Beuningen (Overijssel)

Plaats
Dorp
Losser
Twente
Overijssel

Beuningen_Beuningerstraat.jpg

Beuningen, Beuningerstraat

Beuningen, Beuningerstraat

Beuningen_RK_Kerk_O.L._Vrouwe.jpg

Beuningen, RK kerk Onze Lieve Vrouwe van Altijddurende Bijstand

Beuningen, RK kerk Onze Lieve Vrouwe van Altijddurende Bijstand

Frank en Mirjam op de Solex door Twente 20100806 [640x480].JPG

In Beuningen kun je een originele solex uit de jaren zestig huren om rustig pruttelend door Twente te toeren. Op de foto de redactie van Plaatsengids.nl, Frank en Mirjam van den Hoven, op ontdekkingstocht door Twente op de solex (6-8-2010).

In Beuningen kun je een originele solex uit de jaren zestig huren om rustig pruttelend door Twente te toeren. Op de foto de redactie van Plaatsengids.nl, Frank en Mirjam van den Hoven, op ontdekkingstocht door Twente op de solex (6-8-2010).

Beuningen (Overijssel)

Terug naar boven

Status

- Beuningen is een dorp in de provincie Overijssel, in de streek Twente, gemeente Losser.

- Niet te verwarren met het dorp en de gemeente Beuningen in Gelderland.

- Onder het dorp Beuningen valt ook de buurtschap Mekkelhorst.

Terug naar boven

Naam

In het Twents / Nedersaksisch
Böaningn.

Oudere vermeldingen
10e eeuw in Baningi, midden 12e eeuw de Boninge, 1277 de Boninghen, 1313 Boningen, 1379 Bonyngen, 1381-1383 to Bonynghe, 1457 Boeningen, 1478 kopie 1605 Boninghen, 1795 Beuningen.

Naamsverklaring
Betekent 'bij de lieden van de persoon Bono'.(1)

Bijnamen van de inwoners
Broodbuuln, Voelböarde.

Terug naar boven

Ligging

Beuningen ligt direct Z van Denekamp en grenst in het N aan de rivier de Dinkel. Het is de meest noordelijke kern van de gemeente Losser.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Beuningen 133 huizen met 699 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp, inclusief de buurtschap Mekkelhorst, ca. 450 huizen met 1.100 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Het Overijsselse Beuningen komt voor het eerst voor op een goederenlijst van het klooster van Werden aan de Ruhr uit 933 als Baningi.

Havezate Borgbeuningen
In de buurtschap Beuningen bevond zich één van de vier havezaten van het richterambt Oldenzaal. De havezathe wordt voor het eerst vermeld in het Calendarium van het Kapittel Oldenzaal uit het begin van de 15e eeuw. Na eeuwen met verschillende eigenaren is in 1836 de oorspronkelijke havezate vervangen door de huidige boerderij, waar in 1879 het herenhuis tegenaan is gebouwd. Het landgoed komt in 1953 in handen van de Edwina van Heekstichting, die eveneens het noordelijk aangrenzende landgoed Singraven beheert. In 1972 heeft zij het huis verkocht en tegenwoordig wordt dit particulier bewoond.

De marke
Hoewel Beuningen oorspronkelijk onder het kerspel Denekamp viel, dat later onderdeel werd van het richterambt Ootmarsum, werd de marke onderdeel van het richterambt Oldenzaal. Oorspronkelijk was een marke een bestuursrechtelijke organisatie die behalve de verdeling van landbouwgrond ook zorg droeg voor faciliteiten als de watervoorziening.

Tijdens de Franse bezetting van Nederland werd de oude orde van richterambten buitenspel gezet en vervangen door dezelfde indeling als men in 1793 in Frankrijk had ingevoerd: de maire, in het Nederlands ook wel gemeente genoemd. De marke wordt als bestuursrechtelijke organisatie opgeheven en per 26/27 november 1811 onderdeel van de gemeente Oldenzaal. Nadat de Fransen eind 1813 ons land verlaten en Nederland vanaf 1815 weer langzaam zijn eigen heerschappij probeert op te bouwen, wordt begin 1818 besloten de gemeentelijke indeling te wijzigen. Waar de Fransen van mening zijn dat burgers op betrekkelijk korte afstand van het bestuurscentrum van de gemeente dienden te wonen, is de Nederlandse overheid van mening dat plattelandsbewoners niet belast mogen worden met de hogere kosten van een stad. Voor de buurtschap Beuningen betekent dit dat zij tezamen met de voormalige marken Berghuizen en Lutte aan de (stads)gemeente Oldenzaal worden onttrokken en bij de gemeente Losser worden gevoegd.

