Blessum

Plaats
Dorp
Waadhoeke
Fryslân

blessum_plaatsnaambord_kopie.jpg

Blessum is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Waadhoeke. T/m 2017 gemeente Menameradiel.

Blessum is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Waadhoeke. T/m 2017 gemeente Menameradiel.

blessum_op_kaart_openstreetmap.jpg

Het dorp Blessum ligt WZW van Leeuwarden en wordt omringd door de dorpen Deinum, Boksum, Hilaard en Dronryp en de buurtschap Hoptille.

Het dorp Blessum ligt WZW van Leeuwarden en wordt omringd door de dorpen Deinum, Boksum, Hilaard en Dronryp en de buurtschap Hoptille.

blessum_collage.jpg

Blessum, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Blessum, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Blessum kerk JD [640x480].JPG

De 13e-eeuwse kerk van Blessum wordt nog 6 tot 8 keer per jaar gebruikt voor de eredienst. De kerk is ook te huur voor bruiloften en andere feestelijke aangelegenheden, en fungeert ook als dorpshuis en overnachtingsgelegenheid.

De 13e-eeuwse kerk van Blessum wordt nog 6 tot 8 keer per jaar gebruikt voor de eredienst. De kerk is ook te huur voor bruiloften en andere feestelijke aangelegenheden, en fungeert ook als dorpshuis en overnachtingsgelegenheid.

blessum_bordje_refugio_kopie.jpg

De Mariakerk in Blessum fungeert sinds 2020 o.a. als ‘refugio’ voor pelgrims; een eenvoudige overnachtingsplek voor wandelaars die het Jabikspaad of Sint Odulphuspad afleggen. De gasten zijn zeer te spreken over de rust, ruimte en stilte van kerk en dorp.

De Mariakerk in Blessum fungeert sinds 2020 o.a. als ‘refugio’ voor pelgrims; een eenvoudige overnachtingsplek voor wandelaars die het Jabikspaad of Sint Odulphuspad afleggen. De gasten zijn zeer te spreken over de rust, ruimte en stilte van kerk en dorp.

blessum_pilaren_ringia_state_kopie.jpg

De Ringia State in Blessum is in 1832 afgebroken. De - rijksmonumentale - rijk en interessant versierde 'homeiepalen' (hekpalen) staan er gelukkig nog wel, aan het begin van de oprijlaan naar het pand op Buorren 1.

De Ringia State in Blessum is in 1832 afgebroken. De - rijksmonumentale - rijk en interessant versierde 'homeiepalen' (hekpalen) staan er gelukkig nog wel, aan het begin van de oprijlaan naar het pand op Buorren 1.

blessum_informatiepaneel_4_kopie.jpg

Op diverse informatiepanelen in Blessum vind je nadere informatie over de bijzonderheden van het dorp, en ook mooie oude kaarten, tekeningen en foto's, zoals deze.

Op diverse informatiepanelen in Blessum vind je nadere informatie over de bijzonderheden van het dorp, en ook mooie oude kaarten, tekeningen en foto's, zoals deze.

Blessum

Terug naar boven

Status

- Blessum is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Waadhoeke. T/m 2017 gemeente Menameradiel.

- Het kleine dorp Blessum werkt op veel gebieden samen met het grotere buurdorp Deinum (waar het voor voorzieningen en verenigingsleven op is aangewezen), het kleine buurdorp Boksum en de buurtschap Ritsumasyl. Zo is er bijv. een gezamenlijke Dorpskrant.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1250-1275 Blesingum, 1458 Blessem, 1482 Blessum.

Naamsverklaring
Mogelijk ontstaan uit Blessingahem*, heem 'woonplaats, woning' van de Blessinga, een afleiding met het suffix -ing- van de persoonsnaam Blesse met als betekenis 'van de lieden van Blesse'.(1)
* Gereonstrueerde vorm.

