De Pollen

Plaats
Dorp
Twenterand
Twente
Overijssel

De Pollen bord [640x480].jpg

De Pollen is een heus dorp met alles d'r op en d'r an (waaronder een 'bebouwde kom'), maar ligt voor de postadressen 'in' Vriezenveen

De Pollen is een heus dorp met alles d'r op en d'r an (waaronder een 'bebouwde kom'), maar ligt voor de postadressen 'in' Vriezenveen

De Pollen Pollenkerk [640x480].jpg

Buurtschap De Pollen werd een dorp door de bouw van de Pollenkerk in 1932

Buurtschap De Pollen werd een dorp door de bouw van de Pollenkerk in 1932

de_pollen_samenwerkingpartners_in_de_engbertsdijksvenen.jpg

In de Engbertsdijksvenen bij De Pollen werken de volgende partners samen aan de natuur: LTO-Noord, gemeente Twenterand, gemeente Hardenberg, gemeente Tubbergen, Natuur en Milieu Overijssel, Provincie Overijssel, Staatsbosbeheer en Waterschap Vechtstromen.

In de Engbertsdijksvenen bij De Pollen werken de volgende partners samen aan de natuur: LTO-Noord, gemeente Twenterand, gemeente Hardenberg, gemeente Tubbergen, Natuur en Milieu Overijssel, Provincie Overijssel, Staatsbosbeheer en Waterschap Vechtstromen.

De Pollen

Terug naar boven

Status

- De Pollen is een dorp in de provincie Overijssel, in de streek Twente, gemeente Twenterand. T/m 2000 gemeente Vriezenveen.

- Het dorp De Pollen heeft in 1978 geen eigen postcode en plaatsnaam gekregen in het postcodeboek, voor de postadressen ligt het dorp daarom sindsdien 'in' Vriezenveen. Het dorp heeft in 2009 wel de mogelijkheid gekregen in deze zin een formele 'woonplaats' te worden, maar heeft daar (in tegenstelling tot het nabijgelegen en gelijksoortige dorp Geerdijk) kennelijk niet voor gekozen.

- De Pollen heeft wel officiële blauwe plaatsnaamborden (komborden) en is in die zin praktisch gezien wel een 'woonplaats' met een eigen 'bebouwde kom'.

- Het dorp organiseert veel activiteiten en deelt veel voorzieningen samen met de naastgelegen buurtschap West-Geesteren (die formeel onder het dorp Geesteren, gemeente Tubbergen valt). Daarom is er ook 1 vereniging Plaatselijk Belang (zie bij Links). Topografisch bijzonder aspect hiervan is dus dat beide kernen onder een andere gemeente vallen, maar dat West-Geesteren kennelijk meer verwantschap heeft met De Pollen dan met Geesteren, waar het formeel onder valt.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
Ca. 1870 De Polle.

Naamsverklaring
- Meervoud van pol 'kleine verhoging, eilandje'(1).

- Bij de eerste nederzetting in De Pollen moeten we ons het gebied voorstellen als een moerassige veenstreek. Dwars door dit veengebied liep als vaarweg de Schipsloot en verder een voetpad de Hoevenweg dat honderden jaren geleden was gebaand door de monniken van het klooster Sibculo. Hier en daar in dit uitgestrekte veengebied lagen zandhoogten of zoals ze in de volksmond heetten 'pollen'. Volgens de overlevering heeft ons dorp hieraan zijn naam te danken. (bron: Plaatselijk Belang)

Terug naar boven

Ligging

Het dorp ligt direct NO van Vriezenveen, NW van Geesteren, ZO van Westerhaar-Vriezenveensewijk, rond de Oude Hoevenweg. De grens met de gemeente Tubbergen loopt ter plekke verticaal direct O van het dorp. Direct O van het dorp ligt de buurtschap West-Geesteren, die in de praktijk veel banden heeft met De Pollen. Ze worden vaak samen in één adem genoemd, je zou het dan ook als een tweelingdorp kunnen beschouwen.

