Agodorp werd vanouds als AGO-dorp geschreven, om expliciet aan te geven dat het naar de AGO-fabriek was genoemd. Tegenwoordig wordt de plaatsnaam meestal gewoon gespeld als Agodorp. Alleen nog niet op de plaatsnaamborden...
De buurtschap Agodorp is gebouwd als fabrieksdorp voor de arbeiders van de AGO-fabriek (= 'aardappelen, groenten en ooft', oftewel fruit).
Natuurlijk kregen de drie directeuren van de AGO-fabriek in Agodorp een 'iets' grotere woning... (foto: collectie G.J.H. Drenth, Sellingen)
Agodorp beschikt over een eigen buurthuis, De Weefspoele, waar regelmatig iets te doen is. Wat er wanneer te doen is kun je vinden onder het kopje Links onderaan deze pagina.
- Agodorp is een buurtschap in de provincie Groningen, in de streek en gemeente Westerwolde. T/m 2017 gemeente Vlagtwedde.
- De buurtschap Agodorp valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Ter Apel.
- Agodorp heeft - sinds 2008 - witte plaatsnaamborden binnen de bebouwde kom van het dorpsgebied van Ter Apel. Sommigen zijn daarom geneigd het een wijk te noemen, waar puur naar de plaatsnaamborden kijkend - 'technisch' of 'technocratisch' gezien, zou je ook kunnen zeggen - iets voor te zeggen valt. Maar wij vinden dat je dit soort zaken door de bril van een sociaal-geograaf moet bekijken, en dan luiden de conclusies: de inwoners vinden het een eigen kern met een eigen identiteit en het is nog altijd een los van de kern Ter Apel gelegen kern - en dat blijft ook zo door de bossen die tussen beide kernen in liggen. Daarom is het geen wijk van het dorp Ter Apel en gezien de kleinte van de kern in relatie tot het ontbreken van voorzieningen - behoudens het buurthuis - vinden wij de kwalificatie buurtschap passender dan dorp (ondanks het element 'dorp' in de plaatsnaam, want vroeger kon dat ook gewoon 'nederzetting' betekenen en had het nog niet altijd de betekenis die wij er tegenwoordig aan toekennen). Vandaar: geen dorp, geen wijk, maar buurtschap.
De inwoners van Agodorp hebben in 2008 geijverd voor het plaatsen van plaatsnaambordjes bij hun buurtschap, opdat zij expliciet kunnen zien dat ze in Agdorp wonen en niet in het dorp Ter Apel en opdat toeristen en andere voorbijgangers ook kunnen zien dat ze door deze nota bene cultuurhistorisch zeer bijzondere buurtschap komen. Als er geen bordjes staan heeft de voorbijganger die ter plekke niet bekend is daar geen idee van, en dat is toch zonde... Toen andere buurtschappen hiervan hoorden, kwamen ook zij bij de gemeente om plaatsnaambordjes vragen. Vandaar dat de gemeente Vlagtwedde toen heeft besloten om het gelijk maar in een keer goed te doen en bordjes te plaatsen bij alle buurtschappen (zie aldaar onder Status, 7e alinea en verder) voor zover ze die nog niet hadden (dat bleek bij de helft van de circa 50 buurtschappen het geval).
Terug naar bovenSpelling
De oorspronkelijke spelling van deze plaatsnaam was AGO-dorp. Op de plaatsnaamborden staat AGO-DORP, maar doorgaans wordt de naam tegenwoordig als een woord, dus zonder koppelteken geschreven, dus conformeren wij ons aan die praktijk.
Naamsverklaring
De buurtschap is genoemd naar de drogerij en conservenfabriek voor Aardappelen, Groenten en Ooft (AGO) die hier rond 1912 is gesticht.
De buurtschap Agodorp ligt ZO van het dorp Ter Apel en grenst in het Z aan het Ruiten A Kanaal.
Terug naar bovenDe buurtschap Agodorp omvat circa 90 huizen met circa 250 inwoners.