Terug naar boven

Ligging

Blessum ligt WZW van Leeuwarden en ZW van Marsum en Deinum. "Over de weg kon en kan het dorp uitsluitend vanuit het oosten over de Blessumerdyk worden bereikt. Meer dorpen in de regio, zoals Deinum, Boksum en Bears, liggen aan een vanuit het oosten ‘doodlopende weg’. Het lage weidegebied tussen het dorp en buurdorp Dronryp heet niet voor niets De Puollen (Poelen)." (bron: dorpssite)

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Blessum 30 huizen met 169 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp 33 woningen (waarvan 7 boerderijen) met ca. 85 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

In den beginne
Blessum werd al in de 9e eeuw bewoond. De gïsoleerde ligging aan het eind van de - voor gemotoriseerd verkeer - doodlopende Blessumerdyk, de verbindingsweg met de Hegedyk langs de vroegere Middelzee, zorgde door de eeuwen heen voor het in stand houden van het aanzien en karakter van het dorp. Contact met de buurdorpen Deinum en Boksum was er via de binnenpaden ('kerkepaden').

Doopsgezinde kerk
Blessum kende van voor 1600 tot 1821 een Doopsgezinde Gemeente, waarvan ook veel Boksumers lid waren. Het 'schuilkerkje' was gevestigd in het pand op Buorren 10.

Haven
Het oude haventje van Blessum lag aan de Wâl, destijds aanlegplaats voor de skûtsjes die o.a. turf brachten en terpaarde van de deels afgegraven terp via de Blessumer Feart afvoerden.

Onderwijs en verenigingsleven
Blessum heeft al meer dan een eeuw geen school meer. Het dorpje kende tot 1916 een openbare lagere school. Het huis van de ‘bovenmeester’ (Buorren 13/15) herinnnert daar nog aan. De school stond achter dat ‘schoolhuis’. Tot in de jaren zestig gingen de Blessumer kinderen naar de lagere scholen in Boksum en daarna naar de openbare en de protestantse school in Deinum. Wat voor het onderwijs gold, gold ook voor de betrokkenheid bij het verenigingsleven; deze verplaatste zich ook van Boksum naar Deinum.

Ringia State en Wissema State
In Blessum hebben vroeger de Ringia State en de Wissema State gestaan. De Ringia State is waarschijnlijk al voor 1400 gebouwd, en door de eeuwen heen door diverse welgestelde families bewoond geweest (achtereenvolgens Ringia, Bouricius, Van Glinstra en Van Altena). Uit dit type stins met aangebouwd tussenhuis en schuur is de kop-hals-rompboerderij ontstaan. De Ringia State is in 1832 afgebroken. De - rijksmonumentale - rijk en interessant versierde 'homeiepalen' (hekpalen) staan er gelukkig nog wel, aan het begin van de oprijlaan naar het pand op Buorren 1. De boerderij op de plaats van de vroegere Ringia State is in gebruik geweest als fokbedrijf van een nieuw schapenras, de Blessumer. Het voorhuis is in 1966 vervangen.

Tweede Wereldoorlog
In de Tweede Wereldoorlog heeft het kleine dorp vele onderduikers bescherming geboden. Als de vijand werd gesignaleerd door wachters in de toren, werd alarm geslagen en verstopten onderduikers zich onder meer in de ruimte tussen gewelf en dak van de kerk. In 2000 is een Joodse man van toen 71 jaar vanuit Nieuw-Zeeland naar Blessum gereisd om de toenmalige beschermers van zijn inmiddels overleden broer, voor het merendeel postuum, te bedanken voor de bewezen naastenliefde in de periode 1942-1945. Hij wilde de herinnering levend houden en heeft in dat kader een gedenkbord aan de kerk geschonken en aldaar onthuld.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Blessum heeft 5 rijksmonumenten, zijnde de terp uit het begin van de jaartelling tussen It Súd en het Ringiapaad, boerderij het Terphûs uit 1823 op Blessumerdyk 2, de homeiepalen (hekpijlers) van de vroegere Ringia State uit begin 18e eeuw op Buorren 1, de Mariakerk op Buorren 2 en de kop-rompboerderij uit ca. 1850 (woondeel) met het hoogste boerderijdak van Fryslân (16 meter) op Buorren 3. Het oudste huis van het dorp is de voormalige kosterswoning op Buorren 6.

