Enschede

Plaats
Stad en gemeente
Enschede
Twente
Overijssel

enschede_plaatsnaambord_kopie.jpg

Enschede is een stad en gemeente in de provincie Overijssel, in de streek Twente.

Enschede is een stad en gemeente in de provincie Overijssel, in de streek Twente.

gemeente_enschede_anno_ca._1870_kaart_j._kuijper_kopie.jpg

Gemeente Enschede anno ca. 1870, kaart J. Kuijper. Op deze kaart is goed te zien dat, zoals bij veel steden, ook de gemeente en stad Enschede oorspronkelijk niet veel meer was dan wat we nu het centrum noemen. (© www.atlasenkaart.nl)

Gemeente Enschede anno ca. 1870, kaart J. Kuijper. Op deze kaart is goed te zien dat, zoals bij veel steden, ook de gemeente en stad Enschede oorspronkelijk niet veel meer was dan wat we nu het centrum noemen. (© www.atlasenkaart.nl)

enschede_barakkenkamp_1920_kopie.jpg

Van 1920-1923 is er in Enschede een barakkenkamp geweest voor tijdens WOI uit het buitenland gevluchte Nederlanders. Voor nadere informatie zie https://www.yumpu.com/nl/document/read/5535212/waalzegel-maart-2008-nvpv-nijmegen (© www.filatelist.com)

Van 1920-1923 is er in Enschede een barakkenkamp geweest voor tijdens WOI uit het buitenland gevluchte Nederlanders. Voor nadere informatie zie https://www.yumpu.com/nl/document/read/5535212/waalzegel-maart-2008-nvpv...www.filatelist.com)

Enschede

Terug naar boven

Status

- Enschede is een stad en gemeente in de provincie Overijssel, in de streek Twente.

- De gemeente is per 1-5-1934 vergroot met de gemeente Lonneker. Een uitvoerige motivatie omtrent deze herindeling kun je lezen in de - vooralsnog niet meer door ons op het internet te vinden - Memorie van antwoord = toelichting van de minister waarom hij een samenvoeging van de gemeente Lonneker met de gemeente Enschede wenselijk vindt. Een grenscorrectie, met handhaving van de gemeente Lonneker, die door sommigen werd bepleit, zou van de gemeente Lonneker zo'n smalle 'schil' om de vergrote stad overlaten, dat dat niet levensvatbaar werd geacht. Ook hier vind je een artikel met achtergrondinformatie m.b.t. deze gemeentelijke herindeling.

- Onder de gemeente vallen naast de gelijknamige stad en hoofdplaats verder nog de dorpen Boekelo, Glanerbrug, Lonneker en Usselo en de buurtschap Broekheurne, een deel van de buurtschap Driene (dit deel valt onder Lonneker), de buurtschap Rutbeek (valt onder Usselo) en het grootste deel van de buurtschap Twekkelo. Deze dorpen en buurtschappen hebben destijds (jaren zeventig) geen eigen postcode en plaatsnaam in het postcodeboek gekregen, postaal gezien en voor de gemeentelijke basisregistratie (BAG) liggen deze plaatsen daarom 'in' Enschede. In totaal zijn dit 1 stad, 4 dorpen en 4 buurtschappen.

- Het CBS betitelt het buitengebied van Boekelo als buurtschap Goorseveld (wijk 9, buurt 97) met ca. 1.400 hectare en 900 inwoners, maar in de provincie-atlas Overijssel (1) wordt deze niet vermeld, dus of dit in de praktijk ook zo beleefd wordt, is de vraag. Deze atlas noemt Dolphia, gelegen tussen Glanerbrug en Enschede, wel een buurtschap (volgens diverse publicaties valt dat onder Glanerbrug), maar door alle nieuwbouw in dat gebied krijgt het tegenwoordig meer de gedaante van een wijk.

- Onder de stad Enschede vallen ook de buurtschappen Broekheurne en Twekkelo (deels).

- Wapen van de gemeente Enschede.

- Foto's van de plaatsnaamborden in de gemeente Enschede.

Terug naar boven

Naam

Uitspraak
Enschedé, met de klemtoon op de eerste lettergreep.

In het Nedersaksisch
Eanske. De reiziger Harm Boom, die ook Enschede bezocht rond 1840, vermeldt de plaatselijke uitspraak Anze.

Oudere vermeldingen
1118 vervalst? kopie 13e eeuw Aneschedhe, 1119 Anneschethe, 1188 en 1665 Enschede, 1280 Enscede, 1395-1396 Entscede, 1552 Endschede, 1646, 1655 en 1748 Endscheide, 1709 Enskedee. In het taalkundige en historisch-geografische boek “Notitia Germaniae Inferioris” (Menzonis Alting, 1697) vinden we (uit het Latijn, vrij vertaald): “Enze wordt in Utrechtse Perkamenten ook Anze genoemd. Het is een stadje met een grondgebied dat zich uitstrekt tot aan de gemeenschappelijke grenzen van de Bisdommen Utrecht en Munster. Vandaar ook dat de naam die het stadje nu draagt, heel goed en zuiver gekozen is”. In de 18e eeuw gebruikten de secretarissen van het Stadsgericht en die van het Landgericht steeds de naam Eindscheide of Eijndscheijde.

Naamsverklaring
- Ane-, Anne- heeft men opgevat als misschien 'aan de', maar dat wordt betwijfeld; schede betekent letterlijk 'scheiding', bijvoorbeeld een waterscheiding, een grens of zelfs een heuvelrug. In de 17e eeuw werd de naam verklaard als Eindscheiding, hetgeen ook al in de spelling tot uitdrukking kwam, bijvoorbeeld 1395 Entscede, 1552 Endschede, 1716 Endscheide. Uit de Franse tijd dateert de uitspraak Enschedé (vóór 1700 in Holland reeds Enskedee), wellicht gehandhaafd ter vermijding van associaties met het woord schede. De plaatselijke uitspraak plaatst de klemtoon op de eerste lettergreep. (2)
- Anderen denken aan een verklaring ‘aan de Es’ (naar het uitgebreide essencomplex aan de oostkant van de stad).

