Akersloot

Plaats
Dorp
Castricum
Kennemerland
Noord-Holland

akersloot_collage.jpg

Akersloot, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Akersloot, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

akersloot_2.jpg

Hervormde (PKN) kerk van Akersloot uit 1837

Hervormde (PKN) kerk van Akersloot uit 1837

akersloot_3.jpg

Dorpsgezicht van Akersloot

Dorpsgezicht van Akersloot

molen_de_oude_knegt_in_akersloot.jpg

Molen De Oude Knecht in Akersloot

Molen De Oude Knecht in Akersloot

akersloot.jpg

Dorpsgezicht van Akersloot

Dorpsgezicht van Akersloot

gemeente_akersloot_anno_ca._1870_kaart_j._kuijper.jpg

Gemeente Akersloot anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (collectie www.atlasenkaart.nl)

Gemeente Akersloot anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (collectie www.atlasenkaart.nl)

Akersloot

Terug naar boven

Status

- Akersloot is een dorp in de provincie Noord-Holland, in de streek Kennemerland, gemeente Castricum. Het was een zelfstandige gemeente t/m 2001.

- Wapen van de voormalige gemeente Akersloot.

- Onder het dorp Akersloot vallen ook de buurtschappen Boekel, Dorregeest (deels) en Starting (grotendeels).

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1083 vervalst 1125-ca. 1150 in Ekerslato, 1105-1120 kopie ca. 1420 in Ekerslate, 1105-1120 kopie ca. 1420 Evo de Ekkerslato, 1125-1130 kopie ca. 1420 in Ekerslote, 1174 kopie ca. 1420 Hugo de Eckersloot1 1175 de Eckersslote, 1325 Akersloot, 1357 Aeckerssloot, 1359 Akersloet, 1573 Ackersloot.

Naamsverklaring
Samenstelling van het Oudfriese slato, slate = sloot 'gegraven lang en smal water dat tot afscheiding of voor afwatering dient' en een onduidelijk eerste deel. Wel verklaard als het Oudfriese ekker 'akker, ploegland', dat later zou zijn aangeleund aan het Midderlnederlandse aker 'emmer'. Een recente verklaring gaat uit van het Germaanse akra-* 'akker', waarbij de verdubbeling van de -k- voor de -r- zich niet heeft doorgezet, met als resultaat het Oudnederlandse aker*, Oudfries eker, vergelijk het Nieuwengelse acre. Naast akker komt als dialectvariant aker voor. Een persoonsnaam Ekker, ontstaan uit Aggihari, of aker 'eikel' als eerste deel zijn niet waarschijnlijk.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Terug naar boven

Ligging

Het dorp Akersloot ligt O van het dorp Castricum, ZO van de dorpen Heiloo en Limmen en NNO van het dorp Uitgeest.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Akersloot 169 huizen met 964 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 28/127 (= huizen/inwoners), de buurtschappen Boekel 11/60, Molenbuurt 25/125, Sluisbuurt 12/86, Starting 6/46, De Westwoude of Akersloterwoude 15/65, De Stierp (Stierop) 5/31, De Oostwoude 9/47, Starnmeer (deels) 12/94, en Schermeer (deels, zijnde Zuid-Schermeer of Zwarte Kerkje) 42/261 en polder Den Hoorn 4/22. Verder was er nog sprake van de buurtschap Dampten. Tegenwoordig heeft het dorp circa 2.000 huizen met circa 4.900 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

In de jaren 1250 tot 1400 heeft Akersloot de titel ‘hoofddorp van Kennemerland’ gehad. Limmen was het tweede dorp in aanzien in Kennemerland. In 1276 kregen de Akersloters wegens de door hen betoonde dapperheid in de strijd tegen de Friezen van graaf Floris V hun rechten en privileges terug. Deze waren door hun vroegere heer, de graaf van Holland, in het begin van de 13e eeuw ontnomen omdat zij tegen hem in opstand waren gekomen.

In oktober 1573 is Akersloot door een vendel wegtrekkende Spanjaarden na het beleg van de stad Alkmaar 'gebrandmerkt'. Verschillende woonhuizen en andere gebouwen zijn door brand in de as gelegd. Na de Tachtigjarige Oorlog bloeien de handel en nijverheid op. Zelfs zeevaart en visserij worden door de Akerslootse bevolking bedreven.

Akersloot heeft tot in de vorige eeuw lang geïsoleerd gelegen. De communicatie met de buitenwereld werd onderhouden door de salonboten van de ‘Alkmaar packet’. Na de Tweede Wereldoorlog komt er geleidelijk een goede busverbinding op gang. En het dorp krijgt een jachthaven, die tegenwoordig tot de grotere van het Alkmaardermeer behoort.

