Blokker

Plaats
Dorp
Hoorn
West-Friesland De Streek
Noord-Holland

NH gemeente Blokker in ca. 1870 kaart J. Kuijper [1024x768].gif

Gemeente Blokker in ca. 1870, kaart J. Kuijper. Duidelijk te zien is dat het dorpsgebied van Westerblokker (het huidige Blokker) oorspronkelijk dunbebouwd was en slechts drie lintbebouwingen omvatte; van N naar Z: Bangert, Westerblokker en de Lageweg.

Gemeente Blokker in ca. 1870, kaart J. Kuijper. Duidelijk te zien is dat het dorpsgebied van Westerblokker (het huidige Blokker) oorspronkelijk dunbebouwd was en slechts drie lintbebouwingen omvatte; van N naar Z: Bangert, Westerblokker en de Lageweg.

Blokker

Terug naar boven

Status

- Blokker is een dorp en voormalige gemeente in de provincie Noord-Holland, in de streek West-Friesland, en daarbinnen in de streek genaamd De Streek, gemeente Hoorn. T/m 1978 maakte het tegenwoordig gelijknamige dorp onder de naam Westerblokker deel uit van de gemeente Blokker. De gemeente bestond uit de dorpen Oosterblokker en Westerblokker.

- Wapen van de voormalige gemeente Blokker.

- Hoewel het dorp inmiddels is aaneengegroeid met de bebouwing van de stad Hoorn, wordt het, net als het naastgelegen Zwaag, nog steeds als apart dorp beschouwd. Het heeft ook nog altijd een eigen postcode en plaatsnaam in het postcodeboek, en eigen officiële blauwe plaatsnaamborden (komborden).

- Bangert was vanouds een buurtschap, die tegenwoordig is opgegaan in de bebouwde kom van de dorpen Zwaag (N deel) en Blokker (Z deel). Opmerkelijk is dat zowel in de voormalige gemeente Blokker als onder het dorp Andijk sprake is/was van een buurtschap Bangert én een buurtschap Munnikij.

- Bijzonder is eveneens dat na de annexatie van de gemeente Blokker door de gemeente Hoorn, de grote nieuwbouwwijk Kersenboogerd Z van de dorpskern onder de stad Hoorn is komen te vallen, maar dat de bebouwing aan een deel van de Lageweg direct Z daarvan, als een kleine enclave wél Blokkers grondgebied is gebleven. Het betreft de huisnrs. 2-12 en 3-17, in totaal 16 woonhuizen en 1 kantoor. Vanouds was dit een buurtschap van Blokker (zie daarvoor het hoofdstuk Statistische gegevens hieronder). Of dit nu nog altijd zo wordt beschouwd, is ons niet bekend. Als iemand ons nader kan inlichten over waarom dit stukje Blokkers grondgebied is gebleven, houden wij ons aanbevolen.

- Nog een topografische curiositeit is dat een O stukje van de weg Westerblokker met de daaraan gelegen bebouwing onder buurdorp Oosterblokker valt, en daarmee de gemeente Drechterland. Het betreft de huisnrs. 1-11 en 2-14. Die mensen wonen dus tegelijkertijd in Westerblokker en in Oosterblokker ;-)

Terug naar boven

Naam

Naamsverklaring
- Artikel over het ontstaan van het landschap en de plaatsnaam Blokker en de verklaring van die naam.

Ontstaan van de huidige plaatsnaam
- Oorspronkelijk was er alleen de gemeente Blokker, die bestond uit de dorpen Westerblokker en Oosterblokker. Bij het ontstaan van het huidige postcodesysteem in 1978, heeft de toenmalige gemeente kennelijk verzuimd om eigen postcodes en postale plaatsnamen voor de respectievelijke dorpen aan te vragen. De hele gemeente kreeg namelijk 1 postcode toegekend (1695) met als postale 'plaatsnaam' Blokker, voor beide dorpen gezamenlijk.

