Status

- Bleskensgraaf is een dorp in de provincie Zuid-Holland, in de streek Alblasserwaard, gemeente Molenlanden. T/m 1985 gemeente Bleskensgraaf en Hofwegen. In 1986 over naar gemeente Graafstroom, in 2013 over naar gemeente Molenwaard, in 2019 over naar gemeente Molenlanden.

- De gemeente is in 1812 vergroot met de gemeenten Hofwegen en Wijngaarden. Per 1-4-1817 zijn die weer afgesplitst tot zelfstandige gemeenten. Per 1-9-1855 zijn de gemeenten Bleskensgraaf en Hofwegen gefuseerd tot de nieuwe gelijknamige gemeente.

- Wapen van de voormalige gemeente Bleskensgraaf.

- Wapen van de voormalige gemeente Bleskensgraaf en Hofwegen.

- Hofwegen was vanouds een buurtschap in dit dorpsgebied, maar is tegenwoordig een straat binnen de dorpskern en daarmee vandaag de dag niet meer als buurtschap en dus plaatsnaam te beschouwen.

Naam

Naamgeving
Curieus - en eigenlijk gewoon een fóút van toenmalige gemeente en PTT, die nog altijd niet is hersteld - is dat in het postcodeboek (= sinds 1978) en - daarmee - in de gemeentelijke basisregistratie BAG (= sinds 2009) sprake is van de 'woonplaats' / plaatsnaam 'Bleskensgraaf c.a.'. C.a. staat namelijk voor het Latijnse 'cum annexis' oftewel 'met toebehoren'. In dit geval sloeg dat op de vroegere buurtschap Hofwegen, en wordt er voluit dus bedoeld 'Bleskensgraaf en Hofwegen'. Maar dat was alleen een gemeente(naam), die al sinds 1986 niet meer bestaat.

Er is dus nooit sprake geweest van een plaatsnaam Bleskensgraaf en Hofwegen (danwel c.a.). Die 'plaatsnaam' bestaat alleen 'formeel' in postcodeboek en BAG (als geformaliseerde fout zogezegd). In de praktijk (bijvoorbeeld op plattegronden en plaatsnaamborden) bestond en bestaat deze 'plaatsnaam' dus helemaal niet. Het was alleen een gemeentenaam, als samenstelling van genoemd dorp en buurtschap. Volgend uit het kennelijke besluit om vanaf 1978 in de postadressen als plaatsnaam de gemeentenaam te hanteren, zijn vanaf eind 1977 ook de poststempels van het lokale postkantoor gewijzigd van alleen de dorpsnaam in de gemeentenaam 'Bleskensgraaf en Hofwegen'. Na de opheffing van deze gemeente in 1986, waarmee dus ook deze naam werd opgeheven, is de stempel met deze naam gewoon in gebruik gebleven... (zie afbeelding). Iets vergelijkbaars 'curieus en fouts' doet zich voor bij de 'postale woonplaats' Oost-, West- en Middelbeers (die voor het postcodeboek sinds 1978 in gebruik is, en voor de poststempels sinds 1973, voor het postkantoor dat voorheen 'Middelbeers' heette).

Oudere vermeldingen
Bleskensgraaf: 1255 Gravelant, 1331 Blaskens Graveland, 1396 Blaeskijns-grave, 1514 Blesgensgrave.
Hofwegen: 1369 Hofwegen, 1391 Hofweghen, Hofwegen, 1407 Ofwegen, 1514 Hofwegen.

Naamsverklaring
Bleskensgraaf: heette oorspronkelijk Graveland, zo genoemd naar de waternaam Grave of Graafstroom. Een grave was een gegraven of vergraven waterloop. In de 13e eeuw verwierf Willem Blassekyn (letterlijk: 'de kleine blaaskaak') rechten en bezittingen in een deel van dit gebied, dat vervolgens naar hem werd genoemd.
Hofwegen: het Middelnederlandse hofwech betekent 'weg die langs de hofstede (het huis) loopt'. Misschien moeten we hierbij denken aan een straatdorp met lintbebouwing.(1)

Ligging

Het dorp Bleskensgraaf ligt N van het dorp Sliedrecht en O van het dorp Alblasserdam, aan de waterloop de Graafstroom.