Terug naar boven

Statistische gegevens

De Pollen omvat ca. 250 huizen met ca. 650 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Aan de Paterswal, Oude en Nieuwe Hoevenweg en Kwartelsdijk ontstaat rond 1800 de nederzetting De Pollen (overigens komt de plaatsnaam zowel in (2) als in (3) nog niet voor). De Paterswal is oorspronkelijk een voetpad en is aangelegd door de monniken van het Cisterciënzerklooster Sibculo (ontstaan in 1406), dwars door de grote woeste Almeloërvenen. De Schipsloot is er dan nog niet. Deze is pas veel later gegraven. Het pad door de venen is destijds de verbindingsweg tussen het Klooster Galilaea Maior in Sibculo en het klooster Albergen. Deze weg ging niet via Almelo, maar over Geesteren. Vanaf het klooster Sibculo volgden de broeders de Paterswal in zuidelijke richting tot ongeveer waar nu de weg door De Pollen loopt. Zij volgden deze weg - in die tijd een slecht begaanbaar pad dwars door het veen - tot waar nu de Pollenschool staat. Daar staken ze de Bavesbeek over en vervolgden hun weg langs het tegenwoordige fietspad naar West-Geesteren en vervolgens naar het klooster in Albergen.

Als de venen langs de Oude Hoevenweg meer en meer worden ontgonnen, ontstaat meer noordelijk een weg dwars door het veen. Deze weg wordt de Nieuwe Hoevenweg genoemd. De Kwartelsdijk dankt zijn naam aan Lambert Nijboer, bijgenaamd 'het Kwatteltien'. Deze Nijboer zijn vader woonde op De Pollen en het is zeer waarschijnlijk dat Lambert, toen hij in 1822 trouwde, aan het tegenwoordige dijkje een huis bouwde.

De Schipsloot werd gebruikt voor het vervoer van turf uit De Engbertsdijksvenen en vormde de verbinding over water met het overige Twente. Omstreeks de jaren twintig nam de scheepvaart op de Schipsloot meer en meer af en nam het vervoer met paard en wagen en later de vrachtwagen toe. Met het einde van de turfschipperij verdween ook het beroep van turfschipper uit De Pollen. Vele turfschippers moesten dan ook in de jaren twintig een ander beroep kiezen.

Tijdens de ruilverkaveling in de jaren zestig van de 20e eeuw is bijna de gehele Schipsloot gedempt. Veel is er sindsdien veranderd. Nieuwe bewoners ook van van 'buitenaf' vestigden zich in De Pollen en woningbouw werd en wordt in de toekomst uitgebreid. Het dorp heeft een supermarkt, een basisschool en een kerk. Ook zijn er actieve buurtverenigingen en 'noaberschap' staat er nog altijd hoog in het vaandel. (bron: Plaatselijk Belang)

Een oude bron (wij kunnen helaas vooralsnog niet meer achterhalen wélke) beschrijft deze plaats als volgt: "Daar verder komt men bij De Pollen, een buurtje van huisjes en hutjes op hoogten, ook wel pollen genaamd. Over heiden en venen ziet men heel ver naar de eenzame buurten Kloosterhaar en Bruinehaar."

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij de volgende sites:

- Geschiedenis van De Pollen op de site van Plaatselijk Belang.

- Geschiedenis van De Pollen in de Canon van Vriezenveen.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- In 2012 is het Dorpsplanplus De Pollen verschenen, waarin een aantal gewenste ontwikkelingen voor het dorp in de komende jaren wordt uitgewerkt.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Buurtschap De Pollen wordt een dorp met de bouw van de Pollenkerk (hervormd PKN, Oude Hoevenweg 40) in 1932. In 2000 is de kerk grondig gerenoveerd. Bijzonder in deze kerk is het unieke eenklaviers kabinetorgel, een rijksmonument (tevens het enige rijksmonument van het dorp), in 1766 vervaardigd door de bekende orgelmaker J.H.H. Bätz te Utrecht. In 1932 is het gekocht van de Gereformeerde kerk te Harlingen. Het is het enige kabinetorgel dat van J.H.H. Bätz bewaard is gebleven. De Pollenkerk valt onder de Hervormde Gemeente Vriezenveen.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Carnavalsoptocht De Pollen (sinds 2007).

