Status

Afferden is een dorp in de provincie Gelderland, in de streek Land van Maas en Waal, gemeente Druten. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1817. Onder de gemeente viel naast het gelijknamige dorp ook het dorp Deest. De kaart elders op deze pagina suggereert dat ook Deest t/m 1817 een zelfstandige gemeente zou zijn geweest, maar dit wordt niet vermeld in (1).

Naam

In het dialect
Offere.

Oudere vermeldingen
11e-12e eeuw Afrithon, 1165 de Afreden, 1176 Aferden.

Naamsverklaring
Ofschoon vaker geopperd, geen samenstelling van a 'water' en voorde 'doorwaadbare plaats'. De oude vormen spreken dit tegen. De betekenis is duister, mogelijk geen Germaans. Men herleidt Afrithon tot Abhariþum*, een afleiding van een oude waternaam Abhara* met het verzamelsuffix iþum in datief meervoud. Een vergelijkbare verklaring is gegeven voor Deuverden en Asperden (D). Een andere verklaring gaat uit van het Indo-Europese Abharitôs*, eveneens een prehistorische waternaam, bij de wortel abh-, ap- 'uitbuigen, schitteren', aan de monding van een gebogen beek.(2)
* Gereconstrueerde vorm.

Ligging

Het dorp Afferden ligt O van het dorp Druten en ZW van het dorp Deest en grenst in het N, via het uiterwaardengebied Afferdense en Deestse Waarden, aan de Waal.

Statistische gegevens

In 1840 heeft Afferden 113 huizen met 838 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp circa 700 huizen met circa 1.700 inwoners.

Geschiedenis

Geschiedenis van Afferden (even naar onderen scrollen tot je bij dit deel bent, of zoeken met Ctrl-F).

Recente ontwikkelingen

- In 2010 heeft de gemeente Druten de monumentale boerderij De Pas op Pas nummer 6, direct N van de kom van Afferden, gekocht met de intentie er een kleinschalige uitbreiding van het dorp te realiseren. De zeven woningen zijn in 2015 gerealiseerd aan de nieuw aangelegde weg Vloedschuur, vernoemd naar de vloedschuur van de genoemde boerderij. De nieuwe eigenaar van de boerderij heeft het complex (boerderij, vloedschuur en bakhuisje) laten restaureren, waarbij een koeienstal is verwijderd, wat de uitstraling van het geheel ten goede is gekomen. Boerderij en vloedschuur staan op een terp en hielden daardoor bij hoge waterstanden 'droge voeten'.

Bezienswaardigheden

- Afferden heeft 13 rijksmonumenten.

- Afferden heeft 27 gemeentelijke monumenten.

- De voormalige RK kerk Sint Victor en Gezellen te Afferden dateert uit 1891 en is de opvolger van de waterstaatskerk uit 1833 die elders aan de Koningstraat stond. De kerk wordt als uniek beschouwd wegens het ontwerp van architect Carl Weber in een mengstijl van romaanse en gotische motieven, met verwijzingen naar de Munsterkerk in Roermond. De kerk is zeer rijk gedecoreerd met een uitgebreide iconografie. Stichting het Gelders Genootschap heeft de kerk omschreven als een "uiting van gemeenschapszin" en een "zichtbare getuige van de hoogtijdagen van de geloofsbeleving en de emancipatie van de eigen Afferdense parochie".

De kerk was een rijksmonument wegens de aanwezigheid van een bijzonder houtgesneden Maria-met-Jezusbeeld, een piëta. Dat beeld bevindt zich echter al sinds 1976 niet meer in Afferden; het is na restauratie in bruikleen opgenomen in het Valkhof Museum in Nijmegen. Daarom is in 2015 de rijksmonumentale status aan de kerk ontnomen. De gemeente Druten heeft de kerk vervolgens in 2016 - om ongewenste sloop te voorkomen - benoemd tot gemeentelijk monument. De kerk zou eigenlijk gerestaureerd moeten worden. Dat kost circa 2 miljoen euro. Vooralsnog lukt het niet daar voldoende fondsen voor te werven. Eind 2016 is de kerk wegens teruglopend kerkbezoek in relatie tot de hoge onderhouds- en exploitatiekosten aan de eredienst onttrokken. Rond 1990 kwamen er wekelijks nog circa 300 gelovigen naar de kerk, de afgelopen jaren waren dat er nog circa 40.

