Brigdamme

Plaats
Buurtschap
Middelburg
Walcheren
Zeeland

Brigdamme plaatsnaambord [640x480].jpg

De buurtschap Brigdamme heeft witte plaatsnaamborden en valt daarom vermoedelijk formeel binnen de bebouwde kom van het dorp Sint Laurens.

De buurtschap Brigdamme heeft witte plaatsnaamborden en valt daarom vermoedelijk formeel binnen de bebouwde kom van het dorp Sint Laurens.

brigdamme_kopergravure_1793_kopie.jpg

Kopergravure van Brigdamme door Karel Fredrik Bendorp, tekenaar Jan Bulthuis, uitgegeven in 1793 in 'Vaderlandsche gezigten, naar het leven geteekend door Bulthuis, en in het koper gebracht door K.F. Bendorp'.

Kopergravure van Brigdamme door Karel Fredrik Bendorp, tekenaar Jan Bulthuis, uitgegeven in 1793 in 'Vaderlandsche gezigten, naar het leven geteekend door Bulthuis, en in het koper gebracht door K.F. Bendorp'.

Brigdamme

Terug naar boven

Status

- Brigdamme is een voormalig dorp, tegenwoordig buurtschap* in de provincie Zeeland, in de streek Walcheren, gemeente Middelburg. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1815. In 1816 over naar gemeente Sint Laurens, per 1-7-1966 over naar gemeente Middelburg.

* De plaats wordt doorgaans als buurtschap van het dorp Sint Laurens gezien, dus conformeren wij ons daaraan, hoewel het volgens ons, gezien de eigen kerk en de voor een buurtschap grote omvang, ook als dorp beschouwd zou kunnen worden.

- Wapen van de voormalige gemeente en heerlijkheid Brigdamme. Omdat begin 19e eeuw heel veel gemeenten een aanvraag voor een gemeentewapen hebben ingediend, en de Hoge Raad van Adel altijd zorgvuldig moest bestuderen of een aanvraag wel aan alle voorwaarden voldeed die voor dergelijke wapens gelden, kon het weleens 'even' duren voor men de beschikking in huis had. Soms kwam het dan als mosterd na de maaltijd, omdat een aantal zeer kleine gemeenten in die tijd ook alweer is opgeheven. Zo is hier het gemeentewapen op 31 juli 1817 door de Hoge Raad van Adel bevestigd, terwijl de gemeente al per 1-1-1816 was opgeheven...

- Brigdamme heeft witte plaatsnaamborden en dus geen eigen bebouwde kom. Waarschijnlijk wordt het als onderdeel van de bebouwde kom van Sint Laurens beschouwd.

- Omdat het dorp Sint Laurens in 1978 geen eigen postcode en plaatsnaam in het postcodeboek heeft gekregen, liggen dat dorp en buurtschap Brigdamme beide sindsdien voor de postadressen 'in' Middelburg.

Terug naar boven

Naam

In het Zeeuws
Perdamme.

Oudere vermeldingen
Bredamme, Breedamme, ws. 1205 kopie 1245 en 1214 kopie 16e eeuw Brigdamme, 1291 Bricdamme, 1401 Brugdam, Brugdamme, 1573 Brugdam, 1665 Brugdam, 1753 Breedamme.

Naamsverklaring
Samenstelling van brig, ontronde vorm van brug 'verbinding over een water', hier mogelijk in de uit het Noordgermaans en Middelnederduits bekende betekenis van 'aanlegsteiger, kaai', en damme, datief enkelvoud van dam 'waterkering dwars door een waterloop', hier ter afdamming van een kreek.(1)

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Brigdamme ligt Z van Sint Laurens, en bestaat uit een lange lintbebouwing rond de Noordweg tussen Middelburg en Sint Laurens.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Brigdamme 43 huizen met 300 inwoners. Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 250 huizen met ca. 600 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Brigdamme is een voormalige heerlijkheid. In de middeleeuwen was deze plaats van groot aanzien. In 1196 of 1197 vergunt de Utrechtse Bisschop Dirk van der Ahr aan de inwoners om er een parochie en kerk te stichten. De kerk was een dochter van de Noordmonster te Middelburg en gewijd aan Sint Martinus. Een dochterkerk was die te Popkensburg (Sint Laurens), die vermeld wordt in 1323, maar mogelijk al in de 13e eeuw bestaat. In 1323 is het patronaatschap van Brigdamme overgegaan aan de graaf.