- De Mariakerk (Buorren 2) is rond 1250 door monnniken op de terp gesticht. De kerk is opgetrokken uit kloostermoppen. De oudste delen van de kerk stammen nog uit deze periode. Tot 1879 had de kerk een zadeldaktoren. Deze is toen vervangen door de huidige spits. De kerk maakt tegenwoordig deel uit van de Protestantse gemeente te Boksum - Blessum - Deinum 'Terpoarte'. De kerk wordt nog zo'n 8x per jaar gebruikt voor kerkdiensten. De kerk is vooral bekend vanwege twee bijzondere tekstborden uit 1657. Op de ene staan de Tien Geboden. Het andere vermeldt de Slag bij Boksum (in 1586, tegen de Spanjaarden).

De kerk heeft ook een prachtig orgel, dat in 1659 is gebouwd door Willem Meynerts. Het is verfraaid met ornamenten en geschilderde draperieën. De laatste restauratie vond plaats in 1995 onder begeleiding van Jan Jongepier. Iedere bezoeker mag dit barokorgeltje bespelen, maar er wordt voor de instandhouding van kerk en orgel wel een kleine gift verwacht. Verdere bijzonderheden zijn de 13e-eeuwse klok, het 17e-eeuwse uurwerk en de Statenbijbel uit 1659.

Eigenaar - sinds 1975 - Stichting Alde Fryske Tsjerken is verantwoordelijk voor het onderhoud van de buitenkant van het kerkgebouw. Stichting Vrienden van de Blessumer Kerk zorgt er voor dat het interieur en de inventaris van de Mariakerk in goede staat blijven. Zo worden er activiteiten georganiseerd ten bate van de exploitatie en krijgt de kerk in het voor- en najaar een flinke opknapbeurt. Dat alles wordt met plezier gedaan door vrijwilligers uit het dorp. De kerk van Blessum is ook te huur voor bruiloften en andere feestelijke aangelegenheden, fungeert ook als dorpshuis, waarvoor zie het hoofdstuk Links > Dorpshuis, en als overnachtingsgelegenheid, waarvoor zie het hoofdstuk Overnachten.

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- "De kerkepaden, nu wandel-/fietspaden, naar de buurdorpen Boksum (het Haitze Holwerdapaad) en Deinum bestaan nog. In 2008 is een nieuw wandel-/fietspad (het Ringiapaad) naar buurtschap Hoptille in gebruik genoemen. Blessum ligt dus sindsdien niet meer ‘aan het einde van de wereld’: de wereld is er niet meer helemaal ‘met kranten dichtgeplakt’. Het Haitze Holwerdapaad is genoemd naar de hoofdpersoon in het boek ‘De Sûnde fan Haitze Holwerda‘ van Ulbe van Houten, dat speelde in deze omgeving." (bron: dorpssite)

- Op 7 juni 2013 is het speel- en dorpsveld officieel en feestelijk geopend. Als dorp voorzien ze helemaal zelf in het onderhoud van het veld. Zo organiseert de feestcommissie activiteiten om aan het investeringsdeel te kunnen voldoen, en houdt ze een logboek bij om de toestellen te controleren. De lokale zorgboerderij (waarvoor zie Links > Zorg) zorgt voor het kortwieken van het gras. "Natuurlijk hebben alle dorpsgenoten meegeholpen met de aanleg van het veld", zo lezen wij op de lokale dorpssite.