Lelies
In Akersloot worden al vanaf begin 20e eeuw (en waarschijnlijk ook al eerder) bollen gekweekt, in eerste instantie als nevenactiviteit door veehouders. Door de toenemende vraag en de uit het buitenland overgewaaide nieuwe soorten, komen er steeds meer bedrijven die zich alleen toeleggen op de bollenteelt. De leliecultuur speelt daarin een steeds belangrijker rol, en wordt naast de veeteelt het hoofdbestaan van de bevolking. De kalkarme, zure grond in het dorp leent zich bij uitstek voor lelieteelt. De uitgestrekte eikenbossen die hier eeuwen geleden op de strandwal stonden, zorgden voor de zure grond. In 1961 wordt in het nieuwe raadhuis de eerste lelietentoonstelling gehouden. De enthousiaste reacties leiden er toe dat mede op initiatief van de toenmalige burgemeester De Sonnaville de leliekwekers de Liliade in het leven roepen. Vanwege de vele bezoekers niet meer gehuisvest in het raadhuis maar in een paar grote tenten op een weiland aan de Raadhuisweg. In 1978 was, wegens teruglopende belangstelling, de laatste editie van de Liliade. De Lelievereniging verzorgt daarna nog wel jarenlang de lelietentoonstelling op de Keukenhof in Lisse.

Historische vereniging
Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij de in 1981 opgerichte Historische Vereniging Oud Akersloot, die zich inzet voor behoud van de schoonheid en het in herinnering houden van het verleden van het dorp en zijn omgeving. "Sindsdien heeft de vereniging flink aan de weg getimmerd. Veel informatie is vergaard door archiefonderzoek, getuige de vele artikelen die zijn gepubliceerd in de jaarboeken ‘De Groene Valck’. Dankzij archeologisch onderzoek is er veel bekend geworden over de vroegere bewoning in het dorp en omgeving. Veel informatie is opgeslagen in onze verenigingsruimte ‘De Groene Valck’ (Rembrandtsingel 1a, bij de bibliotheek). Deze geheel nieuwe ruimte is in 2010 in gebruik genomen. De verenigingsruimt is wekelijks - uitgezonderd juli en augustus - op woensdagen van 10.00-13.00 uur te bezoeken.

Maak op onze website kennis met de historie van ons mooie dorp. In de rubriek ‘Verhalen’ bijvoorbeeld, waar artikelen te lezen zijn over locaties en gebruiken van het oude Akersloot. Of het onderdeel ‘Klassenfoto's’; oude prenten van klassen uit het verleden, waar je misschien wel een heleboel mensen van kent en herkent. En wellicht kun je helpen die informatie compleet te krijgen door de (nog) onbekende namen in te vullen. Op de pagina ‘Archeologie’ lees je over de diverse vindplaatsen in het dorp en maak je kennis met de wel heel oude geschiedenis van ons dorp, verduidelijkt door diverse verslagen en foto’s. Via de menu's 'Documenten' en 'Beeldbank' vind je verwijzingen naar de diverse databanken van de vereniging, met duizenden foto's, vele boeken, artikelen en documenten.

De vereniging geeft jaarlijks het jaarboek ‘De Groene Valck’ uit, met veel historische informatie over ons dorp en een levensverhaal van een Akersloter, vergezeld van de genealogie van de geïnterviewde. Deze publicatie wordt aan alle leden van de Historische Vereniging bezorgd. Twee keer per jaar verschijnt er een nieuwsbrief, waarin het laatste nieuws en wetenswaardigheden worden vermeld. Deze nieuwsbrief is ook te vinden op onze website. Ook de oudere nieuwsbrieven kun je daar nog eens nalezen. Kortom, een website met ontzettend veel informatie over de historie van Akersloot. Wij hopen dat je onze site regelmatig bezoekt. En natuurlijk ben je ook van harte welkom als lid van onze vereniging." Inmiddels hebben ze er al meer dan 600.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Akersloot heeft 5 rijksmonumenten.

- De huidige RK kerk H. Jacobus de Meerdere in Akersloot dateert uit 1972 en is de opvolger van de vorige kerk uit 1868 die in 1969 is gesloopt. "De kerk van parochie Jacobus de Meerdere oftewel Santiago Major is gebouwd op initiatief van pastoor Hageman (pastoor tussen 1966-1990) vanwege bouwvalligheid van de eerder hier aanwezige kerk. De kerk ontleent zijn naam aan apostel Jacobus de Meerdere. Deze apostel heeft volgens de overlevering het evangelie van Jezus Christus in het noordwesten van Spanje gepreekt. Gestorven is hij in het Heilige Land. Uiteindelijk is hij begraven in noordwest Spanje in de omgeving van de plaats Compostela die nu de naam Santiago de Compostela draagt.