De heerlijkheid is in de late middeleeuwen in het bezit van het geslacht Van Borssele van Brigdamme, dat het kasteel Popkensburg bewoont. Albrecht van Beieren ontneemt Boudewijn van Brigdamme, wegens diens beknotting der rechten van Middelburg en geweldplegingen tegen de poorters van die stad, in 1358 al zijn heerlijkheden. Boudewijns zoon Jan weet de verloren ambachten van Middelburg, waaraan ze geschonken zijn, als erfleen terug te krijgen.

De kerk wordt in 1562 in brand gestoken door een zekere Leunis Dommis, ook wel Leunis Keyzer genoemd, die betrapt was bij diefstal en die later te Middelburg is verbrand. De kerk wordt niet herbouwd. Na 1562 is de parochie Brigdamme met Sint Laurens gecombineerd geweest. Onder hopman Jacob Scotte wordt in 1574 een troep Spanjaarden verslagen, waarvan de gesneuvelden in de 'Spayspit' (Spanjaardsput), gelegen hij het huidige Groene Kruisgebouw, begraven liggen.

De restanten van de ruïne van de voormalige kerk zijn in de Tweede Wereldoorlog door de Duitsers opgeruimd. Het puin is gebruikt als bunkerbedekking. Het oude kerkterrein is nu voor een groot deel bebouwd. Op het oude kerkhof staat nu de peuterspeelzaal van de buurtschap.(2)

- Geschiedenis van de hofstede Leliëndale in Brigdamme, die vermoedelijk al in 1771 of kort daarna is afgebroken (in: tijdschrift De Wete van Heemkundige Kring Walcheren).

- Inventarisatie van artikelen over Brigdamme in tijdschrift De Wete van Heemkundige Kring Walcheren.

- In de 19e eeuw was er in Brigdamme herberg, tapperij annex broodbakkerij en winkel De Rijzende Zon. In 1848 wordt deze opgevolgd door herberg en bakkerij De Bellevue.

- Artikel over kerkelijke en bestuurlijke perikelen in Sint Laurens en Brigdamme in de 18e eeuw.

Zie verder de Beschrijving van verleden en heden van Sint Laurens en Brigdamme in tekst en beeld, door journalist Willem Staat.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- In 2012 is de riolering van de Ooststraat in Brigdamme vervangen en is de straat herbestraat.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Het in 2011 vastgestelde Bestemmingsplan Middelburg-Noordweg heeft grosso modo betrekking op de kern Brigdamme en een klein deel van de directe omgeving. Kennelijk is dit culurhistorisch zo'n bijzonder gebied, dat het op 26 juni 2008 is aangewezen tot Beschermd Stadsgezicht Noordweg.

- De Gereformeerde Kerk (PKN) aan de Noordweg 372 in Brigdamme dateert uit 1924 en is de opvolger van een 'Gereformeerde Gemeenten in Nederland'-kerk uit 1894 die in 1923 is afgebroken.

- Vf bunker.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Wandelommetje door Brigdamme en een aangrenzend deel van Middelburg, met uitvoerige toelichtingen in tekst en beeld op wat je onderweg zoal tegenkomt, door Wijkteam Klarenbeek-Veersepoort.

- In 2002 is door Gedeputeerde Staten van Zeeland het plan 'Natuurontwikkeling Zandvoortseweg en Natuurontwikkeling Brigdamme' vastgesteld. Deze gebieden zijn in Natuurgebiedsplan Zeeland (2001) aangewezen als te ontwikkelen nieuwe natuur. In 2003 is door de uitvoering van de Ruilverkaveling Walcheren in deze gebieden grond vrij gekomen. Voor de inrichting van deze gebieden voor natuurontwikkeling is dit plan opgesteld. De uitvoering was in handen van de Dienst Landelijk Gebied. Na inrichting zijn beide gebieden overgedragen aan Stichting Het Zeeuwse Landschap.