Het dorp
Beuningen is van oorsprong een zogenaamd essenzwermdorp en bestaat tot het midden van de 20e eeuw uit verschillende concentraties van enkele boerderijen rond een es. Nadat de gemeente Denekamp in 1869 aangeeft geen kinderen uit deze buurtschap meer op haar school te kunnen opnemen, krijgt zij in 1870 een eigen school. De bevolking neemt echter lange tijd nauwelijks toe. Pas in 1948 wordt de kern officieel een dorp door de bouw van de RK kerk. Daarna begint zich nabij de splitsing van de Beuningerstraat en de Oude Dijk een dorpskern te ontwikkelen, die vanaf 1973 wordt uitgebreid met bebouwing rond de Pastoor Bolscherstraat, waarna het dorp door de plannen Broeninkskamp vanaf 1989 en Lomanskamp vanaf 1998 zijn huidige omvang krijgt. (© Andreas Bartelink)

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij de volgende instantie en literatuur:

- Kernactiviteiten van de in 1976 opgerichte Historische Vereniging De Dree Marken (DDM) (= Berghuizen / Beuningen / De Lutte) zijn: in kaart brengen van historisch waardevolle activiteiten; zorgdragen voor het behoud van historisch waardevolle elementen; verzamelen van historisch materiaal in de vorm van o.a. foto’s, oude registers en documenten; vastleggen van historische veldnamen; fotografisch vastleggen van cultuurhistorische elementen; bevorderen van de belangstelling voor de historie binnen de gemeenschap. De vereniging beschikt over een eigen documentatie- en vergaderruimte in Dorpshoes Erve Boerrigter in De Lutte. Het archief van de vereniging is aldaar in de maanden september t/m mei iedere vrijdagavond te raadplegen (18.30-21.00 uur).

- De historische vereniging koesterde de wens om de oude markeboeken toegankelijk te maken voor een groter publiek, om zo kennis te kunnen delen over de leefwijze van onze voorouders en over hun werk in en om de boerderijen. Hoe bewerkten ze hun akkers? Hoe leefden ze met hun vee, hoe verdeelden ze bouwhout, brandhout en turf? Welke namen en begrippen werden toen gebruikt? Onder leiding van inspirator Jan olde Kalter is een enthousiaste werkgroep samengesteld die voortvarend aan het werk ging. De auteurs Henk Koop en Harm Smeenge, als wetenschappers met verschillende disciplines, voorzagen het manuscript van oude kaarten en hun gewaardeerde expertise. Met beeldmateriaal en illustraties zijn teksten verluchtigd en verduidelijkt.

Het 3-Markenboek (betreffende de vroegere marken De Lutte, Berghuizen en Beuningen) is een transcriptie vanuit de historische markeboeken die zich in het archief van het Historisch Centrum Overijssel bevinden. Met deze transcriptie is het nu mogelijk geworden om de eeuwenoude marke-geschiedschrijving, met al zijn oude begrippen en beschrijvingen, in het begrijpelijk hedendaags Nederlands terug te lezen. Het boek vertelt veel over het leven in de marken, over de juridische regelgeving, de persoonlijke verzoeken, conflicten, vergaderingen en de besluitvorming door toenmalige regels en rechtspraak. Een uniek en boeiend geheel. Het ruim 500 pag. dikke boek is in maart 2017 verschenen.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

Dorpsplan
"Onder de titel 'Boeiend Beuningen' wordt sinds 2018 een vervolg gegeven aan het Dorpsplan plus 2013-2017. Het nieuwe plan voor de periode 2017-2021 is tot stand gekomen door de inzet van de Dorpsraad en de actieve betrokkenheid van een zeer groot aantal bewoners. In januari 2017 is gestart met de voorbereidingen. De eerste bijeenkomst in februari, met een groep van 30 personen, leverde al een groot aantal ideeën en wensen op. In maart zijn deze ideeën met het hele dorp gedeeld en is de ruim 120 aanwezige bewoners, jong en oud(er), de gelegenheid gegeven eigen onderwerpen in te brengen. Een werkgroep van de Dorpsraad heeft de ingebrachte ideeën uitgewerkt tot concrete projecten.