Deze stad werd naast Jeruzalem en Rome een belangrijk pelgrimsoord waar velen heen trokken, als bewijs nam men een schelp mee die veel in de zee daar voorkomt. Deze schelp is het symbool van Jacobus geworden en is als figuur nu aanwezig in de plattegrond, plafond en voorplein van de kerk. Verder valt de kerk op door zijn elegante ontwerp met bezoekersplaatsen die gemakkelijk zicht op het centrale deel geven, een juweeltje van moderne architectuur met een passende “lichte” toren." (bron: plaquette aan de kerk) In 2015 is de parochie H. Jacobus Major opgegaan in de nieuwe fusieparochie ‘Bron van levend water’, die verder nog de RK kerken en geloofsgemeenschappen in Heiloo, Egmond-Binnen, Egmond aan den Hoef en Egmond aan Zee omvat.

- De sfeervolle Dorpskerk van de Protestantse Gemeente Uitgeest-Akersloot (Dielofslaantje 4) is gebouwd op de fundamenten van een 13e-eeuwse romaanse kerk. Vanuit die fundamenten ontstaat een laatgotische kerk, gewijd aan Jacobus de Meerdere. In de 14e eeuw wordt een hoge toren gebouwd met stenen spits die in 1652 instort en een deel van de kerk verwoest. In hetzelfde jaar begint de bouw van de nieuwe toren. In 1836 zijn kerk en toren zo bouwvallig geworden dat aan afbraak niet meer te ontkomen valt. Met het oude materiaal wordt een nieuw godshuis opgetrokken dat in 1837 in gebruik wordt genomen. In 1895 wordt er een consistoriekamer aangebouwd.

Uit de vorige kerk is meubilair afkomstig, zoals de preekstoel en het doophek met bank, beide uit 1600 en vervaardigd van Slavonisch eikenhout. Veel namen van vroegere dorps- en polderbestuurders, chirurgijnen en zeevarende schippers zijn te vinden op de grafzerken; de oudste inscriptie is die op een priestergraf uit 1572. Het roosvenster is in 1984 gemaakt door glazenier Frans Balendong. De symbolen in het venster (vis, anker, water, eikentak en lelies) hebben niet alleen een religieuze betekenis, maar ook een wereldlijke die betrekking heeft op het leven vroeger en nu in Akersloot. Het is mogelijk de kerk te huren, voor bijvoorbeeld een huwelijksviering in eigen beheer of een concert. De kerk is ook heel geschikt als trouwlocatie voor het afsluiten van het huwelijk voor de burgerlijke stand.

- Rietgedekte korenmolen De Oude Knegt (Pontweg-Noord 2a) is in 1981 herbouwd naar model van een oude korenmolen uit het dorp die in 1925 al grotendeels gesloopt was. De molen is in de nieuwjaarsnacht van 2000 op 2001 getroffen door een vuurpijl en volledig afgebrand. Het achtkant bleef eerst staan, maar was uiteindelijk te slecht om te behouden. De molen is daarna opnieuw opgebouwd en is sinds begin 2004 weer in bedrijf. De molen draait en maalt nu weer regelmatig, vaak op zaterdagen, en is dan te bezoeken. De molen is eigendom van Stichting Uitgeester en Akersloter Molens (SUAM). - Video van de molen in bedrijf en na de brand van 2001. - Video herinrichting molenerf en bouw molenaarshuisje. - Video over het billen (scherpen) van de molenstenen.

- Poldermolen de Noordermolen (Hoogegeest 41) is vermoedelijk in 1589 gebouwd ter bemaling van de Groot-Limmerpolder, nadat de Spanjaarden in 1573, tijdens het beleg van Alkmaar in de Tachtigjarige Oorlog, de voorganger van de molen hadden vernield. Het is een achtkante grondzeiler. De molen is uitgerust met een houten vijzel. De molen is eigendom van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier en is niet te bezichtigen.

- Gevelstenen in Akersloot.