Het plangebied Zandvoortseweg (gelegen W van Brigdamme) ligt geheel in het open poelgebied, het plangebied Brigdamme (gelegen in het ZO van de buurtschap)* ligt meer besloten tussen twee kreekruggen. De lage, natte poelgronden waren tot ver in de 20e eeuw enkel geschikt als weidegrond en als gevolg van de natte, soms brakke condities niet begroeid met struiken of bomen. Op en langs de kreekruggen vond bewoning en akkerbouw plaats. Hier lagen de dorpen en wegen en was opgaande beplanting aanwezig.
* Kaarten van welke gebieden het precies betreft, vind je in het gelinkte plan.

Voor plangebied Brigdamme is - aldus het hiervoor genoemde plan - het volgende streefbeeld vastgesteld: "Dit reliëfrijke gebied tussen twee hoge kreekruggen leent zich voor de ontwikkeling van een kleinschalig landschap met veel afwisseling van verschillende biotopen als grasland, struweel en open water. Als gevolg van de opgaande beplanting ontstaat een kleinschalig, gesloten landschap dat refereert aan het landschap op en rond de kreekruggen van het begin van de 20e eeuw. Dit kleinschalige landschap is het leefgebied van vogels als Patrijs, Kneu en Spotvogel en mogelijk het fourageerterrein voor vleermuizen als de Gewone dwergvleermuis en Laatvlieger.

Als gevolg van het reliëf ontwikkelt zich een vochtgradiënt van open water en overstromingsgraslanden via vochtige graslanden naar drogere graslanden. Er zal zich een gevarieerde vegetatie ontwikkelen, vergelijkbaar met de vegetaties van het plangebied Zandvoortseweg. De aanwezigheid van een aantal drinkpoelen en struweel is van belang voor amfibieën en insekten."

Om dit streefbeeld te bereiken, zijn - als alles volgens (dit) plan is verlopen - de volgende maatregelen uitgevoerd: "Maatregelen in dit gebied bestaan uit het stuwen van het oppervlaktewater en het in reliëf brengen van het bouwland. Daarnaast kan door het graven van een klein aantal drinkpoelen en de aanplant van struweel de variatie aan biotopen in het gebied worden vergroot. In de nieuwe situatie is de ontwatering van de aangrenzende bebouwing en tuinen gewaarborgd. De sloot die langs deze tuinen loopt zal op het huidige peil worden gehandhaafd.

In de huidige situatie is het wandel- en fietspad het Brigdamsepad veelvuldig in gebruik. Dit historische weggetje met laanbeplanting biedt uitloopmogelijkheden voor Middelburg en Brigdamme. Vanaf dit pad en de Brigdamseweg is het gebied goed te overzien. Gezien het kleine oppervlak van het gebied brengt betreding grote verstoring met zich mee. Om deze redenen is betreding van het gebied niet gewenst. Aan de rand van het gebied kan een informatiebord worden geplaatst waarop de recreant wordt ingelicht over het gebied en de landschappelijke en natuurlijke waarden ervan."

Terug naar boven

Beeld

- Plattegrond van het dorp Brigdamme anno ca. 1768.

Terug naar boven

Links

- Genealogie: - Geboorte-, trouw- en overlijdensakten Brigdamme 1811-1815.

Reacties

(2)

LS,

Momenteel ben ik bezig allerlei herinneringen op te tekenen uit mijn jeugdjaren in Brigdamme, vooral de tijd tussen 1955-1967, tot deze buurtschap samen met buurdorp en gemeente Sint Laurens is opgegaan in de gemeente Middelburg.
Mocht u meer gegevens hebben dan zou ik graag de achternaam van ene Saar, gekleed in klederdracht, willen weten.
Ik meen Hillebrand(se)? maar haar winkel in Brigdamme met van alles en nog wat kan ik me nog zó voor de geest halen.
Mocht u meer van haar weten, eventueel een foto hebben, dan zou ik u zeer erkentelijk zijn.
Met groet,
Anneke Boerwinkel

Succes gewenst met uw onderzoeken en uw documentatieproject! Ik hoop dat er iemand reageert die hier meer van weet en/of documentatie ervan heeft. Mocht dat het geval zijn, dan zal ik het u laten weten.
Tevens heb ik deze pagina nog verder uitgewerkt met wat ik op het hele internet over deze plaats heb kunnen vinden, want wat er stond, was nog maar een beginnetje.
Gegroet,
Frank van den Hoven
hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Reactie toevoegen