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Bleskensgraaf, die dan nog alleen het gelijknamige dorp omvat, 102 huizen met 632 inwoners. Daarnaast is er in die tijd de dan zelfstandige gemeente Hofwegen, die alleen de gelijknamige buurtschap omvat, met in genoemd jaar 12 huizen en 86 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp (inclusief de vroegere buurtschap Hofwegen) ca. 1.200 huizen met ruim 2.800 inwoners.

Geschiedenis

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van Bleskensgraaf, kun je terecht bij de volgende instanties:

- Historische Vereniging Binnenwaard.

- Historisch Museum Het Voorhuis heeft een bijzondere ontstaansgeschiedenis. Tot 2004 stond het pand op Gijbelandsedijk 86-87 in het O gelegen buurdorp Gijbeland (postaal Brandwijk). De eigenaren wilden het in vervallen staat verkerende pand afbreken en vervangen door een nieuwe woning. De gemeente Graafstroom en het bestuur van Historische Vereniging Binnenwaard wilden dit unieke middeleeuwse pand echter graag behouden. Vandaar dat het plan is opgevat om het steentje voor steentje af te breken en opnieuw op te bouwen aan het Koekoekspad te Bleskensgraaf.

Dat is dan ook gebeurd, van 2004 tot 2006. Er kwam veel zelfwerkzaamheid van de bevolking aan te pas. Onder meer zijn door veel inwoners alle stenen stuk voor stuk schoongebikt. In september 2006 is het complex geopend. Het huisvest Historisch Museum Het Voorhuis (dat voorheen gevestigd was in Wijngaarden) en biedt tevens onderdak aan de Oranjevereniging en kinderopvang De Petteflet.

Je maakt hier kennis met de cultuurhistorie van de streek. Naast de permanente inrichting van een 17-eeuwse woonkamer, een 19e-eeuwse opkamer, de Oomskamer, een keuken uit de jaren vijftig van de vorige eeuw en de kaas- en voorraadkelder kun je wisselexposities bekijken. Rondom de boerderij is een boerenerf aangelegd met veel traditionele elementen zoals een groentetuin en een boenstoep. Er staan verschillende bijgebouwen waaronder een schuurtje. In dit schuurtje zijn een bijzondere paardenstal, een expositie van verdwenen ambachten, een klompenmakerij en veel landbouwgereedschap ondergebracht, alsook een verzameling schaatsen. Sinds oktober 2018 is er ook werkend industrieel erfgoed Kuiperij v/h Van Engelen uit Molenaarsgraaf te bewonderen. Het Voorhuis is ook een officiële trouwlocatie van de gemeente Molenlanden.

Recente ontwikkelingen

- High-tech ontwikkelaar TTA/Eurogroep gaat in 2020 aan de oostzijde van het bedrijventerrein aan de Melkweg in Bleskensgraaf - richting de Wervenkampweg - een nieuw bedrijfspand bouwen, omdat het bestaande onderkomen op het terrein te klein is geworden. Het nieuwe gebouw wordt circa 110 meter lang, 120 meter breed en 12 meter hoog. Het gebouw is architectonisch opgedeeld in drie stroken, waarmee de ontwerper verwijst naar het oorspronkelijke slagenlandschap (ruilverkavelingsstroken). De door omwonenden aangedragen ideeën voor wat betreft begroeiing en privacy worden meegenomen. TTA/Eurogroep kan met het nieuwe pand groeien naar ca. 200 medewerkers.

