De Haandrik

Plaats
Buurtschap
Hardenberg
Salland
Overijssel

De Haandrik straatnaambordje [640x480].jpg

Beetje jammer dat De Haandrik, in tegenstelling tot de meeste andere buurtschappen in de gemeente Hardenberg, geen plaatsnaambordjes heeft; je kunt dus alleen aan de gelijknamige straatnaambordjes zien dat je daar bent aanbeland.

Beetje jammer dat De Haandrik, in tegenstelling tot de meeste andere buurtschappen in de gemeente Hardenberg, geen plaatsnaambordjes heeft; je kunt dus alleen aan de gelijknamige straatnaambordjes zien dat je daar bent aanbeland.

de_haandrik_cafe_kopie.jpg

De Haandrik, ca. 1920, rechts naast het witte gebouw (Café Het Witte Huis, later Café Vechtzicht) is de brugwachterswoning te zien. Uiterst rechts is de brug met sein.

De Haandrik, ca. 1920, rechts naast het witte gebouw (Café Het Witte Huis, later Café Vechtzicht) is de brugwachterswoning te zien. Uiterst rechts is de brug met sein.

de_haandrik_renovatie_stuw_en_sluis_2017_kopie.jpg

In 2017 zijn sluis en stuw De Haandrik gerenoveerd in het kader van het bevaarbaar maken van de Vecht (© Google)

In 2017 zijn sluis en stuw De Haandrik gerenoveerd in het kader van het bevaarbaar maken van de Vecht (© Google)

de_haandrik_kaart_van_o.a._de_haandrikschans_kopie.jpg

Rond 1800 is er in buurtschap De Haandrik sprake geweest van een Haandrikschans. Op deze kaart is dat goed te zien. Helaas zijn er in het huidige landschap geen sporen meer van te ontdekken.

Rond 1800 is er in buurtschap De Haandrik sprake geweest van een Haandrikschans. Op deze kaart is dat goed te zien. Helaas zijn er in het huidige landschap geen sporen meer van te ontdekken.

De Haandrik

Terug naar boven

Status

- De Haandrik is een buurtschap in de provincie Overijssel, in de streek Salland, gemeente Hardenberg. T/m 2000 gemeente Gramsbergen.

- Buurtschap De Haandrik heeft - in tegenstelling tot de meeste andere buurtschappen van de voormalige gemeente Gramsbergen - geen eigen postcode en plaatsnaam in het postcodeboek, voor de postadressen ligt het daarom 'in' de nabijgelegen buurtschap Holtheme. In de praktijk valt buurtschap De Haandrik onder de stad Gramsbergen.

- De Haandrik heeft in tegenstelling tot de meeste andere buurtschappen in de gemeente Hardenberg ook geen plaatsnaambordjes, waardoor je alleen aan de gelijknamige straatnaambordjes kunt zien dat je in de buurtschap bent aanbeland. Deze bordjes hebben ook nog een spelfout: de d van het voorzetsel hoort met een hoofdletter...

Terug naar boven

Naam

Spelling
Het voorzetsel is onderdeel van de/een aardrijkskundige naam en hoort daarom met een hoofdletter. Veel instanties denken ten onrechte dat dat niet zo is, wat leidt tot spelfoutjes op plaatsnaamborden, richtingborden, straatnaambordjes e.d. Zo ook in dit geval (zie foto). Volgens de gemeentelijke basisregistratie BAG is het voorzetsel van deze straatnaam wel met een hoofdletter. En terecht dus. Ook vroeger worstelde men hier al mee: in een dienstorder van de spoorwegmaatschappij uit 1905 wordt voor de halte de naam 'de Haandrik' vastgesteld. In een dienstorder uit 1918 wordt bepaald dat het De Haandrik moet worden...

Oudere vermeldingen
1381-1383 Henrikinc, 1400 Ten Hoenric, 1457 Haenric, 1877 Haandrik.

Naamsverklaring
Oorspronkelijk de naam van een erve met de betekenis 'bij de lieden van Hendrik'.(1)

Genealogie
Er zijn mensen met de achternaam Haandrikman, wier voorouders uit de buurtschap De Haandrik afkomstig blijken te zijn. Het vroegere fort alhier heeft als een van de benamingen o.a. Fort Haandrikman geheten.

Terug naar boven

Ligging

Buurtschap De Haandrik ligt rond de gelijknamige weg en de 'kruising' van de rivier de Vecht met het kanaal Almelo-De Haandrik of Overijssels Kanaal in het Z en het Afwateringskanaal of Coevorden-Vechtkanaal in het N, NO van Gramsbergen.

Terug naar boven

Statistische gegevens

Buurtschap De Haandrik omvat ca. 10 huizen met ca. 25 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Fort/schans
Rond 1800 was Nederland een onderdeel van de Franse Republiek. Napoleon was bang voor een inval van de Pruisen. Hij liet daarom een verdedigingslinie bouwen langs de Duitse grens. O.a. de vestingstad Coevorden en Fort de Haandrik (ook wel Fort Haandrikman of Haandrikschans) waren daar onderdeel van. Het fort vormde één geheel met de Loozense Linie en de Venebruggerschans. In het landschap is niets meer van fort/schans te ontdekken. Wellicht verdwenen bij de aanleg van de spoorlijn?