- Zomerfeest De Pollen / West-Geesteren (laatste weekend van augustus), met op vrijdag- en zaterdagavond live artiesten, en zaterdag overdag de Weide Games.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Natura 2000-natuurgebied Engbertsdijksvenen wordt soms ook als Engbertsdijkvenen geschreven, zonder tussen-s dus, maar de spelling mét tussen-s is de meest gangbare. Het gebied dankt zijn naam aan een van de oorspronkelijke boerenfamilies in het gebied: Engberts. Engbertsdijksvenen ligt NO van Vriezenveen, O van Westerhaar-Vriezenveensewijk, Z van Kloosterhaar. Het gebied valt onder de huidige gemeente Twenterand. Het dichtstbijzijnde dorp in die gemeente is De Pollen, vandaar dat wij het gebied op deze pagina beschrijven. Het gebied is ook toegankelijk vanuit de andere omliggende dorpen Kloosterhaar, Sibculo en Westerhaar-Vriezenveensewijk. Engbertsdijksvenen is een grotendeels vergraven hoogveengebied van maar liefst 1.000 hectare. Slechts ca. 15 hectare (van de totaal 25 hectare hoogveen die er in Nederland nog over is) is in de nagenoeg oorspronkelijke staat gebleven: daar zit nog zo'n 4 tot 7 meter dik veenpakket.

Al in de 15e eeuw begonnen de monniken van Sibculo kleinschalig veen af te graven voor eigen gebruik. Na aanleg van kanalen en wijken in 1890-1895 is het gebied op grote schaal verveend. De Engbertsdijksvenen is relatief laat verveend en daardoor het laatste grootschalig verveende gebied in Nederland. En tevens ook een van de laatste plaatsen in Nederland waar dit proces van duizenden jaren veenvorming nog in zijn oorspronkelijke vorm te zien is. Al vanaf 1953 is Staatsbosbeheer hier bezig om de natuur zich weer zoveel mogelijk te laten herstellen. Wederom een 'monnikenwerk'...

Dankzij de inzet van een groot aantal vrijwilligers is een schat aan informatie verzameld over de bijzondere flora en fauna in natuurgebied Engbertsdijksvenen. Dat komt het beheer van dit veengebied zeker ten goede. Een telgroep heeft jaarlijks het gebied geïnventariseerd. Daarbij wordt vooral gekeken naar bijzondere soorten. Een keer in de 5 jaar worden bijna alle dieren, vooral vogels, insecten en amfibieën onderzocht.

De veenmol is een soort die de laatste jaren geweldig is toegenomen, terwijl die vroeger zelden werd waargenomen. De veenmol is een krekelsoort die in Nederland vrij zeldzaam is. De soort komt in Nederland pleksgewijs voor. De toename in de Engbertsdijksvenen is waarschijnlijk toe te schrijven aan het graafwerk dat Staatsbosbeheer ten behoeve van de vernatting van het gebied heeft doorgevoerd. Daarbij is de waterstand in het gebied aanzienlijk verhoogd. Ook met de amfibieën gaat het goed. De zeldzame heikikker heeft enorm geprofiteerd van de vernatting van het gebied in de afgelopen jaren. De soort leeft in poelen en venen en komt voor samen met andere kikkersoorten. Bijzonder zijn ook de waarnemingen van de gladde slang in de Engbertsdijksvenen.

Bijzonder aan de heikikker is dat hij normaal gesproken bruin is, maar om indruk te maken op de vrouwtjes zijn de mannetjes in de paartijd gedurende slechts enkele dagen blauw. Quinten Bulte heeft mooie foto's gemaakt van de blauwe heikikkers in de Engbertsdijksvenen, waarvoor hij zelfs het water in moest om ze goed van dichtbij te kunnen bekijken en te kunnen fotograferen...

De Engbertsdijksvenen is een zeer geliefd gebied bij wandelaars en vogelliefhebbers. In de Engbertsdijksvenen vindt u 2 wandelroutes. U kunt ook deelnemen aan een excursie met de boswachter. Inlichtingen daarover worden u graag telefonisch gegeven. In excursieboerderij Huisken is voor groepen - na afspraak - een video over het gebied te bekijken. Nadere informatie kunt u verkrijgen bij Staatsbosbeheer Engbertsdijksvenen, Dorpsstraat 1A, 7694 AA Kloosterhaar. Tel. 0523-241453. Zie verder: - Reportage over de Engbertsdijksvenen in de Telegraaf (1999). - Beschrijving van de Engbertsdijksvenen door de Twentse Vogelwerkgroep. - Effectrapportage Natura 2000 Engbertsdijksvenen. - Beschrijving Engbertsdijksvenen op Natura2000.nl.