Terug naar boven

Ligging

De gemeente ligt in het O van Twente, ZO en O van Hengelo. In het O grenst de gemeente aan Duitsland (Gronau). De hoofdplaats Enschede ligt centraal in de gemeente; door de gemeente loopt de A35, centraal tot Z en van W naar O.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente, die dan nog slechts de stad omvat, 481 huizen met 3.721 inwoners. Tegenwoordig heeft de gemeente ca. 71.000 huizen met ca. 159.000 inwoners, waarvan ca. 65.500 huizen en ca. 144.000 inwoners in de stad (dit is exclusief de aantallen voor de dorpen die postaal gezien 'in' Enschede liggen: Boekelo, Glanerbrug, Lonneker en Usselo), die daarmee de grootste stad van Overijssel is (op de 2e plaats staat de stad Zwolle).

Terug naar boven

Geschiedenis

"Middeleeuwen
Enschede is in de vroege middeleeuwen ontstaan als agrarische nederzetting, als centrum van een reeks buurschappen rond een aantal essen. Bij de buurschappen behoorden, behalve de landbouwgronden, ook gemene gronden, niet in het bezit van een enkele eigenaar. In de vroege middeleeuwen zijn een vijftal afzonderlijke 'marken' te onderscheiden: de Esmarke (Enschedermarke of Grote Boermarke), de Lonneker marke, de Usseler marke, de Twekkeler marke en de Driener marke. Tezamen vormden zij het richterambt Enschede.

De boeren in de marken zijn in de middeleeuwen in het algemeen niet de eigenaar van de gronden die zij bewerken. Grondeigenaren zijn onder meer de bisschop van Utrecht, het klooster Werden, heren van Ottenstein. Gelegen op de zuidflank van een stuwwal en aan de route van Deventer naar Münster en Osnabrück, ontwikkelde het dorp zich gestaag. Omstreeks 1300 kreeg de nederzetting stadsrechten, die in 1325 door de Utrechtse bisschop Jan van Diest werden bevestigd. De stad werd in de 14e eeuw omringd met een ovale grachtengordel en vanaf ongeveer 1400 door een dubbele grachtengordel. Tussen deze grachten werd een aarden wal met palissade aangelegd.

16e eeuw tot de industriële revolutie
In 1518 werd de stad door de Geldersen op de bisschop veroverd. Zij maakten de vestingwerken met de grond gelijk. De constante uitvallen van bisschoppelijke bendes vanuit Oldenzaal noopten echter tot een nieuwe versterking van Enschede. In 1523 werd de vesting herbouwd en werd op de Markt het zogeheten Blokhuis opgericht. Toen prins Maurits op 18 oktober 1597 tijdens de inname van de stad voor de poorten verscheen gaf de stad zich echter zonder slag of stoot over. De vesting en de omwallingen waren op dat moment slecht verzorgd en de staten van Overijssel waren al tijden niet meer van plan om te investeren in de vervallen stadswallen. Hoewel Maurits de oude stadsrechten bevestigde, verordonneerde hij wel het ontmantelen van de vesting. De wal werd gebruikt voor het 'toewerpen' van de buitengracht. De binnengracht bleef, zij het versmald, bestaan, evenals de twee poorten. De militaire rol van Enschede was met het dempen van het laatste stuk buitengracht in 1600 uitgespeeld.

Industriële revolutie
De stad bleef relatief onbetekenend tot in de 18e eeuw, toen de textielnijverheid tot ontwikkeling kwam. Na de onafhankelijkheid van België in 1830 werd de textielindustrie in Twente sterk gestimuleerd door het Rijk. De derde stadsbrand van 1862 (de eerste was in 1517, de tweede in 1750 en ook in 1125 en 1225 was het toenmalige dorp Enschede al eens afgebrand), waarbij nagenoeg de hele stad werd verwoest, zorgde ervoor dat deze ontwikkeling in een stroomversnelling terechtkwam.

De stad groeide uit tot het belangrijkste centrum van textielproductie in Nederland. De bevolking van de textielstad vervijfvoudigde tussen 1870 en 1900. Textielfamilies als Van Heek, Ter Kuile, Jannink, Blijdenstein, Tattersall & Holdsworth en Menko vormden een machtige oligarchie die een duidelijk stempel drukte op de stedelijke samenleving. De textiel heeft veel sporen nagelaten, onder andere in de vorm van voor die tijd zeer moderne woonwijken. Een belangrijk voorbeeld daarvan is de Krim (1861), de eerste wijk gebouwd voor arbeiders die omstreeks 1900 werd verwaarloosd en vervolgens rond 1935 werd afgebroken. Ook het tuindorp Pathmos (1924) en de wijk de Laares (1930) en een aantal stadsparken zijn voorbeelden van stedelijke ontwikkelingen die door of op initiatief van textielfabrikanten tot stand zijn gekomen.

Tweede Wereldoorlog
Tijdens de Tweede Wereldoorlog is de stad tientallen malen door bombardementen getroffen. Op 10 oktober 1943 en 22 februari 1944 is de stad grootschalig gebombardeerd door geallieerde vliegers die meenden een stad in Duitsland te zien. Overigens was Enschede een positieve uitzondering in Nederland: door toedoen van onder meer van de Joodse industrieel Sigmund Menko en de protestantse predikant Leendert Overduin konden tientallen Joden tijdig onderduiken, waardoor meer dan de helft van de Joodse inwoners de oorlog heeft kunnen overleven. Landelijk was dit een kwart.