In 2017 is de kerk herbestemd tot de eerste boeddhistische Dhammakaya-tempel in Nederland. De circa zeven kloosterlingen bewonen de voormalige pastorie. In heel Europa staan ongeveer 30 Dhammakaya-tempels. Dhammakaya gaat volgens Luang phi Sander, een van de monniken, over de eigen geestelijke ontwikkeling en een open houding tegenover de samenleving. "Deze stroming van het boeddhisme is gericht op zelfontwikkeling in de moderne tijd zonder dat je je uit de samenleving hoeft terug te trekken. Hier wordt het boeddhisme geleefd."

De tempel in Afferden moet een plek worden voor de Thaise mensen in Nederland, maar ook voor andere groepen. "We willen open zijn naar iedereen. Het is niet de aard van het boeddhisme je op één bevolkingsgroep te richten." Meditatie krijgt daarbij een centrale plek. "Het is een heel krachtige methode en zou meer uit het esotherische hoekje mogen komen." En aanhanger zijn of worden staat volgens Luang phi Sander niet voorop. "Het gaat erom dat mensen zich als boeddhisten gedragen, niet dat ze boeddhisten zijn. Net zoals dat het er niet om gaat wat je bent, maar om wat je doet. Mensen mogen zelf weten wat ze ervan meenemen." (bron o.a. en voor nadere informatie zie: de Gelderlander)

- De kerktoren op Kerkweg 30 is een op een hooggelegen kerkhof geegen ruïne van de 14e-eeuwse, geheel uit baksteen opgetrokken toren der in 1838 gesloopte parochiekerk. Gekoppelde galmgaten met bakstenen deelzuiltjes, die bakstenen kapitelen hebben. Over de benedenruimte resten van een koepelgewelf.

- Korenmolen De Drie Waaien in Afferden (Kerkdam 1) is een ronde stenen stellingmolen, in 1869 gebouwd ter vervanging van een in 1868 verwoeste standerdmolen. De molen is in 1965 en 1987 grondig gerestaureerd. De molen is eigendom van de gemeente Druten en wordt door een vrijwillig molenaar af en toe in bedrijf gesteld. De molen dankt zijn naam aan de drie diepe plassen die zich tijdens een dijkdoorbraak in de buurt van de molen hebben gevormd. Deze plassen werden wielen (ook wel waaien) genoemd. De molen heeft pas na de tweede restauratie deze naam gekregen. De molen had vanaf de bouw geen naam op de baard staan. Na de restauratie is er een baard geplaatst met het bouwjaar én het jaar van de grote restauratie. Onderhoud aan de molen blijft een kostbaar gebeuren. In 2013 is 30.000 euro van de provincie Gelderland als subsidie aan de gemeente Druten geschonken, het totale onderhoud kwam uit op een kostenpost van 84.000 euro.

Bij goed weer laat molenaar Rob Duinkerken de molen draaien, soms samen met een molenaar in opleiding (MIO). "De dagen dat de molen open is: iedere zaterdag van 10.00-16.00 uur(onder voorbehoud). Komt u van ver, neem dan eerst contact op om te vragen of wij aanwezig zijn. Bij de molen is voldoende parkeerruimte en parkeren is kosteloos. Als de blauwe molenaarsvlag aan de kap van de molen hangt is de molen open voor bezoekers. De molen is gratis te bezichtigen en de molenaar geeft u graag een rondleiding door de molen. Het is mogelijk om groepen aan te melden voor bezichtiging. Dit kan telefonisch bij de molenaar of via e-mail." - Nieuws van Korenmolen De Drie Waaien op Facebook.

- Gevelstenen in Afferden.

Jaarlijkse evenementen

- "Het Vergulde Vat en jeugdcarnavalsvereniging De Roakelijzertjes uit Afferden waren van oudsher ieder een aparte carnavalsvereniging, maar sinds een paar jaar zijn we samengegaan. De Roakelijzers is opgericht in 1968 en Het Vergulde Vat in 1971. Carnaval werd toen nog maar op kleine schaal gevierd. In de begintijd van onze vereniging werd de prins nog gekozen rond 11 november. Later werd dat begin januari. We zijn er trots op dat we al zo'n lange carnavalstraditie hebben in ons mooie dorp. Met veel plezier wordt het carnaval dan ook georganiseerd. Een mooie optocht, de pronkzitting en natuurlijk de gezellige middagen en avonden waar we met het hele dorp gezellig feesten. Vanaf 2011 hebben wij steeds een jeugdprinses gehad. Elk jaar gaat de Prins van Oafere de klassen van de Victorschool langs om daar weer raadsleden en een nieuwe kandidaat te zoeken. En elk jaar zijn er gelukkig ook een hoop kinderen die zich aanmelden.