- Op de locatie waar tot in de 19e eeuw de Zuidermolen heeft gestaan is in 1879 het poldergemaal Limmen (Fielkerweg 4) gebouwd. Beide hadden als doel samen met de Noordermolen het waterpeil in de Groot-Limmerpolder op de gewenste hoogte te brengen en te houden. Het overtollige water in deze polder werd door beide installaties uitgeslagen in het Alkmaardermeer. In aanvang werd de pompinstallatie (vijzel) door een stoommachine aangedreven, maar na 40 jaar dienst is de stoommachine vervangen door elektrische aandrijving. In 1990 zijn het gebouw en de installatie vervangen door een automatisch werkend en eventueel op afstand aangestuurd poldergemaal. Het op dat moment 111 jaar oude gebouw was toen in principe rijp voor de sloop.

Vanaf dat moment is aan de restauratie van Gemaal 1879, zoals deze tegenwoordig wordt genoemd, begonnen, met het doel er een museum van te maken. Het gebouw bestaat uit verschillende delen: het in neoclassicistische stijl opgetrokken gebouw; de elektrisch aangedreven vijzel; de transformatorruimte: nadat het stoomgemaal was afgekeurd is er een transformatorinstallatie gebouwd die de binnenkomende spanning van 5000 volt transformeert naar 380 en 220 volt; de jaarlijks drie maal wisselende expositie van beroeps- of amateurkunstenaars en de expositie 'Canon waterstaatsgeschiedenis van Holland boven het IJ (700-2008)'. Het gemaal is wekelijks op de zondag geopend (van 13.30-16.30 uur), van de eerste zondag in april t/m de laatste zondag in september. Toegang € 1,-/beneden 12 jaar gratis toegang. De pompinstallatie kan dan werkend worden bezichtigd. Voor groepen of scholen is het gemaal op afspraak ook buiten de genoemde dagen te bezoeken.

Terug naar boven

Evenementen en activiteiten

- Avondvierdaagse (mei).

- De Cross Triathlon Akersloot (eind juni, in 2019 voor de vijfde keer) is een 1/8 cross triatlon voor individuele deelnemers en trioteams. Zwemmen in het Alkmaardermeer, een prachtig MTB-parcours door de weilanden, dwars door veestallen en over noodbruggen. Het hardloopparcours loopt langs en door de historische polders.

- Wat is er zoal te doen op Kermis Akersloot (gedurende vier dagen begin augustus)?: een nostalgische tractorendag, touwtrekken, bakvoetbal, paalkussengevecht, katknuppelen, een meezingfeest en veel livemuziek, binnen en buiten. Kortom: vier dagen gezelligheid voor jong en ouder.

- Jaarlijks wordt in een weekend eind augustus (in 2019 voor de 27e keer) het festival Rock 'n Roll Street georganiseerd. Duizenden liefhebbers trekken dan naar het Wilhelminaplein om te genieten van dit swingende rock-'n-rollweekend met diverse evenementen, zoals een jaarmarkt, solexrace en oldtimerfestival. Het festival staat in het teken van de jaren '50 en '60, met onvervalste rock-'n-rollmuziek, Amerikaanse automobielen, oldtimers, brommers, motoren, petticoats, vetkuiven, solexen, jukeboxen en nog veel meer.

- Aan het eind van de zomervakantie is er drie dagen Timmerdorp voor de basisschooljeugd. Natuurlijk wordt er dan naar hartenlust getimmerd, maar er wordt nog veel meer gedaan, waarover je alles kunt lezen onder de link (waar je de laatste edities in tekst en beeld kunt terugkijken).

- Als het in de winter hard genoeg vriest kun je schaatsen op de ijsbaan van IJsclub Akersloot, een van de oudste ijsverenigingen van Nederland. De vereniging is opgericht in 1899 om destijds de ijswegen sneeuwvrij te houden. Tegenwoordig richten ze zich met name op de natuurijsliefhebber en schaatslessen voor de jeugd. Ze hebben bijna 500 gezinnen als donateurs en zijn daarmee de grootste (sport)vereniging van het dorp.

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- De oude autoveerpont Akersloot-Zuidschermer is in 2010 uit de vaart genomen. De op dat moment 111 jaar oude elektrisch aangedreven kabelveerpont, waar drie auto's op konden, is vervangen door een vrijvarende motorveerpont waarvoor de pont Buitenkaag-Kaag model heeft gestaan. Voor nadere informatie over openingstijden en dergelijke: zie de site van de Vrienden van de Voetveren. - Youtubefilmpje I over de oude kabelveerpont Akersloot-Zuidschermer. - Youtubefilmpje II over de oude kabelveerpont.