Bij de herindeling in 1979, een jaar later dus, is het dorp Oosterblokker naar de gemeente Drechterland gegaan, en het dorp Westerblokker naar de gemeente Hoorn. Omdat een postcode altijd maar in 1 gemeente mag liggen, moest Oosterblokker dus een eigen postcode krijgen. Dat werd 1696, met als plaatsnaam uiteraard Oosterblokker. Westerblokker hield de bestaande postcode 1695 met de bestaande postale plaatsnaam Blokker. Vermoedelijk omdat dat administratief het eenvoudigst was en de minste kosten met zich meebracht. Daarom is vanaf 1979 de voormalige gemeentenaam de facto 'erin gerommeld', zou je kunnen zeggen, als nieuwe plaatsnaam voor het dorp Westerblokker, dat daarmee dus haar voorvoegsel kwijtraakte.

- Overigens zijn in de poststempels de plaatsnamen Westerblokker en Oosterblokker al in 1922 verdwenen en vervangen door de 'plaatsnaam' Blokker (die in die tijd geografisch gezien dus alleen nog maar de gemeentenaam was). Of dit inhield dat alleen de kantoren in de beide dorpen zijn hernoemd, óf dat er vanaf dat jaar nog maar 1 kantoor was voor de beide dorpen en men dat met de naamswijziging heeft willen symboliseren, is ons niet bekend. Als er iemand is die weet welke van de opties hier van toepassing is, houden wij ons aanbevolen. Vermoedelijk is de laatste optie van toepassing, want in het boekje Blokker in oude ansichten, deel 2 lezen wij onder de nrs. 17/18/19 dat rond 1930 aan de weg Boekert het station, raadhuis en postkantoor stond. Die weg, op de grens tussen Ooster- en Westerblokker, lag blijkens de beschrijving in het genoemde boekje toen nog in Westerblokker en tegenwoordig in Oosterblokker. Dus vermoedelijk is dat postkantoor kort daarvoor gebouwd voor de 2 dorpen gezamenlijk en daarom vanaf dan Blokker genoemd.

Terug naar boven

Ligging

Het dorp Blokker ligt N en W van de stad Hoorn, Z van de dorpen Zwaag en Zwaagdijk-West, ZW van het dorp Zwaagdijk-Oost, WZW van het dorp Westwoud, W van het dorp Oosterblokker en NNW van het dorp Schellinkhout. Direct ZO van de stad Hoorn zijn er dan nog enkele enclaves van het dorp Blokker (twee kleine en een grotere, dit zijn delen van de Lageweg).

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Blokker (die in die tijd ook wel 'Ooster- en Westerblokker' wordt genoemd) 182 huizen met 1.072 inwoners, verdeeld in de dorpen Oosterblokker 78/476 (= huizen/inwoners) en Westerblokker 66/394 en de buurtschappen Bangert 14/87, Blokdijk 13/50, De Lageweg 9/53, Bramsluis 1/4 en Munneckeij (Munnikei) 1/8. Tegenwoordig heeft het dorp Blokker ca. 1.700 huizen met ca. 4.300 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

In 1475 wordt in Westerblokker een vrouwenklooster met de naam Bethlehem opgericht. Na de Reformatie is het klooster in 1573 opgeheven en deels afgebroken. Het restant is verder gegaan als boerenhoeve. Tussen 2003 en 2008 zijn de funderingen en andere restanten van dit klooster voor een groot gedeelte opgegraven. De inrichting van het kloosterterrein kon hierdoor grotendeels worden gereconstrueerd. Er zijn ook veel voorwerpen opgegraven, zoals devotionalia van pijpaarde en terracotta, die een beeld geven van het kloosterleven. Aan de hand van deze archeologische en van historische bronnen beschrijft Christiaan Schrickx in zijn boek Bethlehem in de Bangert (2015) waarom het klooster werd gesticht en hoe het leven binnen de kloostermuren was vormgegeven.

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van deze voormalige gemeente, kun je terecht bij vereniging Historisch Blokker.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Blokker heeft 7 rijksmonumenten.

- Blokker heeft 53 gemeentelijke monumenten.

