Appel ligt buiten de bebouwde kom en heeft daarom witte plaatsnaamborden. Tot 2013 lag de buurtschap bijna Baarle-Nassau-achtig met allerlei stukjes ook nog in de gem. Barneveld. Sinds dat jaar valt deze geheel onder Nijkerk. (© H.W. Fluks)
Bushaltes worden vaak naar een nabijgelegen object genoemd. Weet iemand of deze halte 'Appel en Ei' humor is van de bushaltenaambedenkers (deze halte ligt tussen Appel en Barneveld, dat beroemd is om zijn eieren), of ligt hier echt een pand 'Appel en Ei'?
De buurtschappen Appel en Driedorp zijn trots op hun basisschool De Appelgaard en hebben het 100-jarig bestaan in 2006 dan ook uitbundig gevierd met o.a. een optocht, waar dit een van de wagens van is.
De vlag van de buurtschappen Appel en Driedorp. De drie banen staan voor gras, bouwland met rijp graan/mais en lucht. De driehoek staat voor Driedorp en de cirkel voor Appel. Twee plaatsen te midden van een landbouwareaal.
Buurtschap Appel, met o.a. de in 2004 gerestaureerde Molen De Hoop uit 1888.
In de buurtschap Appel vind je een informatiepaneel met informatie over wat je tijdens het lopen van het Appelpad (8 km) aan bijzonderheden tegenkomt.
- Appel is een buurtschap in de provincie Gelderland, in de streek Veluwe, gemeente Nijkerk.
- De buurtschap Appel valt, ook voor de postadressen, onder de stad Nijkerk. Vroeger viel het ook deels onder het dorp Zwartebroek (gem. Barneveld). Omdat dit niet altijd even praktisch was, is in 2013 in dit gebied een 10-tal grenscorrecties doorgevoerd, waardoor de buurtschap sindsdien geheel onder de gemeente Nijkerk valt. Iets soortgelijks gold overigens voor de nabijgelegen buurtschap Prinsenkamp, die grotendeels onder stad en gemeente Nijkerk viel, en voor een klein deel onder het dorp Voorthuizen, gemeente Barneveld. De genoemde grenscorrecties hebben ook betrekking op Prinsenkamp en op een klein stukje van Nijkerkerveen. In totaal is 34 hectare grond in een andere gemeente komen te liggen, hebben 25 panden waaronder 18 woningen een ander adres gekregen en zijn ongeveer 50 mensen in een andere gemeente komen te wonen.
In een aantal gevallen liep de gemeentegrens dwars door woon- en bedrijfspanden, bijvoorbeeld Z van de Prinsenweg in Prinsenkamp. De Wolfsesteeg in Nijkerkerveen lag deels in de gemeente Barneveld, die is geheel in de gemeente Nijkerk komen te liggen. De Koperweg in Zwartebroek is geheel Barnevelds geworden qua gemeente. De Zelderseweg is qua gemeentelijke ligging zo veranderd dat de weg N van de Appelsestraat geheel in de gemeente Nijkerk is komen te liggen en Z daarvan in de gemeente Barneveld. De gemeentegrens volgde hier nog het oude tracé van de Hoevelakense Beek voordat deze werd rechtgetrokken. De gemeentegrens loopt nu ten noorden van deze beek.
- Buurtschap Appel ligt buiten de bebouwde kom en heeft - dus - witte plaatsnaamborden. Er geldt wel een adviessnelheid van 50 km/uur.
- De buurtschap werkt op veel gebieden samen met buur-buurtschap Driedorp. Zo zijn er een gezamenlijke buurtvereniging, vlag en basisschool (in buurtschap Appel. Zie het kopje Links > Onderwijs). Ze worden dan ook als tweelingbuurtschap beschouwd.