Terug naar boven

Overnachten

- De Plaatselijke Commissie (van Stichting Alde Fryske Tsjerken) die de Mariakerk - waar nog 6 tot 8 diensten per jaar worden gehouden - beheert, meldde zich in 2018 aan voor het initiatief van 'Santiago aan het Wad' en Stichting Alde Fryske Tsjerken om als ‘refugio’ te dienen voor pelgrims; eenvoudige overnachtingsplekken voor wandelaars die het Jabikspaad (Jacobspad) of het Sint Odulphuspad afleggen. In 2018 en 2019 waren er nog geen gegadigden, maar in 2020 komt het op gang; de ervaren pelgrim Ben Teunissen heeft de primeur. Hij schrijft er het volgende verslag over: "Vandaag, 7 augustus 2020, zal ik op mijn wandeling over het Sint Odulphuspad overnachten in het Mariakerkje van Blessum. Als ervaren pelgrim boeide me de Brabantse monnik Odulphus, die zich geroepen voelde om in de 9e eeuw de inwoners van Friesland te kerstenen. Maar ook vond ik het interessant dat Stichting Alde Fryske Tsjerken samen met Stichting Santiago aan het Wad langs deze route enkele kerken heeft opengesteld en pelgrims de mogelijkheid biedt er te overnachten.

Dus contact gezocht met de ‘hospitalero’ van deze ‘refugio’ in Blessum, Jetty van der Kamp. Natuurlijk was ik van harte welkom, ik kreeg zelfs een aanmoedigingsappje om hen op te zoeken in hun tuin. Na een gezellig welkom bracht Jetty me naar het kerkgebouw, vlakbij hun huis. Het veldbed stond al klaar, de keuken, toilet zagen er pico bello uit, en buiten stond een picknickset, waaraan ik mijn meegenomen maaltijd verorberde én dit verslag schreef. Toen het schemerde en ik mijn bed opzocht, was ik onder de indruk van de stilte en de sfeer in het kerkgebouw. Het ontbrak er nog aan dat het oude orgel plots zijn volle klanken liet horen. Na een uitgeruste nacht trok ik er de volgende morgen vroeg weer op uit, over het prachtige Sint Odulphuspad richting Wommels. Natuurlijk liet ik een goede herinnering achter in het gastenschriftje. En een bedrag dat dit alles de moeite waard maakte. Mijn enthousiaste ervaringen zal ik zeker delen met anderen, want... de eerste zal zeker niet de laatste zijn."

Ben schrijft de volgende reactie in het gastenboek: "De afgelopen weken in Zuid-Europese weersomstandigheden het Sint Odulphuspad gewandeld. Prachtige ervaring, enthousiaste ontmoetingen en vele hoogtepunten! Beste herinnering: overnachten in het kerkje van Blessum! Toen het schemerde en ik mijn bed opzocht, was ik onder de indruk van de stilte en de sfeer in het kerkgebouw. Het ontbrak er nog aan dat het oude orgel plots zijn volle klanken liet horen." Dat mensen daadwerkelijk in de kerk slapen en niet in een aparte ruimte, valt zeer in de smaak. De rust en de stilte in de kerk wordt gewaardeerd. Omdat de kerkklok niet slaat, is het ’s nachts echt 'yn en yn stil' in de kerk. Het enige waar logés op moeten letten, is dat ze de deur naar de hal dichthouden. Anders kunnen ze ongewild kennismaken met vleermuizen... Volgens beheerder van de refugio Jetty van der Kamp waren ook de andere mensen die in 2020 in de kerk hebben overnacht heel tevreden, vonden het bijzonder en waren erg enthousiast over de kerk en het dorp, en vooral de rust, ruimte en stilte. (bron: dorpssite) Zie ook de reportage in de Leeuwarder Courant over het overnachten in de Mariakerk (augustus 2020).

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over Blessum.

- Nieuws: - Nieuws uit Blessum op Facebook.

- Belangenorganisatie: - Dorpsbelangen Blessum zet zich in voor de leefbaarheid en het welzijn van de dorpsgemeenschap. De groep betrokken dorpsbewoners die deze taak op zich heeft genomen, komt regelmatig bij elkaar, heeft overleg met het college van B&W en neemt contact op met de gemeentelijke politieke partijen of andere instanties als daar aanleiding voor is. Natuurlijk wordt er, naast overleg, door het jaar heen ook van alles georganiseerd en ondernomen. Bijzonder is dat Dorpsbelangen tevens begrafenisvereniging is. Oud-Blessumers die langer dan 10 jaar in het dorp hebben gewoond, kunnen lid blijven en op grond van dat lidmaatschap uitsluitend gebruik maken van de diensten van Dorpsbelangen voor zover het een begrafenis betreft.