We staan voor de gezamenlijke ambitie, zoals we hebben omschreven in onze visie: Beuningen is en blijft een aantrekkelijk Twents dorp van en voor betrokken en actieve inwoners. Daarbij willen we gastvrij zijn in de meest brede zin van het woord. Gastvrijheid onder elkaar, voor nieuwkomers en toeristen. Maar ook zorgzaam voor ouderen die met een beetje burenhulp langer zelfstandig in het dorp kunnen blijven wonen. We geloven in onze eigen kracht. We willen zo concreet en realistisch mogelijk aan de slag. Samen werken aan de toekomst van ons dorp! We zijn al begonnen. Er wordt o.a. gewerkt aan: de herinrichting van de dorpskern met fraaie klinkers en mooie verlichting; een oplossing voor gevaarlijke verkeerspunten in het dorp; een interessant leerpad voor kinderen bij het Dorpsommetje; een mogelijke ontmoetingsplek voor ouderen; hoe jongeren na de lagere school elkaar vaker kunnen blijven ontmoeten; hoe het dorpsblad ingevuld kan worden; een collectieve oplossing voor de energievoorziening voor inwoners van het dorp; en nog veel meer boeiende onderwerpen... de Dorpsraad."

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Beuningen heeft 8 rijksmonumenten.

- Beuningen heeft 10 gemeentelijke monumenten.

- Pas in 1948 wordt de buurtschap een dorp, door de bouw van de RK kerk Onze Lieve Vrouwe van Altijddurende Bijstand (Beuningerstraat 73). Het is een wederopbouwkerk in neoromaanse vormen. Het orgel dateert uit 1956 en is gebouwd door J.J. Elbertse & Zn. Het gebied van deze - tegenwoordig voormalige - parochie behoorde vroeger tot de parochies Rossum, Denekamp en De Lutte. In 1943 is er een eerste verzoek om hier een zelfstandige parochie te stichten. In 1946 geeft aartsbisschop (de latere kardinaal) De Jong aan kapelaan Bolscher opdracht tot het oprichten van de parochie Beuningen. Daarmee werd deze de feitelijke bouwpastoor. Hevige strijd ontstond over de plaats waar het kerkgebouw moest komen te staan. Tenslotte werd gekozen voor de huidige plaats. Die grond was eigendom van H. Broenink. Op 1 april 1948 is de eerste steen gelegd, door pastoor Knuif van Denekamp. De kerk is gebouwd door de firma Ribberink te Hengelo. De bouw duurde ongeveer een jaar. Op 10 april 1949 is de kerk in gebruik genomen. De geloofsgemeenschap valt tegenwoordig onder Parochie Lumen Christi.

- Mariakapellen.

- Molenromp van de Heimolen (Denekampsestraat 43).

- Begin jaren '90 was de rijksmonumentale vakwerkboerderij Beernink uit 1644, gelegen aan de Beerninksweg tussen Losser en Overdinkel, dringend toe aan renovatie. De toenmalige eigenaar had daar niet genoeg geld voor. De boerderij dreigde verloren te gaan, helemaal nadat de gemeente Losser per abuis een sloopvergunning voor de boerderij had verleend. Om dat te voorkomen werd het rijksmonument aangeboden op Marktplaats. Gelukkig werd een koper gevonden: Stichting Boerderij en Landschap (tegewnwoordig Stichting BOEI), die zich inzette voor behoud en ontwikkeling van agrarisch erfgoed. De stichting liet de boerderij demonteren en de onderdelen opslaan om het erf ooit te herbouwen. In de loop der jaren waren daarvoor verschillende locaties in beeld (waaronder landgoed Singraven), maar dat ging telkens niet door. BOEI verkocht de boerderij uiteindelijk aan tandarts Jelle Grijpma, praktijkeigenaar van Tandheelkundig Centrum Denekamp, die de boerderij in 2021/2022 laat herbouwen op een perceel tussen de Borgbosweg en Matenweg in Beuningen. De boerderij houdt de status van rijksmonument.

- Havezathe Borgbeuningen.

- Jan Wesselinkhoes.

- Mauritsbrug over de Dinkel.

- Gevelstenen in Beuningen.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Twentse wijnfeestdagen (weekend in oktober).

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Sterrebos.

- Landgoed Singraven valt deels onder Denekamp, deels onder Beuningen.

- Habitatrichtlijngebied / Natura 2000-gebied Dinkelland (Beuninger Achterveld).