- De tweelingbuurtschap mag zich vanaf augustus 2019 een jaar lang 'Mooiste plaats van Gelderland' noemen. Voor de achtergrond daarvan zie het hoofdstuk Evenementen. Ter gelegenheid daarvan heeft wethouder Wim Oosterwijk in oktober 2019 het eerste bordje 'Mooiste plaats van Gelderland 2019' onthuld. Deze bordjes zijn onder de plaatsnaamborden gemonteerd.
Terug naar bovenOudere vermeldingen
1146 kopie 14e of 15e eeuw Appele, 1183 Appele, ca. 1400 toe Apel, Appel.
Naamsverklaring
- Herkomst en betekenis onbekend. Meestal opgevat als appel-lo 'appelbomenbos', al wordt de naam ook wel geduid als apa* 'rivier, stroom' met lo 'bos' of lo 'poel, water'.(1)
* Gereconstrueerde vorm.
- "Blommesteijn et al. gaat ervan uit dat de eerste vermelding van deze plaats uit 996 dateert. In dat jaar wordt de erfenis van de Hamalandse graaf Wichman herverdeeld. In de bevestigingsoorkonde wordt de plaats aangeduid als Appelteruika. In latere oorkonden wordt de curtis te Appelhervika of Appelenterna genoemd. Het suffix –ter(uika) zou boom kunnen betekenen. Volgens Künzel, Blok & Verhoeff heeft de plaatsnaam Appel een eerstvermelding uit 1146 als Appele en daarnaast ook een vermelding Appele uit 1183.
Sommigen opperen de mogelijkheid van een samenstelling van apa (‘water’) met lo (‘open bosweide’), maar dit lijkt op basis van de dubbele p weinig waarschijnlijk. Verreweg het meest voor de hand liggend is een verklaring vanuit de Middelnederlandse samenstelling appel (‘appelboom’) met suffix -le/-loo (‘open bos, bosweide’). In Engeland en Duitsland komen vergelijkbare plaatsnamen veelvuldig voor, zoals Apley, Appley etc. Hoogstwaarschijnlijk wordt in dit geval de Wilde appel (Malus sylvestris) bedoeld, een inheemse, sterk lichtminnende soort die vanouds voorkomt in bosranden, houtranden en hagen op vrij voedselarme hoge zandgronden en op de wat rijkere beekdalgronden. Ook tegenwoordig nog komen restpopulaties van deze vrij zeldzame boomsoort voor in de Gelderse Vallei en op de Veluwe - dit past dus heel goed bij de mogelijke vroegere aanwezigheid in deze buurtschap (noordelijke Gelderse Vallei).
Bovendien is de combinatie met loo ook interessant. De bossen die in de middeleeuwen met het element loo werden aangeduid, waren naar alle waarschijnlijkheid bossen of parklandschappen met een open structuur, veroorzaakt door langdurige bosbeweiding. De ecologie van de Wilde appel (lichtminnend) past uitstekend bij een open loo-bos ter plekke. Bovendien komen de twee typen zandgronden waarop deze boomsoort het goed doet juist in deze buurtschap veel voor (dekzandruggen met relatief voedselarme zandgronden, beekdalen met relatief voedselrijke natte zandgronden). Gevoegd bij de nabije aanwezigheid van restpopulaties van deze boomsoort, lijkt zowel in etymologisch als in historisch-ecologisch opzicht de naamsverklaring van deze buurtschap als samenstelling van ‘appel’ en ‘loo’, waarschijnlijk de meest juiste." (aldus het RCE-rapport zoals vermeld bij Geschiedenis)
Terug naar boven- De buurtschap Appel ligt ZO van Nijkerk en Driedorp, NO van Terschuur en Zwartebroek, rond de Appelsestraat en grenst in het W aan de N301 (de provincialeweg Nijkerk-Barneveld, die ter plekke grotendeels Zelderseweg, deels Barneveldseweg heet).
- W van de provincialeweg ligt de Peerweg met een aantal panden waaronder een pand genaamd Peer. In tegenstelling tot wat je zou verwachten met een buurtschap Appel rond de Appelseweg als 'buren', wordt dit kennelijk niet als buurtschap Peer beschouwd (wij kunnen althans nergens iets vinden wat daarop duidt).