Recente geschiedenis
In de jaren zestig van de 20e eeuw is de textielindustrie volledig teloor gegaan, ten koste van plusminus 30.000 arbeidsplaatsen. De meeste van de grote fabriekscomplexen zijn in de jaren zeventig en tachtig gesloopt, enkele zijn gerenoveerd en kregen een nieuwe bestemming. Zo zijn in de voormalige fabrieken van Jannink en van Van Heek woningen gerealiseerd. Daarnaast is een deel van het Jannink-complex tot museum omgebouwd. Enschede ontwikkelde zich tot dienstenstad. In 1964 opende de nieuwe Technische Hogeschool Twente (later Universiteit Twente) haar deuren. Het hoger beroepsonderwijs in Twente is hier geconcentreerd, met Saxion en ARTEZ Hogeschool voor de Kunsten.

Ook is er een aantal belangrijke zorginstellingen gevestigd, waaronder Medisch Spectrum Twente (MST) en revalidatiecentrum Het Roessingh. De grootste werkgevers van Enschede zijn de hiervoor genoemde Universiteit Twente en Medisch Spectrum Twente met elk ongeveer 3000 personen in dienst, Apollo Vredestein, Grolsch en Menzis zijn de grootste private werkgevers met respectievelijk 1500, 750 en 750 werknemers. De binnenstad werd vanaf de jaren tachtig gerevitaliseerd door de aanleg van een autovrij stadserf en het invullen van vrijgekomen industrieterreinen met woningen, winkelcentra en kantoren.

Op 13 mei 2000 vond een grote vuurwerkramp plaats, waarbij de woonwijk Roombeek werd verwoest. Er vielen 23 doden (onder wie vier brandweerlieden) en bijna duizend gewonden. In oktober 2000 is begonnen met het bouwrijp maken van een deel van het rampgebied. De wederopbouw is in 2010 voltooid. In 2008 is de Alphatoren voltooid. Deze torenflat met 91 appartementen verspreid over 29 verdiepingen is met een hoogte van 101 meter het hoogste gebouw van Enschede."(3)

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van deze stad en gemeente, kun je terecht bij de volgende instanties en sites:

- De Canon van Enschede omvat de geschiedenis van deze stad in 43 zogeheten 'vensters', oftewel markante gebeurtenissen uit de geschiedenis van de stad.

- Ben je nieuwsgierig naar het wel en wee van je voorouders? Wil je meer weten over de geschiedenis van de gemeente of haar kernen? Dan ben je bij Stadsarchief Enschede aan het juiste adres. Het stadsarchief beschikt over 4,5 kilometer archieven, collecties en foto's, over de stad en de dorpen Lonneker, Glanerbrug, Boekelo en Usselo. Een groot deel van dit materiaal is toegankelijk via de website van het stadsarchief, dat gevestigd is in het Enschedese stadhuis.

- Stichting Historische Sociëteit Enschede-Lonneker (SHSEL) houdt zich bezig met de cultuurhistorie van de gehele gemeente, d.w.z. de stad plus de omliggende dorpen Lonneker, Glanerbrug, Boekelo en Usselo. De SHSEL is opgericht in 1968. De stichting kent ca. 2.000 contribuanten/abonnees van hun kwartaalblad ’n Sliepsteen, die in de praktijk worden gezien als leden van een vereniging. Een 60-tal ‘leden’ is actief in de verschillende werkgroepen. Nieuwsbrief ’n Hoesbreef wordt van september tot mei gratis toegestuurd aan iedereen die heeft aangegeven de Hoesbreef digitaal te willen ontvangen. In de Hoesbreef staat nieuws op cultuurhistorisch gebied van de gemeente en haar kernen. Je vindt er ook verslagen van de activiteiten van de werkgroepen van de SHSEL. Tevens worden er bijeenkomsten e.a. activiteiten in aangekondigd. Kom eens langs in Prismare. Bezoek ons archief in het Prismare gebouw (Roomweg 167) op maandag tussen 10 en 12 uur of op vrijdag tussen 14 en 16 uur. U vindt ons in ruimte 1.07 op de eerste verdieping.

In 2018 heeft de SHSEL de SHSEL-Erfgoedprijs ingesteld. Deze geldprijs bedraagt 500 euro en wordt elke twee jaar uitgereikt. De eerste SHSEL-erfgoedprijs, in 2018 dus, is toegekend aan het project "De Gouden Bocht van Enschede", van Bijont. "De grote kracht van het project zit in het creëren van een aantrekkelijke uitstraling naar de (nabije) omgeving van de Ripperdastraat, door gebruikmaking van het aanwezige historische potentieel van de jugendstil panden. Door de situering van de panden aan een drukke verkeersader wordt veel publiek bereikt en worden de vele passanten geconfronteerd met hoe mooi erfgoed in deze stad zou kunnen zijn. De commissie huldigt daarbij de opvatting, dat de stad een levend organisme is, waarin burgers zich thuis moeten kunnen voelen, mede door de aanwezigheid van situaties en objecten met historie die de identiteit van hun woonplaats benadrukken. Bijont levert hier een stevige positieve bijdrage aan. Wel jammer, dat niet alle glas-in-loodramen bewaard zijn gebleven. Ook toont Bijont met dit project aan dat erfgoed en commercieel bouwen goed samen kunnen gaan. Alles overziend: Bijont laat met dit bouwproject zien hoe goed verleden en heden gecombineerd kunnen worden met het oog op de toekomst en is daarmee een terechte winnaar. Alle reden om Bijont door het toekennen van de SHSEL-Erfgoedprijs te stimuleren om op de ingeslagen weg verder te gaan." Aldus de Commissie van Voordracht als motivering van haar keuze.