De Barmhartige Samaritaan
Rijksmonumentale stolpboerderij De Barmhartige Samaritaan in Blokker (Westerblokker 39) dateert uit 1659 en is in 1989 gerestaureerd door Stadsherstel Hoorn. Na de restauratie is het pand overgedragen aan Vereniging Hendrick de Keyser. Hoewel de boerderij een stolpboerderij is, heeft zij toch een aantal uitzonderlijke kenmerken. Gebruikelijk voor een stolpboerderij is het vierkante (of soms rechthoekige) grondplan. De Barmhartige Samaritaan heeft een aparte herenkamer die zich aan de voorkant van het vierkant bevindt. Ook een deel van de gevel naast de herenkamer is in baksteen opgetrokken. De trapgevel heeft natuurstenen dekplaten. Een trapgevel is een type gevel dat over het algemeen voorkomt in steden, hierdoor is er het vermoeden dat de boerderij in opdracht van een koopman uit een stad is gebouwd. Daarnaast bevatten met name boerderijen die door stedelingen waren gefinancierd aparte kamers. Deze aparte kamers waren over het algemeen of de herenkamer, of de pronkkamer.

Boven de voordeur is in de deurkalf de Bijbelse voorstelling van de barmhartige Samaritaan aangebracht. Dit kalf is bij de restauratie in 1989 gereconstrueerd. Het origineel is binnen in het wagenschot geplaatst. In de boog boven de deur worden rode en gele bakstenen afgewisseld. Deze versiering bevindt zich ook in de boog boven het venster in de trapgevel. De zijgevels en het deel van de voorgevel waar de darsdeuren zich bevinden zijn alle opgetrokken uit hout. De darsdeuren, die toegang geven tot de hooizolder, bevinden zich bij deze boerderij aan de voorkant. Bij de restauratie door Stadsherstel Hoorn zijn vele originele details bewaard gebleven en een aantal zijn juist teruggebracht aan de hand van bestaande documentatie. Het woongedeelte is met een extra slaapkamer uitgebreid in de zolder en daar kwam ook een nieuwe badkamer. In het voorhuis zijn twee bedsteden opnieuw aangebracht. Omdat de westelijke zijmuur geheel van hout is en geïnfecteerd was met boktor, is deze geheel vervangen. In 2020 is de rieten kap gerestaureerd. Zie ook de video waarin inspectie-opzichter bij Hendrick de Keyser Willem Stevens je door stolpboerderij De Barmhartige Samaritaan in Blokker rondleidt en de bijzonderheden van dit pand laat zien.

Cultuur Historische Route
De in 2012 gerealiseerde Cultuur Historische Route Blokker voert je langs de oude lintbebouwingen van het dorp (Koewijzend, Bangert, Noorderdracht, Westerblokker en Kolenbergstraat), waarbij je onderweg een 12-tal bijzondere bezienswaardigheden te zien krijgt. Het betreft met name Molen De Krijgsman, historische stolpboerderij De Barmhartige Samaritaan, de herbouwde kloosterpoort van het vroegere Klooster Bethlehem, de in 2010 gebouwde grafkelder waarin zusters van het klooster zijn begraven, de - hierboven beschreven - Historische Tuin en Museumkas met de in 2016 herplaatste 18 meter hoge tuindersschoorsteen, het Bangerter Rad, de ruim 200 jaar oude monumentale Bruine Beuk, Ecologisch Natuurpark Blokweer, de in 2011 gebouwde kloosterpoort ter herinnering aan het monnikenklooster Nieuwlicht, en het Beatles Monument. Al deze objecten worden onder de link op een eigen pagina beschreven.

Het Westfries Genootschap heeft de Westfrieslandprijs 2015 toegekend aan Stichting Cultuur Historische Route Blokker, "vanwege haar grote inzet voor het behoud en zichtbaar maken van het cultureel erfgoed in de voormalige gemeente Blokker. De activiteiten van de stichting dragen bij aan de versterking van de identiteit van de lokale gemeenschap en zijn een goed voorbeeld voor soortgelijke initiatieven in andere plaatsen", aldus het Genootschap in zijn toelichting op de toekenning.

Enkele objecten aan deze route lichten wij hieronder nader toe:

- De Bangert, vanouds een buurtschap en tegenwoordig nog altijd een oude lintbebouwing op de grens van Blokker (Z deel) en Zwaag (N deel), was vroeger hét centrum van fruitteelt en glastuinbouw in West-Friesland. Veel kassen en bedrijven zijn in de loop der jaren verdwenen voor woningbouw. Ook de laatste van de liefst 300 tuindersschoorstenen die in deze dorpen hebben gestaan, de 18 meter hoge schoorsteen uit 1929 aan de Kolenbergstraat, moest eraan geloven.