Terug naar bovenIn 1840 omvat de buurtschap 38 huizen met 318 inwoners. Tegenwoordig heeft de buurtschap volgens onze schatting ca. 60 huizen met ca. 150 inwoners. In CBS-statistieken maakt de buurtschap deel uit van de statistische 'buurt' 't Woud en omgeving. Dat is het langgerekte buitengebied O van Nijkerk, waaronder naast Appel met name de buurtschappen Driedorp, Kruishaar, 't Woud en Prinsenkamp vallen. Dat gebied telt ca. 700 huizen met ca. 1.700 inwoners.
Terug naar boven- Pagina met artikelen over de geschiedenis van de buurtschappen Appel en Driedorp.
- Landschapsbeheer Gelderland heeft bewoners van Gelderse landgoederen geïnterviewd, die vertellen over het leven op het landgoed in kwestie in vroeger tijden. Eén van hen is Jan Bouwman, oud-pachter van een boerderij op landgoed Appel.
Ringwalburg
In 2007 zijn in deze buurtschap, in het bosje aan de Kamersteeg, sporen gevonden van een eenvoudig houten kasteel uit ca. 1100, dat werd beschut door een aarden wal en een smalle gracht. Het was een zogeheten ringwalburg. De locatie wordt voorgedragen voor de status van archeologisch rijksmonument. Volgens de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed komt het niet vaak meer voor dat een archeologische vondst als rijksmonument wordt aangewezen. Dat dat hier wel het geval is, komt omdat ringwalburgen in deze streken zeldzaam zijn. De Hunnenschans bij Uddel is ook een ringwalburg, maar het bijzondere van de aardwal bij Appel is de relatie met de Hamalandse graven (Hamaland was destijds een streek die globaal de huidige Veluwe, Achterhoek en IJsselstreek omvatte), over wie dankzij Alpertus van Metz veel bekend is. De Rijksdienst schat dat er een paar honderd mensen hebben gewoond op en rond de nederzetting, wat veel was in die tijd.
Bijzonder zijn ook de sporen van bronsbewerking die zijn aangetroffen. Het bewerken van brons was in de vroege middeleeuwen voorbehouden aan de adelstand, die er onder meer zijn paarden mee liet beslaan. Verder is het opmerkelijk dat er in Nederland nog zo'n groot (100x65 meter) archeologisch complex te vinden is. Herverkaveling en herinrichting van agrarische gronden zijn hier geen spelbreker geweest, wat te danken is aan generaties van eigenaren van het gebied zoals baron van Schimmelpenninck en de huidige eigenaar, de familie Van Beuningen. Overigens wordt het terrein wel doorsneden door het zogeheten Kippenlijntje, de voormalige spoorlijn van Nijkerk naar Ede. Mogelijk komt ter plekke een informatiepaneel dat een en ander toelicht. Nader informatie: - Krantenartikel over de ringwalburg I. - Krantenartikel over de ringwalburg II. - Krantenartikel over de ringwalburg III. Het archeologisch onderzoek met de bevindingen is weergegeven in het rapport IJzer en Aarde. Waarderend onderzoek naar een ringvormig aardwerk in Appel. (J. van Doesburg, J.W. de Kort en P.A.C. Schut, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, 2010, 200 pagina's).
Terug naar boven- Appel heeft 17 rijksmonumenten.