Terug naar bovenAGO-fabriek en Agodorp
Na de aanleg van het Ruiten A Kanaal, dat rond 1912 Ter Apel bereikt, wordt in 1915 ZO van het dorp een drogerij en conservenfabriek voor Aardappelen, Groente en Ooft (fruit) opgericht: de AGO-fabriek. Enkele jaren na de oprichting gaat het bedrijf reeds failliet, vermoedelijk vanwege de door de oorlog sterk beperkte exportmogelijkheden naar het buitenland.. Onder dezelfde naam beginnen in 1919 in hetzelfde gebouw de werkzaamheden als Lignostone-fabriek. Lignostone oftewel 'steenhout' was de naam van het product waarin door het onder zeer hoge druk samenpersen van dunne laagjes hout onder toevoeging van kunstharsen een materiaal werd verkregen dat bijna net zo sterk was als staal, maar veel lichter was. Als zodanig is het gebruikt voor de fabricage van onder meer weefspoelen voor de textielindustrie (waarvan er vanuit Agodorp honderdduizenden de hele wereld over zijn gegaan), tafelbladen, ski's, houten gereedschappen en vliegtuigpropellers (voor bedrijven als Fokker en Havilland). Ongeveer 70 procent van de productie werd geëxporteerd over de hele wereld, vooral naar landen waar textielindustrie was. In de hoogtijdagen werkten in de fabriek aan het Ruiten-A-Kanaal 250 mensen.
Voor de werknemers wordt in 1922 een wijkje aangelegd met aanvankelijk 45 woningen: Agodorp. Naast de in uniforme stijl gebouwde arbeiderswoningen zijn er drie directeursvilla's gebouwd. Na de oorlog is het wijkje (dat je als buurtschap kunt beschouwen omdat het los van de kern Ter Apel ligt) uitgebreid tot circa 90 woningen. Rond 1970 sluit de AGO-fabriek de poorten. In 1969 zijn de huizen overgedragen aan Stichting Woningbouw Ter Apel. Later zijn de huizen verkocht aan de bewoners. - Nadere informatie over de geschiedenis van Agodorp op de site Oud Ter Apel.
Aardappelmeelfabriek
De aardappelmeelindustrie ontwikkelt zich in de tweede helft van de 19e eeuw tot een van de belangrijkste bedrijfstakken in de provincie. Deze typische agro-industrie concentreert zich vooral in de Veenkoloniën. Als een der laatste fabrieken is in 1916 aan het Ruiten-A-Kanaal in Ter Apel, direct ZO van het huidige Agodorp en de hierboven beschreven AGO-fabriek, de coöperatieve aardappelmeelfabriek Ter Apel en Omstreken gebouwd. In 1964 is het bedrijf na fusie met de aardappelmeelfabrieken Westerwolde in Veelerveen en Musselkanaal en Omstreken in Ter Apelkanaal omgedoopt tot W.T.M. Vanaf 1971 is de productie opgenomen in Avebe.
De fabriek beëindigde de produktie in 1981, waarna in de fabrieksgebouwen diverse kleine bedrijfjes werden gevestigd. Enkele onderdelen van de fabriek dateren nog uit de bouwtijd, waaronder het ketelhuis met schoorsteen en een fabriekshal. Aan de achterzijde van de fabriek bevinden zich nog de uitgestrekte, rechthoekige vloeivelden; bassins waarin tijdens het productieproces afvalwater werd geborgen. Bijzonder karakteristiek is het voormalige kantoorgebouw bij de ingang: een bakstenen gebouwtje met schilddak. In het vooruitspringende entreegedeelte is in de topgevel de tekst aangebracht “kantoor 1916”. Het gebouw, dat tot de belangrijkste monumenten behoort van de Groninger aardappelmeelindustrie, staat sinds 1999 leeg.
Terug naar boven- Agodorp is benoemd tot 'beschermd dorpsgezicht', als voorbeeld van een fabrieksdorp dat nog in oorspronkelijke staat verkeert.
- Drie directeursvilla's aan het Ruiten A Kanaal.
Terug naar boven- Voorjaarsmarkt en rommelmarkt (op een zondag begin mei).
- Op een vrijdagavond half oktober (dat was er in 2019) en/of eind februari (dat was er in 2018) is er een Snerttocht. "Aanvang om 19.30 uur bij het buurthuis. De entree is € 3,50 p.p. (dit is inclusief snert). Er zal een mooie tocht met opdrachten worden uitgezet met na afloop een heerlijke kop snert. Iedereen is welkom!"
- Kerstmarkt (op een zaterdag half december).
Terug naar boven- Videoreportage van Alex Vissering over Agodorp.
Terug naar boven- Buurtvereniging en buurthuis: - Buurtvereniging Agodorp organiseert door het jaar heen diverse activiteiten. Die vinden doorgaans plaats in Buurthuis De Weefspoele (Molen A Laan 3).
Reactie toevoegen