Provincie Overijssel en Staatsbosbeheer hebben in juli 2020 een overeenkomst getekend voor het duurzaam herstel van hoogveen in natuurgebied Engbertsdijksvenen. Het project wordt financieel ondersteund met een Europese subsidie van zeven miljoen euro. Het gaat om een bijdrage uit het LIFE fonds van de Europese Commissie voor natuurbescherming. Hoogveen slaat CO2 op en levert daarmee een belangrijke bijdrage aan het klimaat. De Engbertsdijksvenen is een van de weinige plekken in Nederland waar het mogelijk is om het hoogveensysteem in de oorspronkelijke staat te herstellen. Hiermee komen jaarlijks minder broeikasgassen vrij en kan er CO2 worden vastgelegd. Het veengebied kan een hoeveelheid stikstof opnemen die vergelijkbaar is aan de uitstoot van 1 miljoen auto’s die op benzine rijden.

"Vooral het vasthouden van regenwater en het realiseren van een constant hoge waterstand in het veengebied zijn belangrijk”, vertelt Herman Brink, provinciehoofd Overijssel bij Staatsbosbeheer. Gert Harm ten Bolscher, gedeputeerde van de provincie Overijssel: "De Europese meerwaarde voor kennisontwikkeling en -uitwisseling was doorslaggevend voor de toekenning van de subsidie voor de Engbertsdijksvenen. We doen in dit gebied waardevolle kennis op over onder meer de werking van hoogveen, CO2-opslag en hydrologische oplossingen. De financiële steun maakt het mogelijk om de maatregelen in het natuurgebied op een robuuste manier vorm te geven. Het mooie van dit project is ook dat we met verschillende partijen samenwerken en dat LTO Noord trekker van het project is."

Om het gebied Engbertsdijksvenen nat te houden en de veengrond te herstellen is 400.000 m3 extra grond nodig. Anno eind 2019 hebben rond de 1200 vrachtwagens al 30.000 kuub grond vervoerd naar de Dorpsstraat in Kloosterhaar. Maar daar komen er dus nog meer dan 10x zoveel bij. Er zijn nog twee varianten mogelijk; via Sibculo of door De Pollen. Maar de dorpsraden van deze dorpen zijn niet blij mee met het vele vrachtverkeer. Zij vrezen voor ongelukken vanwege overstekende kinderen en fietsende schooljeugd. "Helemaal zolang we geen vrijliggend fietspad hebben. Ook over de Paterswal moet eigenlijk een vrijliggend fietspad komen. Anders is het te gevaarlijk", stelde Eduard van der Heiden van Plaatselijk Belang De Pollen / West-Geesteren. Plaatselijk Belang Sibculo pleitte in ruil voor het vele vrachtverkeer voor een tegenprestatie van Staatsbosbeheer: "Jullie onze wegen, wij een rotonde." Zodat het voor kinderen en fietsers veiliger wordt. Vooralsnog zijn de betrokken instanties daar niet voor te vinden. Staatsbosbeheer zegt rekening te houden ‘met de geluiden uit de omgeving’ en meldt dat zij ook ‘andere methodes van vervoer’ onderzoekt.

- "In opdracht van de provincie Overijssel gaan onderzoekers van Universiteit Twente (UT) populaties dieren beter in kaart brengen. In dit kader is in oktober 2020 een pilot gestart met wilde zwijnen in Natura 2000-gebied Engbertsdijkvenen, gelegen nabij de dorpen De Pollen, Kloosterhaar, Sibculo en Westerhaar-Vriezenveensewijk. Kern van het project is dat naast de inzet van innovatieve techniek, bestaande data beter met elkaar worden gecombineerd. Zo gebruiken de onderzoekers onder meer drones met warmtecamera’s en vergelijken ze die gegevens met de data van slimme cameravallen op de grond.

De provincie Overijssel wil graag vooroplopen in het gebruik van innovatieve technieken om kerntaken, zoals natuurbeheer, beter uit te voeren. Zo kunnen innovaties bijdragen om de omvang van populaties dieren te monitoren. Goed inzicht in aantallen is belangrijk om het leefgebied van een bepaalde soort te beschermen, of om schade te voorkomen. Pilot. “Wilde zwijnen kunnen zich erg goed verstoppen en zijn voornamelijk ’s nachts actief, waardoor het een interessante soort is om een pilot mee uit te voeren”, aldus de Overijsselse gedeputeerde Gert Harm ten Bolscher. DesignLab en onderzoekers van de faculteit ITC van Universiteit Twente zien goede mogelijkheden om de populatie beter in kaart te brengen. Slimme cameravallen. In veel natuurgebieden zijn al veel data beschikbaar van bestaande cameravallen die bijvoorbeeld de wilde zwijnen fotograferen als ze er voorbij lopen. “In het pilotgebied Engbertsdijkvenen echter nog niet. Daarnaast is het probleem dat die cameravallen alles fotograferen, dus ook andere dieren en zelfs mensen. Dit zorgt ervoor dat je veel data hebt waar je in eerste instantie niet direct iets mee kan”, stelt dr. Panagiotis Nyktas, een van de onderzoekers.