- De Hofwegen vormt de verbinding van de Wervenkampweg naar Bleskensgraaf en vanuit Molenaarsgraaf naar het dorp. De Hofwegen is op dit gedeelte gelegen op de boezemkade van de Graafstroom. Van 2011-2015 is er een reconstructie uitgevoerd van het gedeelte Hofwegen en een deel van de Dorpsstraat tussen komgrens oost en Kerkstraat. De reconstructie bestond uit de volgende werkzaamheden: het ophogen van de boezemkade naar door het waterschap geëist peil van -0,25 NAP; bodemonderzoek en uitvoeringsbegeleiding bodemsanering; vernieuwing van de verhardingen en fundatie; vervangen en aanbrengen beschoeiingen; onderzoek naar de technische staat van de kademuur bij de Dorpslaan; het aanbrengen van verkeersvoorzieningen (aldus Buro Boot, die e.e.a. heeft uitgevoerd/begeleid).

Bezienswaardigheden

- Gemeentelijke monumenten in Bleskensgraaf.

- De Hervormde (PKN) kerk (Kerkstraat 6) dateert uit 1948 Het is een belangrijke wederopbouwkerk met toren. Gotiserende eenbeukige kerk met versmald liturgisch centrum, gebouwd door G. van Hoogevest. Inwendig houten tongewelven tussen bakstenen gordelbogen. Enig meubilair uit de vorige, in 1940 verwoeste kerk. Het orgel is in 1972 gebouwd door de firma Pels & Van Leeuwen (Alkmaar) met gebruikmaking van delen van de orgelkas en het front van het orgel dat P. Flaes in 1871 vervaardigde voor de Hervormde kerk van Grosthuizen.

- De voormalige supermarkt aan de Burgemeester Viezeestraat is in 2013 aangekocht door de Hersteld Hervormde Gemeente Graafstroom. Zij heeft het pand tot kerk verbouwd. De kerkelijke gemeente is blij met het pand, omdat zij voorheen kerkte in een ruimte in het Wellantcollege in Ottoland, en dat was natuurlijk niet ideaal.

- De Wingerdse Molen in Bleskensgraaf (Abbekesdoel 92) is een wipmolen waarvan het bouwjaar niet bekend is. Vermoedelijk is deze poldermolen in 1513 gebouwd. De koker is van 1624. In 1872 is de molen verhoogd door het opmetselen van de veldmuren, waardoor een grotere vlucht kon worden verkregen. Met 28,20 m heeft de Wingerdse Molen de grootste vlucht van alle Nederlandse wipmolens. Het oorspronkelijke scheprad is in 1955 vervangen door een vijzel. In 1996 zijn onder andere de beschieting van de kap en de spanten vernieuwd. In 2006 zijn twee rietvelden op de ondertoren vernieuwd. Sinds 2008 is de SIMAV eigenaar van de molen (voorheen Waterschap Rivierenland). Begin 2011 is begonnen met een grote restauratie, waarvoor het bovenhuis van de molen is verwijderd. Op de ondertoren was een noodkap aangebracht. In oktober 2011 is het gerestaureerde bovenhuis teruggeplaatst. De wipwatermolen is op afspraak te bezichtigen. 's Avonds wordt de Wingerdse Molen door witte schijnwerpers verlicht en is dan tot in de verre omtrek te zien.

- Tjasker Bleskensgraaf (Abbekesdoel 92) is een paaltjasker die in 1987 door Chiel de Graaf uit Oud Verlaat is gebouwd, in opdracht van molenaar Aad Schouten van de naastgelegen Wingerdse Molen, die dit gewoon een leuk project vond uit affiniteit met dit molentype. De tjasker is regelmatig in bedrijf. Het is de enige tjasker in Zuid-Holland; de meeste molens van dit type zijn in Fryslân en de noordwesthoek van Overijssel te vinden.

- Molen De Vriendschap.

- Hofwegensemolen.

- Molen Het Haantje.

- Veltmolen, polder Gijbeland en Noordzijde-Hofwegen.

