- Dalerend is een buurtschap in de provincie Drenthe, gemeente Hoogeveen. T/m 1997 viel het N deel onder de gemeente Dalen, het Z deel onder de gemeente Coevorden.
- De buurtschap Dalerend valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Nieuwlande.
- De buurtschap Dalerend heeft geen plaatsnaamborden, en ook geen gelijkluidende straatnaam - wat bij veel andere buurtschappen wél het geval is - zodat je ter plekke nergens aan kunt zien dat en wanneer je de buurtschap binnenkomt en weer verlaat.
Terug naar bovenOudere vermeldingen
1913 Dalereind.
Naamsverklaring
De buurtschap is genoemd naar de ligging aan het W end 'uiteinde' van het grondgebied van de toenmalige gemeente Dalen.(1) Het Z deel van de buurtschap viel overigens onder de gemeente Coevorden. Bij de gemeentelijke herindelingen van 1998 is door grenscorrecties de nieuwe gemeentegrens Hoogeveen / Coevorden hier gelegd langs de weg Splitting.
De buurtschap Dalerend ligt Z van Nieuwlande, W van Dalerpeel, O van Elim, rond het Z deel van de Brugstraat (Z van de Jan Kielswijk), en grenst in het Z aan de provincie Overijssel. De buurtschap ligt rond een kruispunt van twee wegen: ongeveer halverwege een noord-zuid verbinding vanaf Rijksweg A37 via Nieuwlande naar De Krim en halverwege een oost-west verbinding vanaf Dalerpeel via Elim naar de provinciale weg N852 van Hoogeveen naar Slagharen.
Terug naar bovenDe buurtschap Dalerend omvat ca. 60 huizen met ca. 150 inwoners.
Terug naar bovenBuurtschap Dalerend is te karakteriseren als een wegdorp, enerzijds aan de Brugstraat (tussen Nieuwlande en de Overijsselse grens), anderzijds haaks op de Brugstraat aan de Steigerwijk, langs het kanaal de Steigerswijk, oostwaarts tot een het dorpsgebied van Dalerpeel. De buurtschap is eigenlijk een onderdeel van een doorlopend bebouwingslint van circa vijf kilometer langs de Brugstraat, maar omdat het op een kruispunt ligt van verbindingswegen naar andere dorpen, vormt het toch een eigen ruimtelijke en sociale eenheid.
Op een aantal plaatsen in het ontginningslandschap hebben zich, vooral in de noord-zuid richting bebouwingslinten ontwikkeld. Het gaat hierbij om linten die de hoofdlijnen van de ontginning aangeven. Vanuit deze linten is het gebied grotendeels ontgonnen. Alle linten hebben ongeveer hetzelfde profiel: een weg met aan weerszijden een zware boombeplanting, met op enige afstand in een variërende rooilijn, aan weerszijden bebouwing die de nokrichting overwegend haaks op de weg heeft. De bebouwing in de linten bestond oorspronkelijk uit enkele grote boerderijen, woningen voor de arbeiders, een kerk en een school. Deze oorspronkelijke bebouwingsstructuur is in de loop van de tijd aangevuld met nieuwbouw, met behoud van een aantal herkenbare openingen waarbij de doorzichten naar het open landschap zijn blijven bestaan.
De bebouwing van Dalerend bevindt zich vrijwel volledig ten westen van de Brugstraat, de verbindingsweg van Nieuwlande naar De Krim. Het vormt dan ook een langgerekt lint, waarbij deze structuur zeer uitgesproken en karakteristiek is voor de buurtschap. Tot de karakteristiek behoort ook dat de nokrichting van de gebouwen loodrecht op de weg staat in een variërende rooilijn en met een variërende afstand tussen de bebouwing, waarbij zich aan de oostzijde van de weg het kanaal of de 'wijk' bevindt. De bebouwing aan de oostzijde van de Brugstraat ten noorden van de Steigerwijk past in het bovenvermelde beeld. Deze accentueert binnen de kilometerslange lintbebouwing de bijzondere ligging van Dalerend aan een kruispunt van wegen. (bron: Bestemmingsplan)
- Geert Veldmeijer (1937) vertelt over zijn jeugd in Dalerend e.o. (Dalerpeel, Nieuwe Krim).