- Dorpshuis: - De Hervormde (PKN) kerk van Blessum is sinds de overdracht aan Stichting Alde Fryske Tsjerken in 1975 tevens als dorpshuis gaan functioneren. Hier houden de Blessumers hun nieuwjaarsbijeenkomst, worden verjaardagen gevierd, oefenen de Gealtsjes (Fries voor Nachtegalen, het plaatselijke vrouwenkoor) en worden bonte avonden en kerstmiddagen voor de kinderen georganiseerd. De hele gemeenschap zorgt ervoor dat de kerk er netjes bijstaat; de vrouwen houden de kerk schoon, de mannen maaien het gras op het kerkhof. De kerk wordt ook nog altijd (afwisselend met de kerken in Deinum en Boksum) voor de eredienst gebruikt.

- Lezen: - Blessum heeft naast de kerk annex dorpshuis maar één andere voorziening, maar wel een heel bijzondere, namelijk een zogeheten Minibieb. En niet zomaar een, maar de Koelste Bieb van Fryslân! Hoe dat zit, kun je lezen onder de link. De Koelste Bieb is versierd met tekeningen, gemaakt door de Blessumer jeugd.

- Muziek: - Fanfare Advendo is er van en voor de dorpen Deinum, Blessum en Boksum. "In ons korps spelen we op bugels, cornetten, trompetten, F-hoorns, saxofoons, baritons, euphoniums, trombones, bassen en slagwerk. Speel je op zo'n instrument? Of wil je het leren? Wanneer je op muziekles gaat of bij het korps speelt, krijg je een instrument van het korps om te gebruiken. Hiervoor betaal je geen extra kosten. Elke maandagmiddag geeft Hilda Wiersma les aan iedereen die een blaasinstrument wil bespelen. Volwassenen en kinderen vanaf ongeveer 8 jaar. Ook op slagwerk zijn lessen mogelijk. Na ongeveer een jaar muziekles mag je meespelen in het jeugdkorps. Heb je je A-diploma (of speel je op minimaal A-niveau) dan speel je mee in het fanfareorkest. Ben je geïnteresseerd? Bel dan met Pieter Bouwma, tel. 058-2542232."

- Zorg: - Zorgboerderij De Buorren in Blessum biedt zorg aan kinderen/jeugdigen (4-18 jaar) met een hulpvraag op het gebied van een licht verstandelijke beperking, gedragsproblemen en ontwikkelingsproblemen. Doordeweeks wordt er dagbesteding geboden aan jongvolwassenen (18-25 jaar). Zij ondersteunen ‘s ochtends bij de dieren en hebben ‘s middags een vrij dagprogramma. Zorgboerderij De Buorren biedt op maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag ook dagbesteding aan ouderen. Er wordt zorg op maat geleverd met als doel om voor een ieder een geslaagde dag te organiseren. Een dag waarin jouw mogelijkheden en interesses centraal staan.

Er zijn voldoende activiteiten op de boerderij om je te kunnen vermaken. Zo kun je kleine klusjes doen op de boerderij, de dieren voeren, in de tuin meewerken of meehelpen in de keuken. Dit is echter geen verplichting, je mag ook gewoon genieten van alles om je heen. De Buorren richt zich op thuiswonende ouderen die behoefte hebben aan contacten met anderen en extra begeleiding. Of je krijgt mantelzorg (mensen om je heen die onbetaald langdurig voor je zorgen) en wilt deze persoon een dagje ontlasten. Er zijn ook woonzorgmogelijkheden voor jeugdigen en voor ouderen met dementie.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Blessum.

Reactie toevoegen