- De Museumfabriek is een museum in Enschede, dat onder de naam TwentseWelle in 2008 is ontstaan uit een fusie van het Natuurmuseum, het Van Deinse Instituut en Museum Jannink. In mei 2018 is de naam veranderd in De Museumfabriek. De Museumfabriek is een familiemuseum waar de toekomst wordt ontdekt. Door te leren, spelen, werken, denken, experimenteren en te dromen. In het vernieuwde museum is de verbeelding aan de macht. De tentoonstellingen inspireren jong en oud om te leren en zelf dingen te bedenken, uit te proberen en in elkaar te zetten. Dat kan in de fabriek.

De historische collecties van het museum zijn altijd de grote inspiratiebron. Zij vertellen verhalen, brengen de geschiedenis van Twente tot leven, leggen verbanden met het heden en bieden houvast bij het ‘maken van de toekomst’. De Museumfabriek is dus niet een natuurhistorisch museum, of een kunstmuseum, een oudheidkamer of een techniekmuseum. De Museumfabriek is het allemaal en allemaal tegelijkertijd. De Museumfabriek is de academie van verbeelding.

Het museum organiseert veel activiteiten voor jong en oud. Er is altijd een uitgebreid programma met meet-ups voor zowel volwassenen als kinderen met lezingen, workshops en bijvoorbeeld kijkavonden in Sterrenwacht Coenraad ter Kuile. Het cultuurhistorisch erfgoed van de streek is sinds de fusie gekoppeld aan het natuurhistorisch erfgoed. Deze museale combinatie van natuur en cultuur komt verder in Nederland niet voor. Behalve voor de regio is er ook aandacht voor de landelijke en internationale context waar de streek toe behoort. Een mediatheek en een sterrenwacht zijn onderdeel van De Museumfabriek en er is aandacht voor de streekcultuur en de streektaal. De 'Vereniging Oudheidkamer Twente' heeft een groot deel van haar collectie, bestaande uit voorwerpen van Twents cultureel erfgoed waaronder realia, schilderijen, prenten, boeken, munten, penningen en landkaarten in langdurig bruikleen gegeven.

- "De gemeente heeft samen met de erfgoedorganisaties Oudheidkamer Twente en Stichting Historische Sociëteit Enschede-Lonneker (SHSEL) gewerkt aan de realisatie van één plek, Erfgoedenschede.nl, die de geschiedenis en de verhalen van de stad presenteert. De site is in autustus 2021 opgeleverd. Op de site moet onder meer de schat aan informatie die het stadsarchief, de SHSEL en de Oudheidkamer in huis hebben digitaal zijn te vinden. "We streven ernaar alles wat we aan erfgoed en historie in huis hebben online op een aantrekkelijke manier toegankelijk te maken", aldus wethouder Jeroen Diepemaat. SHSEL-voorzitter Dick Buursink is enthousiast over de centrale site: "Het is een mooi plan, waarvan ik hoop dat anderen hierbij aansluiten. Dan denk ik bijvoorbeeld aan de archieven over de textiel. Onze eigen site blijft gewoon bestaan, mensen kunnen straks doorklikken, maar met die ene site wordt alles een stuk overzichtelijker."

Buursink hoopt dat de website de aanzet geeft voor de komst van een fysiek erfgoedhuis dat de SHSEL ergens in de stad voor ogen heeft en waarvoor hij in oktober 2020 heeft gepleit. Zo’n huis zou presentaties kunnen huisvesten en kan fungeren als studie- en ontmoetingsplek voor geïnteresseerden. Erfgoedenschede.nl staat los van Stichting Verhaal van Enschede, die met geld van anonieme gevers een app of website wil realiseren over mensen, gebouwen en gebeurtenissen in en over de stad. Diepemaat: "Deze initiatieven kunnen prima naast elkaar, ze kunnen aanvullend aan elkaar zijn."

- De Achteruitkijkspiegel is een site over de geschiedenis van Enschede, waar lezers worden uitgenodigd te reageren en ook zelf bijdragen te plaatsen.

- Forum over de geschiedenis van de stad.

- Artikel over de ruimtelijke ontwikkeling van Enschede.

- Beschrijving van de grote stadsbrand van 1862 door Egbert van de Haar.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- "Het programma 'Centrumkwadraat' beoogt de kwaliteit van Enschede te vergroten. Bereikbaarheid, duurzaamheid en leefbaarheid zijn sleutelwoorden in de gebiedsontwikkeling rondom en ten noorden van het station. Het resultaat? Een dynamisch gebied met ruimte om te wonen en te werken, vlakbij het station, met alle gemakken van de stad binnen handbereik. In deze video nemen ontwikkelmanager Edwin Smits en stedenbouwkundige Maarten Hanekamp je mee naar een aantal van de ontwikkelingen in Centrumkwadraat. Centrumkwadraat bestaat uit 6 afzonderlijke deelprojecten die elk een belangrijke toevoeging voor de stad zijn; hoogwaardig wonen, gemengde woonwerkgebieden, het stationsplein als ontvangstruimte voor de stad en slimme verbindingen tussen de noordzijde van de stad en het centrum zijn daar voorbeelden van. De ontwikkeling van Centrumkwadraat loopt niet in een strak schema met een strak vastgelegd tempo. Per locatie wordt gezocht naar aanknopingspunten, kansen en mogelijke samenwerkingen. Het gebied wordt niet ontwikkeld vanuit een dichtgetimmerd masterplan. Dit stelt de betrokken partijen in staat om te blijven inspelen op nieuwe ontwikkelingen en trends."