- Molen De Hoop in buurtschap Appel (Barneveldseweg 180) is een in 1888 gebouwde windmolen. De molen verving de aan de overkant van de weg afgebrande stellingmolen, die uit 1863 stamde. De Hoop is een achtkante korenmolen van het type stellingmolen met een stenen onderbouw en een houten, rietgedekte bovenbouw. Het luiwerk is een zogeheten sleepluiwerk, waarmee de zakken graan worden opgehesen. De kap van de molen is in 2005 voorzien van een Engels kruiwerk (= een kruiwerk met ijzeren rollen). Vroeger draaide de kap op een kruiwerk met houten rollen, die nog wel te bezichtigen zijn. Het kruien gebeurt met behulp van een kruilier. De bovenas is van gietijzer en stamt uit 1878. De as wordt gesmeerd met reuzel en de kammen (tanden) op de tandwielen met bijenwas. De molen is gerestaureerd in 1955, 1971 en 2005. In 2005 kreeg de molen o.a. een nieuw wiekenkruis met een klassieke wiekvoering, met zeil (oudhollandse tuigage, zonder andere aerodynamische middelen, (zoals fokwieken). Ook zijn de staart en de stelling nieuw gebouwd van bilingahout. De vlucht van de molen is 23,50 meter. De molen wordt nog gebruikt voor het malen van graan, zoals gerst, maïs en tarwe voor veevoer. De molen is doorgaans op zaterdagen te bezoeken en als de wimpel uithangt.
Terug naar boven- In het programma 'Zomer in Gelderland' van Omroep Gelderland krijgen jaarlijks 20 plaatsen de kans om met het uitvoeren van opdrachten zo veel mogelijk punten te halen en daarmee kans te maken op de titel 'Mooiste plaats van Gelderland', die men dan een jaar mag dragen, tot de volgende editie. Tweelingbuurtschap Appel-Driedorp mag zich vanaf augustus 2019 een jaar lang 'de mooiste plaats van Gelderland' noemen. De twee buur-buurtschappen van Nijkerk, die samen meededen, zijn de winnaar van het 10e seizoen 'Zomer in Gelderland'. Met 563 punten waren zij de concurrentie ruim de baas. Teamcoach Guido Prins was door het dolle heen toen hij de uitslag vernam: "Het is ontzettend leuk! Vooral ook voor alle 100 vrijwilligers die hebben meegeholpen aan die prachtige dag. Dat zoveel mensen met ons mee wilden doen, dat is fantastisch. We zijn nu, hoe klein we ook zijn, wel mooi voor een heel jaar de 'Mooiste plaats van Gelderland'. Super!" Naast de meeste punten hebben ze ook de meeste euro’s verdiend. Ze scoorden maximaal en kregen daardoor 1000 euro voor hun goede doel: een eigen ruimte voor de buurtvereniging in het schoolgebouw. - Bekijk hier de uitzending van 'Zomer in Gelderland' m.b.t. deze tweelingbuurtschap. (bron: Omroep Gelderland)
Terug naar boven- Wandelroute Klompenpad Appelpad (8 km).
- Actuele ontwikkelingen op landgoed Appel.
- Artikel over de veenkuilen op de Appelse Heide, door Peter Bijvank, gepubliceerd in het tijdschrift van Stichting Oud Nijkerk, jaargang 2006, nr. 2.
- "Het anti-verdrogingsproject (en beekherstel) Appelse Heide (bij buurtschap Appel), Kruishaarse Heide (bij buurtschap Kruishaar) en Veldbeek ligt voornamelijk binnen de gemeente Putten, met randen in de gemeente Nijkerk. Het grootste deel van het werk is uitgevoerd op de landgoederen Gerven en Hell van barones Van Lynden. Het doel van het project is om verdroging tegen te gaan en de beek robuuster en natuur(vriende)lijker te maken. Dit is bereikt door bodems te verhogen, stuwtjes te plaatsen en natuuroevers aan te leggen. Het water blijft daardoor langer in het gebied en grondwaterstanden blijven langer hoog.