Stopplaats
Van 1905 tot 1931 was hier stopplaats De Haandrik aan de spoorlijn Zwolle-Coevorden. - Informatieve pagina II over stopplaats De Haandrik.

Brugwachterswoning
De brugwachterswoning, voor de brugwachter die de brug over de Vecht bediende, is rond 1966 afgebroken.

Café Het Witte Huis / Vechtzicht
Op de gevel van het witte gebouw vlakbij de stopplaats achter de brugwachterswoning (zie de ansichtkaart) stond de naam 'Uitgaande regter', maar stond begin 20e eeuw bekend als café Het Witte Huis. Op 8 december 1937 wordt het pand als café Vechtzicht De Haandrik te koop aangeboden. In mei 1939 wordt het pand door de nieuwe eigenaar de heer J. Kiewiet uit Ommen heropend. De zaal is enigszins gemoderniseerd en ziet er fis en fleurig uit. Het mooie vis- en zwemwater moet gasten trekken. Op 5 april 1945 gaat café Vechtzicht tijdens gevechten tussen de Duitsers en de geallieerden in vlammen op.

In ca. 1955 heeft de familie Ambergen de locatie op De Haandrik 1 gekocht van dhr. Kiewiet, en er een nieuw pand gebouwd, dat ook de naam Vechtzicht kreeg, en ook met horecavergunning. In 1961 zijn ze verhuisd naar Emmen. Het pand is toen verkocht aan de spoorwegen of Rijkswaterstaat.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- De plaatsnaam is tegenwoordig vooral bekend vanwege het Kanaal Almelo-De Haandrik (en vroeger ook van het Kanaal Coevorden-De Haandrik, dat tegenwoordig Coevorden-Vechtkanaal heet). De provincie Overijssel stimuleert het goederenvervoer over water door de bevaarbaarheid van vaarroutes naar de economische centra in Overijssel te verbeteren. Eén van die routes is het Kanaal Almelo-De Haandrik. Dit kanaal heeft in 2013 een flinke opknapbeurt gekregen, waardoor het kanaal geschikt is gemaakt voor schepen met een laadvermogen van 700 ton. Het opknappen van het kanaal omvatte het verwijderen van 250.000 m3 zand uit de vaarweg, het vervangen van 5 bruggen en het aanleggen / verbeteren van 12 wachtplaatsen.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- In 2014 is in De Haandrik een monument onthuld ter nagedachtenis aan inwoner Roelof Meilink, die op 3 april 1945 op 28-jarige leeftijd door een verdwaalde kogel van een Engelse spitfire, bij een aanval op een trein, om het leven is gekomen.

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- Het waterschap heeft in 2011 het sluisje uit 1900 in de Vecht nabij stuw De Haandrik gerestaureerd en weer in gebruik genomen. Het is het begin van het beter bevaarbaar maken van de Vecht voor met name fluisterboten, kano's en platbodems. Tegenwoordig is de Vecht namelijk geen doorgaande scheepvaartroute meer, maar bestemd voor regionaal toeristisch verkeer. En door de herinrichtingsprojecten komt de Vecht er uit te zien als halfnatuurlijke laaglandrivier met op sommige plekken een diepgang van maar 60, 70 centimeter.

Het sluisje was al vele jaren niet meer in gebruik. De sluisdeuren waren begroeid met takken en een groot deel van het voegwerk was verdwenen. Het steen- en houtwerk is vernieuwd. Naast het verbeteren van deze sluis, zijn en worden er nieuwe sluizen in de Vecht aangelegd. De eerste is in 2011 gerealiseerd ter hoogte van de stuwen bij De Koppel in Hardenberg. Later worden er ook nog sluizen gebouwd bij de stuwen in Diffelen en Junne. De Hardenbergse wethouder Jannes Janssen is blij met de 'veel makkelijker overschrijdbare grens': "We kunnen het wandel- en fietsnetwerk in Hardenberg aantakken op die in Duitsland en er kan in het vervolg gevaren worden vanuit vier steden in Duitsland naar Hardenberg. We hebben daar al op geanticipeerd door de aanleg van het Vechthaventje", zo stelde hij bij het bekendmaken van de plannen in 2010.

Medewerkers van het Cleanteam van de gemeente zijn opgeleid tot sluiswachter. Hoewel sluizen onbemand kunnen functioneren, kiest Vechtstromen ervoor om de sluizen te bemensen met sluiswachters. Zij begeleiden de watersporters op een snelle en veilige manier door de sluizen. De sluis in de Vecht nabij natuuractiviteitencentrum De Koppel in Hardenberg is al eerder in gebruik genomen en ook bemand door sluiswachters. De sluis bij De Haandrik kent vaste schuttijden en wordt in het vaarseizoen tussen 09.00 en 17.00 uur ieder heel uur bediend. Meer informatie over het varen op de Vecht en de regels die Waterschap Vechtstromen stelt om de vaarrecreatie op de Vecht in goede banen te leiden, is te vinden op de pagina Varen op de Vecht.

Getuige de 3e foto op deze pagina, zijn in 2017 de sluis en stuw De Haandrik in de Vecht kennelijk wederom gerenoveerd in het kader van het bevaarbaar maken van de Vecht.

Reactie toevoegen