- "Een fietsstad maak je niet alleen. De gemeente zorgt voor goede fietsvoorzieningen. Andere organisaties dragen bij. Winkeliers en horeca-ondernemers bieden beloningen en prijzen aan. De politie pakt fietsdiefstal aan. En de regio versterkt samen met het bedrijfsleven de fietscultuur. Zo wordt fietsen dé manier om je te verplaatsen in de stad. En is de stad in 2020 een echte Fietsstad!" Aldus de gemeente op haar site Enschede Fietsstad, waar je alle plannen en acties vindt in dit kader. Een van de innovaties in dit kader is de begin 2018 geïntroduceerde SMART Groen app. Deze app leert je fietsgedrag kennen en zorgt er daardoor voor dat je eerder groen licht krijgt. Hoe het werkt kun je lezen onder de link. Zie ook het filmpje over de SMART Groen app.

- Op 13 mei 2000 vond de vuurwerkramp plaats in Enschede. Meer dan 40 hectare stad werd volledig verwoest. Het menselijk leed en de materiële schade waren niet te overzien. De afgelopen jaren is hard gewerkt aan de wederopbouw van de getroffen wijk Roombeek. De vernieuwing van de wijk is in 2010 voltooid. De voormalige Grolsch-brouwerij in Roombeek is onder de naam Brouwhuis in 2013 herbestemd als woon- en werklocatie.

- Watervisie Enschede 2013-2025.

- Coalitieakkoord Enschede 2018-2022.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Enschede heeft als stad 60 rijksmonumenten. Voor de rest van de gemeente zie verder bij de dorpen. Verder heeft de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed kennelijk nog 15 rijksmonumenten als gelegen te Esmarke gekwalificeerd, hoewel dat volgens ons tegenwoordig allang geen plaatsnaam meer is.

- Enschede heeft 155 gemeentelijke monumenten.

- Mariakapel.

- Oosterkerk (Oostburgweg).

- Gevelstenen in Enschede.

- Rijksmuseum Twenthe heeft een gevarieerde collectie beeldende kunst en kunstnijverheid vanaf de middeleeuwen tot heden.

- In de 'Spoorzone' staan replica's van de zogeheten wigboldpalen (grenspalen). Met deze in 2008 geplaatste wigboldpalen wordt de voormalige grens van het stadsgericht (van 1818 tot 1884 gemeentegrens tussen de stad en Lonneker) aangegeven. - Fotoverslag van een 'loakgang' langs de wigboldpalen Enschede-Lonneker (= officieel een inspectie van de grensscheiding, tegenwoordig eerder een tocht langs de grensstenen).

- De digitale Architectuurgids van de gemeente Enschede bevat 300 objecten op het gebied van architectuur, stedenbouw, landschap en monumenten. Je kunt een object vinden via een kaart, in de lijst met objecten of via de zoekfunctie rechtsboven in de pagina.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Het Booster Festival (op een zaterdag begin april) is een Muzikantendag, Conferentie en Showcasefestival, waarin muzikaal talent uit de regio een podium, kennis en netwerk krijgt aangeboden. Voor de muzikantendag, conferentie en netwerkdiner geldt een entreeprijs. Het showcasefestival is gratis toegankelijk.

- De Enschede Marathon (op een zondag eind april) is er al sinds 1947 en is daarmee de oudste marathon van Nederland. Dit internationale topsportevenement trekt ca. 9.000 deelnemers. Naast de marathon (42,195 km) kun je ook kiezen voor de afsfanden 21, 10 en 5 km. Daarnaast is er ook een KidsRun van 1 km. Deelnemers en bezoekers genieten van de spannende wedstrijden bij zowel de vrouwen als de mannen. Maar ook de recreant is bij de Marathon belangrijk. Qua faciliteiten en parcours doen ze er alles aan om de deelnemers en het publiek een onvergetelijke sportieve dag te bezorgen. Gedurende het hele jaar is het marathonbureau bezig met de organisatie, ondersteund door een vaste groep sectorhoofden en commissieleden. Op de dag zelf zetten meer dan 1000 vrijwilligers zich in om alles op rolletjes te laten lopen. Voor een indruk van hoe het er hier aan toegaat, zie het filmpje Sfeerverslag Marathon 2016.

- "Jaarlijks in een weekend begin december wordt in Enschede de Oneto Kleindierenshow georganiseerd, in hal 11 van Vliegveld Twente. Tal van zeldzame rassen van kippen, duiven, eenden, kanaries, parkieten en andere tropische vogels, siervogels zoals fazanten, roofvogels, konijnen en cavia’s worden door hun eigenaren bijeengebracht om te worden geëxposeerd en om mee te dingen naar de te verdelen prijzen. De duizenden toegestroomde bezoekers genieten zichtbaar en wisselen in alle gemoedelijkheid vele wetenswaardigheden uit over hun gezamenlijke hobby en interesses. De bekroonde dieren zijn tijdens de gehele show te bewonderen en zijn makkelijk te herkennen aan de kampioensrozetten, die op hun kooien prijken. Voor kinderen zijn er speciale voorzieningen, waaronder een hoek met geitjes en donzige, pasgeboren kuikens, die onder toezicht in de hand genomen mogen worden.

De organisatoren van de Oneto zien de geëxposeerde dieren niet louter als kleindieren, maar ook als levend cultureel erfgoed. Sommige dierenrassen zijn al bekend van 17e-eeuwse schilderijen. De liefhebbers die aan de Oneto verbonden zijn, dragen daarmee actief bij aan het instandhouden van oude en zeldzame huisdierrassen, die nauw verbonden zijn met de geschiedenis van de Nederlandse landbouw in het algemeen en die van deze regio in het bijzonder. Zo kent Twente eigen rassen als de Twentse Landgans en het Twents Hoen. De AOC en de Vrije Klasse op de show laten zien wat op dit moment op fokkerijgebied gebeurt. Zo wordt regelmatig de ontwikkeling van de Hengelose Kriel getoond. De Oneto verzorgt ook cursussen in het verzorgen en huisvesten van dieren, op scholen van het ROC. Jongeren t/m 16 jaar hebben gratis toegang, te meer omdat vele jongeren van diverse regionale opleidingen meehelpen bij de organisatie van de Oneto."