Elk jaar, al vanaf de oprichting, wordt op dinsdagmiddag de kindermiddag gehouden. Er wordt dan een songfestival gehouden. Kinderen kunnen hun favoriete artiest nadoen, een dansje doen of op andere wijze hun talenten laten zien. Waar vroeger het carnaval gevierd werd bij Megens, is dat de laatste jaren voortgezet in de Meent. Iedereen van jong tot oud is dan aanwezig om er wederom een paar geweldige dagen van te maken. Op zaterdag een kerkdienst in de Meent met 's avonds een heerlijk Carnavalsfeest. Op zondag de optocht en op dinsdag natuurlijk de gezellige kindermiddag. Op woensdag het askruisje halen en daarna wordt het carnaval afgesloten met het haringhappen."

- "Toneelvereniging Onderlinge Vriendschap in Afferden brengt jaarlijks in maart een nieuw stuk op de planken. De mannen van de fanfare, werkliedenbond en de jonge boerenstand bedachten in 1925 dat fuseren de enige mogelijkheid was om de beste overlevingskans te hebben. Zij startten met ongeveer 25 mannen, vrouwen mochten in die tijd niet meespelen. Wel mochten de mannen de vrouwenrollen spelen. De pastoor had een belangrijke rol in dit geheel, hij was geestelijk adviseur bij de vergaderingen. Hij las als eerste de boekjes en gaf aan "dat het goed was" om het nieuwe stuk op de planken te brengen. Zinnen of woorden die niet gepast waren, werden geschrapt. Aanvankelijk werd in de lokale cafés gespeeld, later dorpshuis, nu Kulturhus De Meent. Ook vele verzorgingstehuizen in de regio (en soms ver daarbuiten) werden bezocht om de bewoners een toneelvoorstelling te kunnen geven. Helaas is dat tegenwoordig niet meer mogelijk, omdat er te veel technische aspecten als decor, licht en geluid bij komen kijken, die niet op locatie kunnen worden opgezet."

Snuffel- en Boekenmarkt
"In de jaren zeventig was Muziekvereniging Eendracht als eerste in geheel Maas en Waal die een Rommelmarkt durfde te organiseren. Wat brengt die rommel nou op, was de algemene opinie. Dat het met name in ons dorp zelfs is uitgegroeid tot een voor- en najaarsmarkt zegt voldoende. De opbrengst vormt een zeer belangrijk financieel onderdeel voor het instandhouden van het fanfare-orkest en de eveneens succesvolle Drumcombinatie Afferden-Puiflijk (DCAP). Hoe is het allemaal mogelijk in zo’n kleine gemeenschap als de onze met zo’n slordige 1700 inwoners? Waarschijnlijk juist daarom! Mocht u nog bruikbare artikelen hebben en aan de vereniging willen afstaan bel dan even naar 06-81153047, overleg is dan altijd mogelijk. Zonder afspraak is inbreng niet mogelijk."

Landschap, natuur en recreatie

- In de Afferdense en Deestse Waarden, een 280 ha groot uiterwaardengebied tussen Druten en Deest, N van Afferden, wordt een 4,5 km lange 'nevengeul' en een hoogwatergeul gegraven. Dankzij deze 'bypass' van de Waal is er bij hoogwater in de rivier extra waterberging, wat de veiligheid vergroot. Tevens leidt het tot een betere visstand in de Waal en tot betere omstandigheden voor de flora en fauna ter plekke. Ook heeft Rijkswaterstaat de bodem van de uiterwaarden verlaagd, om de waterstand permanent laag te houden. Verder ontstaat er een nieuw natuurgebied van 158 hectare met ooibos, poelen, grasland en ruigere gebieden. Voor het beheer zullen grote grazers worden ingezet. Het project komt medio 2019 gereed.

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Afferden, met laagsteprijsgarantie!

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Afferden (online te bestellen).