Citizen science. “Daarom willen we ook meer data gaan verzamelen door bijvoorbeeld slimme cameravallen te plaatsen die zelf kunnen herkennen of ze een wild zwijn of een ander dier hebben gefotografeerd”, vervolgt Nyktas. Projectmanager van DesignLab Maya van den Berg gaat zorgen voor het in kaart brengen van de percepties van omwonenden en andere lokale stakeholders. Daarmee is het onderzoek een goed voorbeeld van Citizen Science, een van de thema’s van DesignLab. “Als je een wild zwijn tegenkomt, kun je dat direct melden op Waarneming.nl. Op die manier kunnen ook omwonenden deelnemen aan het project.” Gedeputeerde Ten Bolscher hoopt dat de pilot in Engbertsdijkvenen slaagt en op meerdere plekken kan worden ingezet. “Want in meer natuurgebieden zouden we de populatiegrootte van bepaalde diersoorten beter in kaart willen brengen, zonder het gebied te verstoren.” Samen met Staatsbosbeheer en de Faunabeheereenheid Overijssel, wil de UT hieraan bijdragen. Voor verbreding naar andere diersoorten en natuurgebieden zijn de partners van plan om in de toekomst ook Wageningen University & Research bij het onderzoek te betrekken." (bron: Universiteit Twente, oktober 2020)

Terug naar boven

Links

- Belangenorganisatie: - "Plaatselijk Belang De Pollen / West-Geesteren is een vereniging die de belangen behartigt van de inwoners van respetievelijk dit dorp en deze buurtschap. In 1948 ontstond het initiatief hiertoe. Men wilde een vereniging die gedragen werd door alle inwoners en enerzijds als doel had om de belangen te behartigen en anderzijds ook voor gezelligheid wilde zorgen. In de begintijd werd er gestreden om voorzieningen zoals gas, water en licht; zo was er in die tijd alleen een waterkraan bij “de waterboer” waar water gehaald kon worden. Een van de eerste activiteiten uit die tijd was het Oranjefeest. Na 60 jaar is er in de samenstelling van Plaatselijk Belang een scheiding gemaakt in het bestuurswerk. Een klein bestuur draagt zorg voor de bestuurlijke taken en een activiteitencommissie neemt de organisatie van de activiteiten op zich zoals de Fiets- en Wandelvierdaagse en de Zomerfeesten. Daarnaast is er ook een redactie die de informatiekrant ons Pollenblad "Effe’n bie proat’n" samenstelt en ook de website onder haar hoede heeft. De jaarcontributie bedraagt €10,-. Leden ontvangen een aantal malen per jaar het Pollenblad “Effe’n bie proat’n“. Daarnaast kan men vaak tegen gereduceerd tarief deelnemen aan de activiteiten van Plaatselijk Belang."

- Onderwijs: - "Waar de eekhoorns langs het raam van de klas huppelen en je in de verte de reeën ziet springen, daar staat in een natuurlijke groene omgeving, onder een schitterende kastanjeboom een prachtige school: Basisschool De Pölle, de kleine dorpsschool van het mooie dorp De Pollen. Op CBS De Pölle gaan we uit van verschillen bij kinderen. We weten dat elk kind anders is, anders leert en zich anders ontwikkelt. Wij weten ook dat kinderen beter leren door te doen en plezier moeten beleven aan het naar school gaan. Wij vinden het belangrijk dat leerlingen vaardigheden ontwikkelingen die hen helpen om keuzes te maken. Deze vaardigheden zorgen ervoor dat de leerlingen hun talenten kunnen ontwikkelen. Voor het aanleren van de vaardigheden gebruiken wij de nieuwste lesmethodes. De ochtend van elke schooldag wordt gebruikt om de vaardigheden te ontwikkelen, te trainen en te onderhouden. De middagen worden gebruikt om de vaardigheden toe te passen tijdens het zaakvakonderwijs. Het zaakonderwijs (wereldoriëntatie) wordt thematisch aangeboden. De thema’s worden afgesloten met een presentatie."

Reactie toevoegen