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Grensstenen vertellen vaak een mooi verhaal. Over het gebied waar ze staan, over de mensen die ze scheidden of verbonden. Fietsroute ‘Poal tot Poal’ voert langs een twintigtal van deze stenen op de grens tussen Enschede en Münsterland. Met onderweg informatie over de geschiedenis van de grens. De route bestaat uit fietspaden, (harde) zandwegen/paadjes en asfaltwegen. In de winter kunnen sommige paden modderig zijn. Startpunt is bij de Twistveenweg/Weustinkhoekweg in buurtschap Broekheurne. Hier kun je met de auto komen en parkeren. Eindpunt is Hotel Driland bij Overdinkel, waar je ook kunt parkeren en de route eventueel in omgekeerde volgorde kunt fietsen.

- "Concordia maakt kunst vanzelfsprekend, op drie prachtige locaties in hartje Enschede. In het mooiste theater van de stad aan de Oude Markt kan publiek terecht voor spraakmakende (inter-)nationale topfilms en theatervoorstellingen van opkomend talent en bekende makers, muziektheater, mini-opera en betoverend jeugdtheater. De locatie aan de Langestraat heeft doorlopend gratis exposities in verschillende beeldende kunstdisciplines van (inter-)nationale kunstenaars. Ook heeft Concordia daar een eigen kunstcollectie om te huren, voor elke lege muur in huis en kantoor. De winkel is the place to be als je op zoek bent naar een uniek cadeau, lokaal, bewust en verrassend. En wil of kun je even niet naar de Langestraat komen, neus dan vooral in onze webshop! Ook daar een heel gevarieerd aanbod van kindercadeautjes, sieraden, interieursnuisterijen en unieke boeken. Aan de Walstraat vind je het mooie, kleine Vestzaktheater, onderdeel van Concordia. Met 65 stoelen intiem en laagdrempelig. De sfeer van het Vestzaktheater is prettig en eigenwijs. Theater meets nachtclub."

- Jazzpodium De Tor profileert zich als "het oudste en misschien wel beste Jazzpodium van Noord- en Oost Nederland".

- Projectsite herinrichting landelijk gebied Enschede-Zuid.

- Het Kristalbad is een gebied van 40 hectare tussen Enschede en Hengelo, dat de afgelopen jaren is ingericht voor waterberging in combinatie met natuur. Het gebied dient als wateropslag bij hoosbuien. Hier wordt het water van het hoger gelegen Enschede opgevangen en daardoor houden de Hengeloërs droge voeten. Het watergebied zorgt ook voor nazuivering, na de Enschedese waterzuivering. De natuur varieert van bos, via struiken, riet en ruig grasland tot open water. Het Kristalbad functioneert als een ecologische verbindingszone door de Twentse stedenband, maar ook als wandelgebied voor de inwoners van de genoemde steden. Het Kristalbad biedt ruimte voor de berging van 187.000 m3 water.

- In het oude koetshuis van Landgoed Hof Espelo (niet te verwarren met de buurtschap Espelo bij Holten) vind je het Bezoekerscentrum Koetshuis Hof Espelo. Wandelaars en fietsers kunnen hier terecht voor achtergronden, exposities, excursies en informatie over de natuurgebieden rondom Enschede.

- "De Top Art winkels in Eibergen, Enschede en Winterswijk worden gerund door mensen met een beperking. Ook veel artikelen die worden verkocht, zijn gemaakt door mensen met een beperking. Bekijk hier de folder van de Top Art cadeauwinkel. De Top Art-winkels hebben ook een kunstuitleen. Bekijk hier de folder van de kunstuitleen. In de Top Art winkel help je klanten. Je zorgt dat alle producten mooi in de schappen staan, houdt de winkel netjes, bedient de kassa, en pakt cadeautjes in. Je werkt in je eigen tempo en op je eigen niveau en doet zo belangrijke werkervaring op. In de ruimte van de winkel is een speciale plek ingericht voor de schenkerij. Hier kunnen klanten genieten van een kopje koffie of thee met iets lekkers van de kleine kaart. Serveren doe je samen met elkaar en kun je leren. In de schenkerij staat een boekenkast. Hier kunnen via Marga's Minibieb gasten boeken ruilen en inleveren. Ieder kwartaal is er een voorleesmoment, met een speciale gast, voor leerlingen van de basisscholen."

Natuurwerkgroep
"Bij Natuurwerkgroep EnHOe kun je meehelpen bij het onderhoud van de natuur. Iedereen is welkom om mee te doen. Je kunt werken in je eigen tempo en naar eigen vermogen. We willen lawaai en onrust in de natuur vermijden. Daarom werken we met handgereedschap (zoals zagen, snoeischaren en spaden). EnHOe organiseert jaarlijks ruim 80 ochtenden natuurbeheer voor en door vrijwilligers. Meestal in natuurgebieden in de buurt van Enschede, Hengelo en Oldenzaal. Hoe vaak en bij welke van onze drie groep(en) je wilt meedoen bepaal je zelf. Onze groepen werken meestal van 9 tot ongeveer 13 uur. Wil je regelmatig aan de slag bij EnHOe? Registreer je dan als lid (dit is gratis). Het enige dat we vragen van leden is dat ze minimaal 1 keer per jaar meedoen met een werkochtend. Je kunt dan ook meedoen met andere activiteiten zoals excursies en cursussen en korting krijgen o.a. bij de aanschaf van werkhandschoenen. Leden van EnHOe krijgen om de twee weken een nieuwsbrief via e-mail. Daarin staat het EnHOe-nieuws en de uitnodiging voor het werk op de eerstvolgende zaterdag. Deelnemers aan de dinsdag-, woensdag-, donderdag- en vrijdaggroep krijgen ook informatie per e-mail. We kunnen altijd vrijwilligers gebruiken. Wil je meedoen bij EnHOe? Of heb je vragen? Neem een kijkje op onze pagina voor nieuwe vrijwillgers of neem contact op via info@enhoe.nl."

