiteit en landschap. - Specifieke oplossing om rekening te houden met de ruimtetelescoop van LOFAR." (bron: GroenLeven) Voor nadere informatie zie ook deze videoreportage met bij het project betrokkenen en belanghebbenden. Op 14 juni 2021 is symbolisch het eerste zonnepaneel geplaatst door GroenLeven, de gemeente Borger-Odoorn en initiatiefnemer Jan Reinier de Jong (video).
Reactie toevoegen