Terug naar boven- Bestemmingsplan Dalerend (gemeente Hoogeveen) (2009).
Terug naar boven- In 1908 krijgt Dalerend een openbare lagere school (Brugstraat 83), genaamd de Griendtsveenschool, genoemd naar de ontginningsmaatschappij die het veengebied hier begin 20e eeuw ontgonnen heeft. Gezien de grensligging van het gebied is de school bekostigd door de toenmalige gemeenten Coevorden, Dalen en Hoogeveen. Enkele jaren later sluit ook de gemeente Oosterhesselen zich aan. Een Coevorder raadscommissie die de school en de buurtschap in 1911 bezoekt, rapporteert enthousiast: "Als werkelijk een oase in de woestijn stond daar de nieuwe school, met welks intelligent hoofd we kennis maakten. De eerste zaden van ontwikkeling en verlichting hier gestrooid zullen zeker nog meer vruchten dragen, wanneer door een betere verkeersgelegenheid meer andere menschen daar komen en een nieuw leven met nieuwe gedachten brengen bij deze op zoo laag peil nog staande bevolking." Die 'betere verkeersgelegenheid' komt er spoedig: de 2 km lange Perebomenweg naar Elim en Hoogeveen.
Door de komst van aanvankelijk hervormde scholen in Nieuwlande en Dalerpeel, en in 1961 ook een openbare school in Elim, neemt het aantal leerlingen af. In 1974 wordt de school gesloten. Daarna wordt het een sociaal cultureel centrum genaamd 't Trefpunt. Tegenwoordig heeft Robin Wehrens hier zijn Energie Adviesbureau Trefpunt, ontstaan dankzij de expertise die hij heeft opgedaan door de verbouwingswerkzaamheden om de school geschikt te maken tot woonhuis en kantoor. "Zo dankt de huisvesting van het Trefpunt indirect zijn bestaan aan deze oude vorm van energiewinning (de turfwinning, red.) en herinnert ons aan het lot van fossiele brandstof: het lijkt veel maar raakt toch op. Er is hier nu geen turf meer te vinden. En CO2-uitstoot was destijds geen onderwerp op school", aldus Wehrens op zijn site. Zie verder geschiedenis openbare lagere school Dalerend.
- In het pand van de voormalige school Nikielda (Perebomenweg 43) is sinds 2004 een Hersteld Hervormde Kerk gevestigd.
Terug naar boven- In verband met verbetering van de waterhuishouding in het gebied rondom Nieuwlande, is O van Dalerend en N van de Steigerwijk een gebied ter grootte van ca. 30 hectare ingericht als retentiegebied. In een retentiegebied wordt het wateroverschot van een stroomgebied, dat bijvoorbeeld ontstaat na een hevige regenval, tijdelijk vastgehouden. Het tijdelijk vasthouden van water is bedoeld om te voorkomen dat gebieden benedenstrooms wateroverlast krijgen. Bij veel neerslag zal water uit het gebied tussen Elim - De Krim via de Calkoenswijk naar het retentiegebied van Dalerend worden geleid en wordt dan geleidelijk afgevoerd naar de Steigerwijk. Hierdoor wordt voorkomen dat de waterstand in het stroomgebied te hoog oploopt. Rondom het retentiegebied ligt een kade met een hoogte van 0,5 tot 1,5 meter boven het maaiveld. De kade heeft een flauw talud en is op deze manier zo goed mogelijk in het natuurlijke landschap ingepast. In het retentiegebied is een systeem van ondiepe geulen aangelegd, passend bij de huidige watergangen en laagtes.
Reactie toevoegen