Terug naar boven

Beeld

- De site Enschede in ansichten bevat ca. 3.000 ansichtkaarten van de stad en de dorpen in de gemeente.

- Filmpje over synagoge door John M. Pieper.

- Filmpje over de monumentale Jacobus de Meerdere-kruiskerk door John M. Pieper.

- Filmpje over Expositie Gerard de Lairesse door John M. Pieper.

- Filmpje over het Volkspark door John M. Pieper.

Terug naar boven

Links

- Gemeente: - Officiële site van de gemeente Enschede.

- Algemeen: - Enschede-Stad is een zeer informatieve site over deze stad, met o.a. geschiedenis, beschrijvingen van de tientallen wijken, honderden foto's, bouwprojecten, reportages en een actief forum.

- "Enschede ademt innovatie. Met lef worden hier nieuwe initiatieven gestart en projecten en diensten ontwikkeld. We bieden ruimte, kennis, talent en faciliteiten om te testen en te experimenteren met de stad als 'living lab'. Tijdens de vorige technologische revolutie waren we wereldleider in textiel, ook in deze huidige digitale revolutie lopen we voorop. We maken werk van techniek en stimuleren ontwikkeling door samen aan te pakken. We zijn de meest ondernemende hightech regio van Nederland, die nadrukkelijk de verbinding legt tussen technische mogelijkheden en maatschappelijke relevantie. Als 'meest Duitse stad van Nederland' werken we grensoverschrijdend aan economische kansen. Samen met andere steden en partners bouwen we aan een sterke Nederlands-Duitse EUREGIO. Naast ruimte voor ontwikkeling biedt de stad ook de nodige ruimte voor ontspanning. Het is hier goed leven met de nodige natuur, cultuur, een bruisende binnenstad en een gevarieerd woningaanbod. Op de site Het Verhaal van Enschede vind je veel inspirerende verhalen over bijzondere aspecten van onze stad."

- Belangenorganisaties: - "De officiële naam van STAWEL is (sinds 2002) Stichting voor Duurzame Plattelandsontwikkeling Enschede. STAWEL is opgericht in 1966 als Stichting Agrarisch Welzijn. Agrarische belangengroeperingen hebben destijds in nauw overleg met de gemeente besloten tot de oprichting van STAWEL. Vanaf 1966 hebben het bestuur van STAWEL en de consulent zich ingezet voor de leefbaarheid en vitaliteit van het buitengebied van de gemeente. In de beginjaren was dit vooral gericht op de agrarische ontwikkeling. Vanaf de jaren tachtig hebben hebben de werkzaamheden zich geleidelijk verbreed tot duurzame plattelandsontwikkeling. In 2002 is dit ook officieel vastgelegd in de statuten.

Sindsdien stelt STAWEL zich ten doel om zowel de economische, ecologische als sociale ontwikkeling van het buitengebied te ondersteunen en te stimuleren. In haar onafhankelijke rol vormt STAWEL een brug tussen beleidsmakers, beleidsuitvoerders en de boeren, burgers en buitenlui die wonen en werken in het buitengebied van de gemeente Enschede. Vertegenwoordiging in het bestuur van STAWEL vindt plaats door bestuursleden te benoemen die voorgedragen worden door verschillende plaatselijke organisaties zoals LTO afdeling Zuid Twente, Vrouwen van Nu, de Rabobank, Plattelandsjongeren en Overijssels Particulier Grondbezit (landgoederen)."

- "Het buitengebied van de gemeente Enschede kent een 7-tal buurtschappen. In het verleden waren het de boeren die zich verenigden in buurtkringen. Het oorspronkelijke doel was om gezamenlijk landbouwmachines aan te schaffen en te gebruiken. Inmiddels hebben de buurtkringen een bredere doelstelling waarin het bevorderen van de Noaberschap voorop staat. Sinds 2017 is elke Buurtkring met een bestuurslid in het bestuur van Stawel vertegenwoordigd. Op de kaart onder deze link vind je een globale verdeling van de buurtkringen rondom de stad. Voor Driene en Twekkelo geldt dat zij ook grondgebied hebben binnen de gemeente Hengelo. Door op de kaart te klikken in het gebied waarin je geïnteresseerd bent, krijg je meer informatie over de desbetreffende Buurtkring."

- Muziek: - "Heb je twijfels of dat instrument, waar je al maanden aan loopt te denken, echt iets voor je is? Wil je graag leren spelen of zingen, maar ben je benieuwd hoe een muziekles nu eigenlijk precies verloopt? Vraag dan een geheel vrijblijvende proefles aan bij muziekschool De Muziekwereld, met vestigingen in Noord Deurningen en Enschede. Een proefles kun je zien als je allereerste muziekles. Naast dat je kennismaakt met je docent leer je dus ook al je instrument bespelen. De proefles wordt afgestemd op jouw niveau, dus als je een beginner bent leer je je instrument goed vasthouden en de eerste noten maken, ben je een gevorderde leerling bekijken we wat je niveau is en wat we voor jou kunnen betekenen. Onze docenten zijn allemaal conservatorium geschoold met een specialisatie in muziekeducatie. Bij ons staat een goede kwalitatieve les, die op de leerling is aangepast, op de eerste plaats. Onze docenten zijn nog studerend of net afgestudeerd en zijn daarom ook goed op de hoogte van de laatste ontwikkelingen op het gebied van lesmethodes."