- Dieselgemaal Polder Sliedrecht (Abbekesdoel 93) is in 2004 door de regionale gemalenstichting overgenomen van het waterschap, en sindsdien door inzet van de vrijwilligers gerestaureerd. Het gemaal heeft een 2-cilinder Brons motor van 110 pk. De motor is in 1918 gebouwd en in 1923 hier geplaatst, en is uniek in zijn soort in Nederland. De dieselmotor is tot 1978 in functie geweest, daarna heeft het elektrische gemaal het werk overgenomen. Maandelijks is er een Open Dag, waarbij de imposante motor draaiend is te bewonderen.

- Gevelstenen in Bleskensgraaf.

Jaarlijkse evenementen

- De jaarlijkse Braderie en Rommelmarkt in Bleskensgraaf (op de zaterdag voor Moederdag) heeft plek voor 120 tot 150 kramen. De organisatie draagt zorg voor een mooie mix van activiteiten en producten. Naast de braderie wordt op dezelfde dag door de Oranjevereniging en IJsclub een rommelmarkt georganiseerd. De opbrengst hiervan is bestemd voor beide verenigingen.

- Slingeland Festival (weekend eind juni). Gratis toegang.

Natuur en recreatie

- Speeltuin(vereniging) Kindervreugd is opgericht in 1961 en is centraal in het dorp gevestigd. De speeltuin beslaat een oppervlakte van ongeveer anderhalf voetbalveld en is ingericht voor kinderen van 0 tot ongeveer 12 jaar. Het verenigingsbestuur bestaat uit vrijwilligers uit de voormalige gemeente Graafstroom en wordt ondersteund door een activiteitencommissie en diverse andere vrijwilligers. Ongeveer 160 gezinnen zijn lid van de vereniging. De speeltuin heeft meegedaan aan het landelijke speeltuinproject Samen Spelen van de Nederlandse Stichting voor het Gehandicapte Kind (NSGK). De doelstelling van dit project is het realiseren van een aantrekkelijke en uitdagende speeltuin waarin kinderen met en zonder beperking samen kunnen spelen. In mei 2013 is de nieuwe speeltuin in gebruik genomen.

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Bleskensgraaf, met laagsteprijsgarantie!

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Bleskensgraaf (online te bestellen).

Links

- Belangenvereniging: - De Klankbordgroep Leefbaarheid Bleskensgraaf zet zich in voor de knelpunten en wensen op het gebied van de leefbaarheid in de kern. In de klankbordgroep zitten inwoners van het dorp en is een raadslid de voorzitter. De Dorpsagenda is in het leven geroepen om de inwoners van een dorp en hun wensen samen te brengen. Zo kunnen de initiatieven en inspanningen van de inwoners zelf en de inspanningen van de gemeente op elkaar worden afgestemd. In deze agenda kan opgenomen worden wat er in de kern te doen is, maar ook waar het dorp zich naartoe wil ontwikkelen.

- Zorg: - Zorgboerderij Zorglanderij Paardenkracht. - Zorgboerderij Care for You.

- Duurzaamheid: - In 2015 is in Bleskensgraaf de eerste 'energieplantage' van Zuid-Holland aangelegd, als een van de 'parels aan het Prachtlint'. Op een perceel van 6000 m2 zijn 4.000 wilgen geplant. De verwachting is dat dit energieveld, nadat het volgroeid is, jaarlijks een hoeveelheid energie gaat leveren die gelijk staat aan 50.000 m3 gas. Het hout is bestemd voor een houtgestookte warmtecentrale. Medio 2018 kan het eerste hout geoogst worden. Dan wordt ook duidelijk of het een verdienmodel is. Dat hangt onder andere af van de prijs die het hout op dat moment heeft. Energiecoöperatie De Knotwilg ziet toekomst in energieplantages. Door toe te werken naar grotere volumes, goede samenwerking met knotploegen en de realisatie van een houtgestookte warmtecentrale in Gorinchem wordt energie uit houtsnippers interessanter. De centrale in Gorinchem is, als alles volgens planning is verlopen, in 2016 of 2017 gereedgekomen. (bron: Nationale Bomenbank, 14-12-2015)

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)