Stichting Cultuur Historische Route Blokker vond dat zo'n symbool van deze voor dit gebied vanouds belangrijke bedrijfstak niet verloren mocht gaan, en heeft geijverd voor herbouw. Dat is gelukt; Jaap en Annie Balk wilden hem wel in hun achtertuin hebben aan de Koewijzend. Het afbouwen, verplaatsen en herbouwen, dat in augustus 2016 is gereed gekomen, heeft meer dan 100.000 euro gekost, naast de hulp van ca. 100 vrijwilligers. De gemeente heeft hiervan 50 mille gesponsord, de provincie 20. Genoemde stichting heeft in de historische druivenkas van de familie Balk diners georganiseerd om aanvullende fondsen te werven. (bron)

- De Historische Tuin en Museumkas van de hierboven bij de tuindersschoorsteen reeds vermelde familie Balk (Koewijzend 4) is op afspraak geopend (tel. 06-53603811). Je kunt er ook de smakelijke pruimenwijn of wijn van eigen appels kopen, of genieten van koffie of thee met huisgemaakt taart. De Bangert (waar de Koewijzend, zijne het verlengde van de weg Bangert, ook onder viel) was vroeger landelijk bekend als hét fruitteeltgebied van West-Friesland. De familie Balk en de werkgroep Historische Tuin zetten zich in om de nog in goede staat verkerende druivenkas, een zogeheten kniekas uit het eind van de jaren twintig van de 20e eeuw, als cultureel erfgoed voor het nageslacht te behouden.

In de kas worden nog altijd de heerlijke Alicante-druiven gekweekt, en ook pruimen, kiwi's en peren. Rond 1900 werden de eerste druivenserres, zoals de kassen toen werden genoemd, gebouwd als aanvulling op het inkomen van de tuinders. In het gebied hebben 300 van deze druivenserres gestaan. De meeste zijn inmiddels verdwenen om ruimte te maken voor woningbouw.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Blokkerdag (laatste weekend van januari).

- Carnaval. - "Carnavalsvereniging De Blockeniers is de vereniging die sinds 1970 het carnaval voor Blokker en Oosterblokker organiseert. Met veel plezier wordt ieder jaar voor jong en ouder een programma in elkaar gezet, waar vele ludieke acties uit volgen. Na het ophalen van de sleutels bij de burgemeesters van Hoorn en Drechterland barst het feest los in het Rijk der Blockeniers. Het kindercarnaval, het Huttenbal, de 50+ middag en de kanjerplayback- en soundmixshow worden elk jaar tot in de puntjes georganiseerd. Zowel Blockeniers als vele (oud)Blokkerders zorgen ervoor dat zij aanwezig zijn bij deze festiviteiten om er tot in de late uurtjes van te kunnen genieten! De vele activiteiten die de Blockeniers organiseren worden ondersteund door diverse vrijwilligers en commissies. Zo zijn de Blockeniers in het rijke bezit van een dagelijks bestuur, jeugdbestuur, Raad van Elf, vereniging van Oud Prinsen en Adjudanten, ook wel de O.P.A.’s genoemd. En natuurlijk de groep die zich de EHBO noemt wat staat voor Ex Hofdames Blokker en Omstreken. Daarnaast weet de Blockeniers zich ondersteund door een aantal commissies waaronder voor het Huttenbal en de dinsdagavond."

- Het jaarlijkse evenement Huttenbouw Blokker / Oosterblokker (in de laatste week van de zomervakantie) is meer dan timmeren alleen. Het is een geweldig leuke week voor alle kinderen. De echte timmermannen en timmervrouwen zijn natuurlijk veel aan het timmeren, maar er wordt ook geknutseld, gesport, gespeeld en heel veel gelachen. Voor de kinderen is het leuk om vrienden, vriendinnen en klasgenoten weer te zien na 5 weken vakantie. Een ontzettende gezellige afsluiter van de zomervakantie!