Wat is er gedaan? Appelse Heide bij Appel en Kruishaarse Heide bij Kruishaar: nieuwe watergang (Schoenlappersbeek) langs natuurgebieden (in plaats van er doorheen); oude watergangen dempen of verondiepen; detailontwatering aanpassen aan nieuwe situatie; knijpstuwen, cascades en duikers. Veldbeek: verbreden en verondiepen; verondiepen diverse aansluitende watergangen; aanleg drie km natuuroever; diverse knijpstuwen en kleine watervallen. In mei 2015 zijn de werkzaamheden opgeleverd. Samen met de landgoederen Gerven en Hell (vertegenwoordigd door Witte Rentmeesters) en Natuurmonumenten leverde Waterschap Vallei en Veluwe een aanzienlijke bijdrage aan verdrogingsbestrijding door op circa 200 hectare het grondwaterpeil te verhogen. Tevens is circa 3 km beek opnieuw ingericht met natuurvriendelijke oevers en (knijp)stuwen om het water langer vast te houden. Voor de landbouw is de waterhuishouding verbeterd doordat er meer waterberging is gerealiseerd. Aannemer Timmer-GWW leverde onder toezicht van adviesbureau Eelerwoude een mooi stuk werk af. Ondanks de natte start in januari is alles nagenoeg volgens plan en in goede harmonie verlopen." (bron: Timmer Grond-, Weg- en Waterbouw)
Terug naar boven- Fotoserie van Appel door fotograaf Martin Stevens.
Terug naar boven- Buurtvereniging: - De inwoners van de buurtschap werken op veel gebieden samen met die van buur-buurtschap Driedorp. Er is dan ook - al sinds 1949 - een gezamenlijke Buurtvereniging Appel - Driedorp.
- In de media: - Interview met geboren en getogen Appelaar (noem je een inwoner van deze buurtschap zo?, red.) Gerard Top, eigenaar van boerderij Westen Appel (die al sinds 1927 in bezit is van de familie), in het glossy magazine 100% Terbroek (= Terschuur en Zwartebroek), juni 2015 (zie pag. 14 en 15).
- Onderwijs en kinderopvang: - Basisschool De Appelgaard is er met name voor de kinderen uit de buurtschappen Appel en Driedorp en is opgericht in 1906. Tot 1994 was de school bestuurlijk zelfstandig. In dat jaar is men gefuseerd met de Hervormde Schoolvereniging te Nijkerk, om het voortbestaan als school op langere termijn veilig te stellen. - In 2006 heeft men het 100-jarig bestaan uitbundig gevierd met o.a. festiviteiten en een optocht. De kinderopvang wordt verzorgd door Kindercentrum Bzzzonder. Gezamenlijk profileren zij zich als Landgoed De Appelgaard. Kindercentrum Bzzzonder heeft in mei 2019 het certificaat Groene Kinderopvang verkregen. Waaraan ze daarvoor moeten voldoen, kun je lezen onder deze link.
- Muziek: - De buurtschap Appel heeft een eigen 'volkslied'; het Appellied (onder de link kun je het lied lezen én beluisteren).
Terug naar boven- Samsung en Apple behoren tot de grootste smartphonemerken ter wereld. En dat levert concurrentie op. Daarom kwam Samsung in september 2018 met een marketingstunt om zoveel mogelijk mensen kennis te laten maken met de nieuwste Samsung Galaxy S9. Te beginnen met de gemeenschap in buurtschap Appel, oftewel ‘Apple’ in het Engels. "Het idee om de campagne te starten in deze buurtschap is een knipoog naar de trouwe fans van andere smartphones", lichtte Eldin Fetahovic, creatief directeur van Boomerang Agency, toe. "We zagen de krantenkoppen al voor ons: Appel-gemeenschap dolblij met Samsung smartphone." In deze video overhandigt het Samsung-team een aantal inwoners van de buurtschap een Galaxy S9 en helpt hen met de overstap. De Appelaars zijn binnen een paar minuten online op hun nieuwe smartphone. "Hiermee willen we aantonen hoe simpel de overstap is. Binnen een paar minuten heb je de data van je oude smartphone op je nieuwe Samsung staan", aldus Fetahovic.
Reactie toevoegen