- In september 2016 is bij Beuningen een wolf waargenomen. Het DNA-profiel van deze wolf is vergeleken met profielen van wolven die het Duitse onderzoekinstituut Senckenberg beheert. Het blijkt te gaan om een vrouwelijke wolf, oorspronkelijk afkomstig uit de ‘Uekermünde-roedel’ in Mecklenburg-Vorpommern, in Oost-Duitsland, ruim 600 km hier vandaan. Dat toont aan wat voor grote afstanden wolven af kunnen leggen. Langs welke route het dier Nederland is binnengekomen is niet bekend.

- "Op 29 mei 2019 is de jaarlijkse OKS-prijs uitgereikt aan Anne-Marie en Paul Kamphuis, eigenaren van Buitenplaats Landgoed Het Hakenberg in Beuningen. Deze prijs is bestemd voor personen of organisaties die een bijzondere bijdrage hebben geleverd aan de instandhouding van Overijsselse buitenplaatsen. Buitenplaatsen dragen enorm bij aan het aanzien van de provincie en maken Overijssel mooier. De Overijsselse Kastelenstichting (OKS) heeft deze prijs in het leven geroepen om buitenplaatsen en hun verhalen onder de aandacht te brengen. Daarom is de uitreiking gekoppeld aan publieksevenement Dag van het Kasteel. Ter gelegenheid van de prijsuitreiking schreef stadsdichter* van Oldenzaal Patrick Olde Nordkamp een lofzang op Het Hakenberg:
* Sinds juni 2018, gedurende twee jaar.

Tankenberg, Paasberg, Hakenberg… Spookhazen, Witte wieven, Galgenbelt, hang naar de dood
Scherende vleermuizen, balkende uilen, de zon kleurt hemels rood
Ochtendgloren, Hakenberg, Klein, Old of Groot
Hakolberend, Hackelberg, Hackelblok
Amper vijf uur in de ochtend op de klok

Vogels ontwaken luidruchtig in het ochtendtij
Reeën, zelfs een zesender, fourageren in de wei
Spookhazenroute schoorvoetend rondom Hakenberg
Mysterieus, mystiek, in de Tour de France een dwerg

Blik op de Hooge Lutte, de Groote Hel, een onverwachte groet
Een ooievaar die hier wél ongestoord zijn nest uitbroedt
Landgoed Hakenberg, dendrologisch van belang
Une ferme Ornée, lambrisering, nostalgisch behang
Hakolberend, Hackelberg, Hackelblok
Amper twaalf uur ’s middags op de klok

De zon kleurt de koeien bont in wilde bloemenweide
Mens en natuur die zich hier nooit van elkaar scheidde
Streekarchitect Jan Jans, zonder kinderen…
Liet zich niet door externe invloeden hinderen

Bentheim op Slot, door de bomen schielijk verscholen in het gezicht
Peter Wattez, landschapsarchitect, zag hier het licht
Mist en nevel creëren kransen rondom theekoepel, 57 meter hoog
Wodan of Anubis? De Hellehond hield hier zijn poten droog

Hakolberend, Hackelberg, Hackelblok
‘n Tweeduuster’ vecht onverstoorbaar tegen de klok
Niet de mens maar het ongedierte heerst hier over de nacht
Een eervolle prijs voor ecologische en architectonische pracht
Landgoed Hakenberg is geen geschiedenis, maar blijvende nostalgie
Dankzij het grote hart van Paul en Anne-Marie

Tankenberg, Paasberg, Hakenberg..." (bron: persbericht OKS)

Landgoed Het Meuleman
"Landgoed Het Meuleman ligt in Beuningen, bij natuurgebied Het Lutterzand. Het is gelegen op een bijzondere plek vlakbij de stuwwal uit de ijstijd en wordt doorkruist door het riviertje de Dinkel. Het ruim 300 hectare tellende landgoed is eigendom van de Twentse (textiel)familie Scholten en bestaat uit bos, cultuurgrond en heidevelden. Dagelijks genieten veel wandelaars en fietsers van het diverse landgoed. Theun Scholten is anno 2021 84 jaar en nog dagelijks op het landgoed te vinden, waar hij zich bezig houdt met het beheer.