Jaarmarkt
"De Jaarmarkt Blokker (in 2022 voor de 37e keer) is altijd op de laatste zaterdag van augustus. Er is een grote diversiteit aan producten en diensten op meer dan 200 kramen en grondplaatsen, voor jong en oud een belevenis die u niet mag missen! De markt is grotendeels op de gezellige lintbebouwing van Westerblokker en de parkeerplaatsen. Jeugdrommelmarkt. De jeugd van 5 t/m 12 jaar mag hun tweedehands spulletjes op het terrein van basisschool de Bussel aan de man brengen, de poort van de school is om ongeveer 7 uur open. Er wordt streng op toegezien dat personen boven de 12 jaar geen toegang hebben met handel op het terrein van de school. Plezier voor jong en oud. Op het Beursplein is er voor de kinderen het springkussen, de klimwand en draaimolen, tevens weer het ponyrijden achter het plein. Al jaren is ook Simon Ballon van de partij om iets leuks voor de kinderen van ballonnen te maken. Artiest. Op de markt loopt een artiest in verschillende gedaanten voor amusement. Brandweerdemonstraties. De Brandweer ontbreekt meestal ook niet met voor het publiek leuke demonstraties en voor de kleintjes is er de mogelijkheid de brandslang zelf eens ter hand te nemen."

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- "Een dagje uit bij MAK Blokweer. Kom in West-Friesland in het unieke Natuurpark Blokweer in Blokker bij Hoorn genieten in het Theater van het Landschap. In Bezoekerscentrum De Molshoop maakt Maks de Mol je wegwijs in de cultuurgeschiedenis, de agrarische kringloop en het ecologisch landschapsbeheer. Buiten kun je speurtochten doen, spelen in de natuurspeeltuin, waterbeestjes zoeken, dieren aaien en door de tuinen struinen. Of kom je verjaardagsfeestje vieren. Voor grote mensen zijn er workshops en teamuitjes. Kortom MAK Blokweer heeft voor elk wat wils!" Hieronder beschrijven wij enkele onderdelen van dit natuurpark:

- "Bezoekerscentrum De Molshoop in Blokker wordt zo genoemd omdat het half ondergronds is gebouwd. De Molshoop is een uniek gebouw dat door zijn karakteristieke heuvelvorm grotendeels in het landschap opgaat. In het gebouw zijn twee verdiepingen waarvan de begane grond onder het maaiveld ligt. Een glazen pui op de begane grond grenst aan water, zodat er een inkijkvenster is ontstaan. Het dak is bedekt met een dikke laag aarde en grasbegroeiing. Het gebouw biedt als bezoekerscentrum ruimte voor educatie en recreatie aan groepen, ontvangst van individuele bezoekers of groepen, groene activiteiten, exposities, cursussen, lezingen en onderzoeksactiviteiten. Op de bovenverdieping is een interactieve permanente tentoonstelling ingericht. Acteurs in hun decor vertellen op theatrale en humoristische manier over de mensen in dit landschap. Maks de Mol is de gids en daagt bezoekers jong en oud, klein en groot uit om kennis met ze te maken. Hij wacht je al op bij de ingang. Kruip ook eens door zijn mollengang en beleef wat hij ondergronds meemaakt als hij door het landschap graaft!

Even bijkomen met thee, koffie, mollensap, chocolademelk of een heerlijk ijsje... In het seizoen wordt er taart verkocht, vaak gebakken met fruit uit eigen boomgaard. Ook voor een tosti of een ander lekker broodje kun je hier terecht. Bij de informatiebalie krijg je een helpende hand bij activiteiten, kinderfeestjes, reserveringen en alle andere vragen die je maar hebt. Er worden zoekkaarten, loeppotjes, bijenhotels en zakjes geitenvoer verkocht. In het seizoen zijn er ook verse scharreleieren, honing van de MAK-bijen en zaden uit de Kloostertuin te koop. Naast het programma van MAK Blokweer als locatie voor het Scholenprogramma en de openstelling voor publiek wordt de ruimte drie middagen per week gebruikt als buitenschoolse opvang locatie van Stichting Kinderopvang Hoorn. Daarnaast biedt De Molshoop een dag per week locatie aan dagbesteding voor cliënten van Esdégé Reigersdaal."