Links / voorzieningen / verenigingsleven

- Nieuws: - Nieuws uit Afferden op Facebook.

- Kulturhus: - Kulturhus De Meent in Afferden moet wel een bruisend dorpshart zijn, want het is de thuisbasis van maar liefst circa 45 verenigingen en soortgelijke clubs. "Eind jaren 1990 waaide het fenomeen Kulturhus over vanuit Denemarken. Vandaag de dag is het Kulturhus niet meer weg te denken uit onder meer Gelderland. Dit snelle succes heeft enkele duidelijke redenen. Het Kulturhus levert een erg goede bijdrage aan de leefbaarheid van dorpen en stadswijken. Verschillende instellingen op het gebied van zorg, welzijn, educatie en cultuur kunnen er samen onder een dak: samen zorgen voor de exploitatie, samen de programmering regelen. Dat stelt wel eisen aan de deelnemers en aan het gebouw. Allebei, gebouw en gebruikers, moeten flexibel zijn, waarbij het gebouw zich ook gemakkelijk moet laten aanpassen aan andere gebruikers, andere wensen en andere eisen. Kortom: duurzaam en buigzaam dient te zijn. En mag het dan ook nog een mooi, architectonisch prikkelend gebouw worden? Bij voorkeur wel, want dat sluit goed aan bij de functie van het Kulturhus.

Juist in de kleinere dorpen op het platteland is het op peil houden van de voorzieningen essentieel voor het voortbestaan van het dorp als gemeenschap, als levende cultuur. Want waar de voorzieningen verdwijnen, waar de winkels en scholen de deuren sluiten, houdt het hart langzaam op met kloppen. De bouw van een Kulturhus kan deze neerwaartse spiraal ombuigen. In dorpen, maar ook in stadswijken, kan een Kulturhus de vaak zo gewenste sociale samenhang versterken. Dat komt niet alleen door het gebouw, maar ook door de samenwerking binnen het dorp of de wijk, die nodig is om een Kulturhus te realiseren. In een Kulturhus vinden immers verschillende organisaties en verenigingen een gezamenlijk onderdak. Zij zullen dus moeten samenwerken om het tot een succes te maken. Het succes van de Kulturhusen is daarom vooral een succes van de mensen, de verenigingen zelf. Op eigen kracht valt dit niet altijd te verwezenlijken, met een steuntje in de rug wel. Om deze reden heeft de provincie Gelderland in de periode 2004-2007 ruim negen miljoen euro vrij gemaakt voor de totstandkoming van 30 Kulturhusen, waaronder die in Afferden. Leefbaarheid is een kostbaar goed dat we moeten blijven beschermen en stimuleren." (bron: 'Een vorm van delen: Gelders Kulturhus' door Eimer Wieldraaijer en Femke van den Berg)

- Onderwijs en kinderopvang: - De St. Victorschool is in 1924 gesticht door het kerkbestuur van de parochie van de H. Victor en Gezellen in Afferden, in het gebouw op de hoek Koningstraat/Schriksestraat. Daarvoor bestond er een openbare school op Het Hoog. Deze school werd voornamelijk bezocht door jongens; de meisjes gingen naar de zusterschool in Deest. De school is genoemd naar de heilige Victor, tevens patroon van de parochie. Hij was een officier uit het Romeinse leger, die christen was geworden. Bij Xanten werd hij gedwongen aan de Romeinse goden te offeren. Toen hij weigerde, werd hij om het leven gebracht. Zijn gebeente kwam uiteindelijk in de kerk van Xanten te liggen. Het gebied van Maas en Waal viel later onder het kerkelijk gezag van Xanten (12e eeuw), waardoor Victor ook hier vereerd wordt. Sinds 1984 huist de school in een gebouw in De Gaard.

De St. Victorschool kan getypeerd worden als een dorpsschool. Dat is in de eerste plaats te zien aan de landelijke ligging van de school, centraal in het dorp Afferden, te midden van weilanden en omgeven door veel groen. De school heeft ca. 120 leerlingen. In het gebouw zijn ook Peuterspeelzaal Ringeling en de TSO (tussenschoolse opvang gehuisvest. Daarnaast is er een speellokaal voor kleuters en een aula die gebruikt wordt als leerplein voor o.a. IPC. Een vrijstaand gebouw is in gebruik als technieklokaal. - Kinderdagverblijf Jij & Ik.