Duurzame houtoogst. Theun Scholten ging na zijn aantreden als beheerder direct aan de slag met de bossen op het landgoed. Hij maakte zich het bosbouwkundig jargon eigen, liep mee tijdens bleswerk en deed allerlei cursussen. Zoals bij veel Nederlandse landgoederen levert ook de houtproductie op Het Meuleman in Beuningen een duurzame bijdrage aan de financiële middelen voor het beheer van het bos. Het bos op het landgoed heeft een FSC-certificaat, wat inhoudt dat er een duurzame en verantwoorde vorm van bosbeheer en houtoogst plaatsvindt. Er wordt onder andere nooit meer geoogst dan er bijgroeit en het bosklimaat wordt in stand gehouden. “Vroeger stond er veel grove den in het bos. Het hout dat we oogstten ging grotendeels naar de mijnbouw in Limburg. Grove den draagt alleen niet veel bij aan een gezond bodemleven. Daarom gaan we nu naar betere en meer gemengde boomsoorten in het bos. En de vraag naar hout komt nu niet meer van de mijnbouw maar van de huizenbouw”, aldus Scholten.

Het recente revitaliseringsproject is mede mogelijk gemaakt dankzij een bijdrage van VolkerWessels. Het is onderdeel van een samenwerkingsinitiatief tussen FSC Nederland, VolkerWessels en de Bosgroepen. Theun Scholten: “Bouwbedrijf Wessels komt van oorsprong hier uit de buurt, een sympathiek idee. Ze gaan zich steeds meer richten op gebruik van hout voor de bouw. Houtbouw heeft de toekomst. Het is een leuk idee dat over een aantal decennia bomen uit dit bos misschien in een van hun bouwprojecten worden gebruikt.”

Klimaatslimme maatregelen. In 2020/2021 zijn de bossen op het landgoed aangepakt. Ook op Het Meuleman in Beuningen heeft de droogte van de afgelopen jaren zijn tol geëist; de aangetaste fijnsparopstanden zijn inmiddels geruimd. Om de bossen vitaler te maken en voor te bereiden op klimaatverandering waren klimaatadaptieve maatregelen nodig. Voorbeelden van genomen maatregelen zijn het bevorderen van natuurlijke verjonging, het onderplanten met strooiselverbeterende boomsoorten en het aanplanten van soorten die beter bestand zijn tegen klimaatverandering, en beschermingsmaatregelen tegen wildvraat. Ook is als proef een locatie met steenmeel bestrooid om het bodemleven te stimuleren om zo uiteindelijk een minder verzuurde bodem te krijgen. Twintig hectare bos op het landgoed is hiermee gerevitaliseerd. In totaal zijn 1.375 bomen aangeplant, waaronder boomhazelaar, esdoorn, wintereik, tamme kastanje, linde, berk, Douglas en zwarte den. Door het nemen van slimme maatregelen legt het bos meer CO2 vast, vindt er verrijking van de biodiversiteit plaats én is het bos beter bestand tegen de gevolgen van klimaatverandering." (bron: Bosgroepen, april 2021)

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Beuningen, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Links

- Belangenorganisatie: - "Dorpsraad Beuningen is opgericht in 2002. De Dorpsraad behartigt de belangen van de inwoners van het dorp en de buurtschappen: Mekkelhorst, Punthuizen en het Beuninger Achterveld. De Dorpsraad wil aanspreekpunt zijn voor inwoners, verenigingen en organisaties. Het is een onafhankelijk orgaan, dat de communicatie tussen de burger en de gemeente Losser bewerkstelligt. In een convenant met de dorpsraden met de gemeente Losser is de vorm van overleg vastgelegd. Ideeën, vragen en problemen worden op een goede wijze doorgesluisd naar bijvoorbeeld de gemeente. Het dorpsraadbestuur bestaat uit 15 leden. Om de contacten met de gemeenteraad van Losser te bevorderen is het raadslid uit het dorp op verzoek bij de vergaderingen aanwezig. Hij kan informatie en advies geven over zaken die voor het dorp van belang zijn."

- Sport: - Klootschietersvereniging Beuningen.

- Zorg: - "Zorgboerderij Erve Sleiderink in Beuningen biedt mensen met een vorm van dementie of mensen met een niet-aangeboren hersenletsel een gezonde plek om hun dag zinvol te besteden. We vinden het belangrijk om mensen in contact te houden met “het” leven, want mensen immers zijn sociale wezens en hebben contact nodig, zowel van mens, dier als natuur. Hierin staat beweging, het gevoel van vrijheid en de beleving van onze seizoensgebonden activiteiten centraal. De zorg wordt door ons verleend met een warm hart en gezond boerenverstand. Door liefdevolle aandacht, passende activiteiten en het huiselijke dagritme op de boerderij voelen mensen zich al snel thuis. Door belevingsgericht te werken en door contact met mens, natuur en dier ervaren ze rust en plezier."

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Beuningen RK.

Reactie toevoegen