Status

- Dijkum is een buurtschap in de provincie Groningen, in de streek Hoogeland, gemeente Eemsdelta. T/m 1989 gemeente Stedum. In 1990 over naar gemeente Loppersum, in 2021 over naar gemeente Eemsdelta.

- De buurtschap Dijkum valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Garsthuizen.

- De buurtschap Dijkum heeft geen plaatsnaamborden, en ook geen gelijkluidende straatnaam - wat bij veel andere buurtschappen wél het geval is - zodat je ter plekke nergens aan kunt zien dat en wanneer je de buurtschap binnenkomt en weer verlaat.

Naam

Oudere vermeldingen
De buurtschap wordt voor het eerst vermeld in 1618, als Dikum, in het grafschrift van Ludolf Tjarda van Starkenborgh.

Ligging

De buurtschap Dijkum ligt O en NO van het dorp Garsthuizen, rond de Dijkumerweg, voor zover onder het dorpsgebied van Garsthuizen vallend = Z van de Eemshavenweg (N46) en N van het Oude Maar. Ook het pand op Voorwerksterpad 1, W van de Dijkumerweg, behoort nog tot de buurtschap.

Statistische gegevens

In 1840 omvat de buurtschap Dijkum 8 huizen met 50 inwoners. Tegenwoordig omvat de buurtschap nog altijd 8 huizen, nu met ca. 20 inwoners.

Geschiedenis

- Geschiedenis van het steenhuis en de borg te Dijkum. Ten westen van boerderij Hissemaheerd (Dijkumerweg 5) stond tot in de 17e eeuw de Dijkumborg, die mogelijk een steenhuis als voorganger heeft gehad. De borg had qua uiterlijk iets weg van de huidige borg Verhildersum in Leens, maar dan met twee torentjes, zoals de verdwenen borg Boukum van Zeerijp. Bij de borg bevonden zich ook een schathuis en een koetshuis. In 1669 is de borg tijdens een openbare verkoop gekocht door Johan Clant en vervolgens in een onbekend jaar afgebroken, waarschijnlijk voor de verbouwing van de borg Nittersum. De grachten zijn na 3 eeuwen in 1924 gedeeltelijk opgevuld met puin dat vrijkwam bij de herbouw van boerderij Hissemaheerd, en zijn het jaar erop met grond die vrijkwam bij het afgraven van de borgstee volgestort tot er gras op kon groeien. In 1970 is gepoogd het borgterrein op de monumentenlijst te krijgen, maar de eigenaar van de grond ging ertegen in beroep en liet de borgstee daarop in 1971 ruilverkavelen, zodat het borgterrein sindsdien nauwelijks nog is terug te vinden.

Bezienswaardigheden

- Rond de splitsing Dijkumerweg/Honderdsterweg in Dijkum staan 2 monumentale boerderijen tegenover elkaar die allebei Garsthuizervoorwerk heten. Het oostelijk gelegen pand, op huisnr. 4, is een rijksmonument. De naam verwijst naar het voorwerk dat hier vroeger lag, vlak achter de Fiveldijk. Het was een voorwerk van het benedictijnerklooster Feldwerd uit Oldenklooster. De westelijke boerderij wordt ook wel Groot Garsthuizervoorwerk genoemd en de oostelijke Klein Garsthuizervoorwerk. Bij de oostelijke boerderij is in de jaren zeventig van de 19e eeuw een kunstmestfabriekje opgezet en in de jaren negentig een aardappelmeelfabriekje, dat echter in 1899 alweer is afgebroken. De oostelijke boerderij is in 1929 herbouwd in een Groningse variant van de Amsterdamse School, onder leiding van architect Berend Jager. Tussen beide boerderijen stond begin 20e eeuw nog een arbeidershuisje, dat later is afgebroken.

De villaboerderij met brug is van algemeen belang vanwege architectuur- en cultuurhistorische waarde: als voorbeeld van een villaboerderij uit 1929 in de provincie Groningen in regionale Amsterdamse Schoolstijl; vanwege de opvallende vormgeving en bijzondere detaillering; vanwege de redelijk hoge mate van gaafheid van het exterieur en delen van het interieur; als goed voorbeeld van het oeuvre van architect B. Jager; vanwege de beeldbepalende ligging in het open landschap.