- Jongeren: - "KPJ Afferden is een vereniging voor en door jongeren met voor iedereen wat wils. KPJ staat voor katholieke plattelandsjongeren, maar laat je niet afschrikken door de naam; wij besteden op geen enkele wijze aandacht aan geloof. Gezelligheid, ontspanning en bovenal sport zijn vandaag de dag de belangrijkste onderwerpen van onze KPJ. Wij sporten iedere vrijdagavond in ons eigen dorpshuis. Hierbij willen wij onze leden zo vrij mogelijk laten en ze zelf laten kiezen wat ze willen doen (uiteraard onder begeleiding). Verder worden er diverse activiteiten georganiseerd door de regionale KPJ-Kring en door onze leiding en het bestuur zelf. Zo hebben we ieder jaar als afsluiting het KPJ-Kamp, gaan we schaatsen of zwemmen of hebben we bijvoorbeeld een zeepvoetbaltoernooi."

- Muziek: - Fanfare Eendracht te Afferden is opgericht in 1908 en heeft circa 45 leden. "Vanaf 1991 heeft het orkest een stormachtige ontwikkeling doorgemaakt: Arno van Houtert heeft het orkest in zeven jaar van de derde afdeling naar de Ereafdeling weten te brengen. Van 1998 t/m 2003 was Ivan Meylemans de vaste dirigent van fanfareorkest Eendracht. In deze periode werd hij met het orkest in 2000 Nederlands Kampioen en in 2003 promoveerde Eendracht naar de Eerste divisie (vh. Vaandelafdeling). Sinds 2017 komt het orkest uit in de Eerste Divisie. De huidige dirigent is Rens van Leeuwen."

- "In 1966 werd Tamboerkorps Eendracht opgericht. In 1980 werd een nieuwe instructeur aangesteld, die een duidelijke stempel op de verdere ontwikkeling van de drumband zou gaan drukken, de heer Gerard Megens uit Puiflijk. Halverwege de jaren '90 liep het aantal slagwerkers terug en werd er contact gelegd met de slagwerkers van K.N.A. uit Puiflijk, die eveneens onder leiding stonden van Gerard Megens. Uit deze samenwerking is in 1997 de huidige Drumcombinatie Afferden-Puiflijk (DCAP) voortgekomen, die tot april 2003 onder leiding stond van Gerard Megens. Een van de eerste gezamenlijke optreden werd gehouden in oktober 1997. Door de Drumcombinatie werd deelgenomen aan een concertconcours in Hoogeloon. Deze deelname betekende voor de Drumcombinatie een start van een geweldig mooie prestatiereeks.

In 2001 werd deelgenomen aan het topconcours in Barneveld waarbij een 1e prijs en de vierde plaats van Nederland werd binnengehaald. Vanaf 2003 is de dirigeerstok in handen van Marcus Wiebenga. Sinds november 2013 is de dirigeerstok in handen van Melvin Puijn, die deze enthousiaste club tot het uiterste kan motiveren. Drumcombinatie Afferden-Puiflijk komt uit in de Eredivisie en bestaat uit 15 slagwerkers."

- "In 1998 werd aan een aantal ouders van de communicanten gevraagd de mis te zingen. Een aantal dames was daarna zo enthousiast dat ze besloten een koor op te richten. De leden werden geworven door huis aan huis aan te bellen en de inwoners van Afferden warm te maken voor het op te richten koor. Ons koor Enjoy bestaat momenteel uit 37 mannelijke en vrouwelijke leden. Ons brede repertoire bestaat uit Nederlandse en Engelstalige muziek uit de 20e en 21e eeuw, zoals bijvoorbeeld “Avond”, “The Rose”, “Make you feel my love”, “California dreaming”. Ons diverse repertoire leent zich voor optredens op festivals, bruiloften en in verzorgingstehuizen. Wij repeteren (behalve tijdens de schoolvakanties) elke woensdagavond van 19.00-20.30 uur in Kulturhus de Meent. Voor vragen betreffende optredens, boekingen en kosten kunt u zich wenden tot Ans Reijers (secretaris) via e-mail info@enjoyafferden.nl."

- Sport: - Voetbalvereniging Victoria '25.

• 1. Repertorium van Nederlandse gemeenten vanaf 1812,
  van der Meer, Onno Boonstra A.
  , p.302, (2006)
  
• 2. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)