- "Binnen de in 1862 opgerichte KEBH (Koninklijke Enschedese Burger Harmonie) zijn er voor zowel beginnende als meer ervaren muzikanten veel mogelijkheden. De KEBH heeft voor ieder moment in je muzikale carrière een passend orkest: 'KEBH Muziek in de Klas' is een lesmethode die we op een aantal basisscholen aanbieden. Voor de allerjongsten is er 'KEBH Kind en Muziek', waar kennis wordt gemaakt met muziek, noten lezen en samenspelen. Wanneer een muzikant de basis van het instrument onder de knie heeft, is er het Samenspelorkest. Vervolgens is er het Opleidingsorkest, waarbij het niveau alweer een treetje hoger ligt. Het Concertorkest is het volgende orkest, met letterlijk een plek voor jong en oud. De muziek staat altijd voorop maar daarnaast krijgen ook andere activiteiten veel aandacht. Zo wordt er ieder jaar een Winterkamp en een Burgerdag georganiseerd. Na iedere repetitie is er ruim de gelegenheid om na te borrelen in onze eigen Burgerbar. Je bent altijd van harte welkom om te komen kijken en luisteren bij onze repetities (bij het Apostolisch Genootschap, Van der Waalslaan 25 te Enschede). Vanzelfsprekend is er altijd iemand aanwezig die je meer kan vertellen over de KEBH. Klik hier voor onze repetitietijden."

- Sport: - Vereniging Rekreatie Sport Twente doet aan hardlopen, Nordick Walken en zaalsport. Het sociale aspect van het samen sporten vinden ze ook belangrijk. Ook zijn er regelmatig activiteiten buiten de vaste trainingstijden. Je kunt evt. 3x vrijblijvend gratis meedoen alvorens lid te worden. Ze trainen op zaterdagochtend op het Buurserzand en op woensdagavond op de Universiteit Twente. Ook organiseren ze 2x per jaar de in de regio bekende Bommelasloop over het Buurserzand.

- Zorg: - In bezoekerscentrum ‘Koetshuis Hof Espelo’ direct N van de stad Enschede zijn deelnemers 2 dagen per week in het landschap aan de slag. Er wordt gesnoeid, jonge boompjes weggehaald, dennen getrokken en andere groene werkzaamheden uitgevoerd. Deze daginvulling draagt zichtbaar bij aan de gezondheid en de geluksbeleving van de deelnemers. Door het grote succes is in april 2019 besloten deze voorziening structureel aan te bieden. Zorgend landschap ‘Hof Espelo’ is een waardevol initiatief. Deelnemers gaan gedurende een dag of meerdere dagen naar Hof Espelo waar ze onder professionele zorg- en natuurbegeleiding samen met vrijwilligers groene werkzaamheden uitvoeren in en rond het natuurterrein. En hoewel productie daarbij niet het hoofddoel is, wordt er toch daadwerkelijk het nodige gedaan. Een voorbeeld is het opschonen van een heidegebied. Dit is nuttig werk waar Landschap Overijssel blij mee is. Landschap Overijssel en Carintreggeland werken binnen dit zorg- en natuurtraject samen. Er is een duidelijke win-win situatie voor enerzijds de deelnemers en anderzijds het landschap. Dagvoorzieningsdeelnemers van Carintreggeland hebben een actieve daginvulling en dragen met extra handen voor de natuur bij aan het landschap. (bron: Landschap Overijssel, 11-4-2019)

- Duurzaamheid: - "Wij, de leden van coöperatie Enschede Energie, wekken samen groene energie op. Want samen staan we sterker en zorgen we voor betaalbare, duurzame energie voor alle Enschedeërs. Wij zijn een groep gedreven Enschedeërs die wil bijdragen aan de ambitie om onze gemeente te verduurzamen. De coöperatie is een initiatief ontstaan uit zes Enschedese buurt- en wijkgroepen. De coöperatie is grotendeels een vrijwilligersorganisatie. Wij willen via de coöperatie actief zijn om onze wijken en stad duurzamer te maken. We startten de coöperatie in 2016 met 12 gedreven teamleden. Het doel was zo snel mogelijk bij te dragen aan de verduurzaming. Daarvoor zijn we begonnen van het opwekken van groene stroom. De eerste projecten leveren ondertussen groene stroom. We werken er hard aan om hier binnenkort nieuwe projecten aan toe te voegen en om steeds meer Enschedeërs te voorzien van groene stroom. In maart 2016 hebben we gekozen om lid te worden van om | nieuwe energie. Samen met tientallen andere lokale energiecoöperaties vormen wij dit groenste energiecollectief. Door onze krachten te bundelen kunnen we als collectief 100% duurzame en lokale energie leveren in onze eigen regio. Dat maakt dat we als collectief al 4 keer zijn uitgeroepen tot meest duurzame energieleverancier van Nederland. Samen zijn we om."

- "Energieloket Enschede is een initiatief van de gemeente. Wij zijn een onafhankelijk loket waar je terecht kunt met jouw vragen over energieverbruik. We werken samen met onze Energie Ambassadeurs, Energiecoaches en partners om jou op weg te helpen in het verminderen van jouw energieverbruik. Onze missie is om vandaag te starten met het creëren van een betere wereld voor onszelf en volgende generaties. Daarom zetten we ons in om iedereen bewust te maken van het belang van energiebesparing. Wij helpen inwoners van de gemeente geld te besparen. Dat doen we door bewustzijn in het energieverbruik te creëren. We bieden handige tips & tricks, onafhankelijk advies en live-uitzendingen om jou op weg te helpen. We hebben zelfs een Bespaarshop voor jou opgezet waar je gratis energiebesparende producten kunt bestellen. Zo maken we besparen makkelijker voor je! Energie besparen is niet alleen goed voor je portemonnee, maar ook voor het milieu! Door gezamenlijk ons energieverbruik te verminderen, helpen we allemaal een handje mee. Zo worden we een groene en duurzame stad."

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Enschede RK.

Reactie toevoegen