- "Natuurpark Blokweer in Blokker bestaat voor een deel uit weiden en een deel uit bos. Het bosgedeelte is met behulp van omwonenden in 2009 tot stand gekomen. Hun weerstand tegen geplande woningbouw op de plaats van het productiebos zorgde er voor dat het bos kon worden omgevormd tot een uniek natuurpark van 16 hectare. De weiden in het park worden begraasd door Nederlandse landgeiten en Mergellandschapen. Een waterzuiverings- en waterbergingsproject verhogen de natuurwaarden van het gebied. Door het inkijkvenster in De Molshoop is het rijke onderwaterleven te bekijken. Het landschapsvenster op de bovenverdieping van het bezoekerscentrum geeft een mooi overzicht over het gebied. Natuurpark Blokweer heeft ook monumentale waarde. Er zijn delen van het oorspronkelijke kreekruggenlandschap en kadettenland te zien. Het park wordt onderhouden door een enthousiaste groep vrijwilligers tijdens de maandelijkse Landwerkdag. Hoe de natuur zich jaarlijks ontwikkelt, is te lezen in het document 'Natuurpark Blokweer in vier seizoenen'."

- "In de jaren negentig van de vorige eeuw had het oostelijk deel van Hoorn behoefte aan een kinderboerderij. Om die reden werd een stal gebouwd bij het milieuactiviteitencentrum in Blokker. In Hoorn waren echter al twee kinderboerderijen en diverse dierkampen. Daarom werd geheel passend in de visie van MAK Blokweer m.b.t. ecologie, milieu en agrarische cultuurhistorie gekozen om een ander aspect van het dier te belichten, nl. het dier als motor van de agrarische kringloop. De dieren van MAK Blokweer zijn daarom niet uitsluitend knuffeldieren; het zijn dieren met een agrarische functie. De bezoeker maakt kennis met deze dieren die dienen als bron van voeding, een functie hebben in het landschap en de daarmee samenhangende agrarische kringloop. Alle dieren krijgen veel ruimte en verrijking. De varkens hebben bijvoorbeeld een eigen moddernbad en mogen regelmatig lekker rondrennen in de wei. Dieren brengen gezelligheid met zich mee. De rassen die bij het MAK gehouden worden zijn ook geschikt als gezelschapsdieren. Bezoekers kunnen dan ook van dichtbij persoonlijk kennis maken met alle dieren. Je mag o.a. de geiten borstelen, een ratje of een muisje vasthouden (onder begeleiding van een medewerker), en bij de konijnen in het hok klimmen om te knuffelen."

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Blokker, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Links

- Onderwijs: - Basisschool De Bussel.

- Sport: - Voetbalvereniging v.v. De Blokkers is opgericht in 1930 en is er voor zowel Blokker als Oosterblokker. - Hier vind je een uitvoerige geschiedenis van v.v. De Blokkers. - v.v. De Blokkers Vrouwenselectie.

- Handbalvereniging HV Blokker is opgericht in 1959 en staat voor sportiviteit, plezier en gezelligheid.

- Zorg: - "Door de persoonlijke ervaring als ouders en door de ‘zakelijke’ ervaring met onze zorgboerderij De Oostertuin in Oosterblokker, zijn wij, Annemieke van Kalken-Alferink en Ted Alferink, goed bekend met de wereld van mensen met een verstandelijke beperking. Net als andere ouders kwamen wij voor de vraag te staan: ‘Welke mogelijkheden zijn er om onze dochter ‘zelfstandig’ begeleid te laten wonen?’ Het bestaande aanbod van kleinschalige woonvoorzieningen voldoet slechts gedeeltelijk aan wat wij voor ogen hebben. Wij vinden dat het anders moet en dat het beter kan. Ons enthousiasme wordt gedeeld door meer ouders die voor dezelfde vraag staan met betrekking tot het wonen van hun zoon of dochter met een verstandelijke beperking. Wij als ouders moeten voor nu en voor de toekomst in een keer de juiste keuze maken. Gedreven door wat wij voor ogen hebben voor onze dochter en gebruikmakend van de bestaande mogelijkheden is De Westerhout in Blokker gerealiseerd en zijn wij in januari 2017 gestart met 10 bewoners."

Reactie toevoegen