- De jachthaven van Watersportvereniging Akersloot (WSVA) is gerealiseerd in 1971 en ligt in het recreatiegebied Alkmaarder- en Uitgeestermeer. Het grote meer omvat vele mogelijkheden voor waterrecreatie. Via het Noordhollands Kanaal kun je naar het centrum van Alkmaar varen en via de Zaan naar Amsterdam. Je kunt er varen, zeilen, kanoën en zwemmen, maar ook fietsen en wandelen in een waterrijk polderlandschap met enkele natuurreservaten. Rondom het meer liggen diverse recreatieterreinen. In het Alkmaardermeer - zie hier een webcam met uitzicht op het Alkmaardermeer - ligt ook het eiland De Woude, waar je fijn kunt vertoeven. Ook rond het meer kun je mooie wandelingen maken.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Akersloot, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Akersloot.

Terug naar boven

Links

- Nieuws: - Nieuws uit Akersloot op Facebook.

- 'Oud nieuws': - De jaargangen 1954-1956 en 1960-1965 van Op de Hoek, weekblad voor Akersloot zijn via de link ook online te lezen.

- Onderwijs: - Rembrandtschool.

- Basisschool De Brug.

- Jeugd en jongeren: - Scouting St. Jacobusgroep is opgericht in 1969. Sinds 2010 hebben ze een nieuw gebouw, genaamd De Strandwal. Dit gebouw is van alle gemakken voorzien en is geschikt voor groepen tot 50 personen. In combinatie met het terrein is dit uit te breiden tot 100 personen. De Strandwal en/of het buitenterrein zijn te huur voor non-profitorganisaties (scoutinggroepen, scholen, verenigingen en stichtingen).

- Muziek: - Het Aquariuskoor is opgericht in 1990. Ze hebben hun thuisbasis in de RK kerk van Akersloot. Daarnaast zingen ze op festivals en organiseren ze leuke muzikale projecten.

- Dans: - Rock 'n Roll dansschool Good old Times.

- Sport: - Voetbalvereniging s.v. Meervogels '31.

- Tennisvereniging Akersloot.

- Bridgeclub.

- Altijd al eens willen waterskiën? Waterskiën is een van de leukste dingen die je kan doen op het water. Zeilen is gezellig, kanoën is intensief, roeien is sportief, surfen is stoer en waterskiën is dit allemaal! De leden van WSC Akersloot helpen je graag om deze sport onder de knie te krijgen. Bij deze vereniging kun je onder andere leren waterskiën (voor iedereen die wel eens op de ski's wil staan), slalomskiën (voor de gevorderde waterskiër beschikken ze over een slalombaan), wakeboarden (de snelst groeiende watersport van Europa) en trickskiën (voor de gevorderde waterskiër die van een uitdaging houdt).

- De roeileden van de Alkmaarsche Roei-en Zeilvereeniging ARZV roeien vanaf hun locatie aan de Beverdam in Alkmaar en de zeilleden zeilen vanaf hun locatie aan de Klaas Hoornlaan in Akersloot. Naast het zeilen wordt daar ook met motorboten gevaren.

- Zorg: - Strammerzoom is een klein woonzorgcentrum in het centrum van Akersloot. Deze locatie van ViVa! Zorggroep is in 2014, na grondige renovatie met beperkte nieuwbouw, opgeleverd. Strammerzoom heeft 32 moderne appartementen, een restaurant/recreatieruimte en twee huiskamers voor dagopvang. Deze appartementen zijn zowel beschikbaar voor mensen met een indicatie als voor mensen die een appartement willen huren. De lichte appartementen, alle op de begane grond gelegen, hebben een eigen keuken en badkamer. De appartementen zijn voorbereid op het leveren van zwaardere zorg. Het woonzorgcentrum is een frisse en eigentijdse locatie met een toegankelijk karakter.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Akersloot major en - idem Overtuin.

Reacties

(2)

De molen op de foto bij de Noordermolen is niet de Noordermolen, maar molen De Kat uit Uitgeest.

Wij, als historische verenging, hebben foto's van de Noordermolen. Als u wilt kan ik er een toesturen.

Dank voor uw correctie! Kennelijk een vergissing van de fotograaf in kwestie. Ik heb de foto verplaatst naar de pagina van Uitgeest. Bij alle plaatsen ligt nu een stevige inhoudelijke basis. Mijn hoop en doel is dat lokale ingewijden met aanvullingen, actualiseringen en/of correcties de laatste puntjes op de i helpen zetten, dus dank hiervoor! Een foto van de Noordermolen is welkom. Die zal ik dan plaatsen, uiteraard met de toevoeging © en de naam van uw vereniging. U kunt hem sturen naar frank@plaatsengids.nl.

Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Reactie toevoegen