Acquoy

Plaats
Dorp
West Betuwe
Betuwe
Gelderland

acquoy_collage_lente.jpg

Het is altijd mooi in Akkooi! (zoals je Acquoy hoort uit te spreken). Bijvoorbeeld in de lente, zoals op deze 'ansichtkaart'. (© Jan Dijkstra, Houten)

Het is altijd mooi in Akkooi! (zoals je Acquoy hoort uit te spreken). Bijvoorbeeld in de lente, zoals op deze 'ansichtkaart'. (© Jan Dijkstra, Houten)

Acquoy stempels [640x480.jpg

Acquoy heeft eerder in de 19e en 20e eeuw ook nog Acquoi en Acquoij geheten, getuige dit stempelboek van de PTT. Er was ook nog even een spelling Akkooi, maar die is nooit echt doorgebroken. Kennelijk was men toch te zeer gehecht aan de oude spelling.

Acquoy heeft eerder in de 19e en 20e eeuw ook nog Acquoi en Acquoij geheten, getuige dit stempelboek van de PTT. Er was ook nog even een spelling Akkooi, maar die is nooit echt doorgebroken. Kennelijk was men toch te zeer gehecht aan de oude spelling.

Acquoy (2).jpg

Acquoy aan de Linge, de langste rivier van Nederland binnen de landsgrenzen

Acquoy aan de Linge, de langste rivier van Nederland binnen de landsgrenzen

Acquoy.jpg

De toren van de kerk van Acquoy staat echt zo scheef. Een extra bijzondere speling van het lot in dit kader is dat op het kerkhof mevrouw Cornelia Pisa begraven ligt... Deze curieuze combinatie is natuurlijk een leuke toeristische trekker voor het dorp.

De toren van de kerk van Acquoy staat echt zo scheef. Een extra bijzondere speling van het lot in dit kader is dat op het kerkhof mevrouw Cornelia Pisa begraven ligt... Deze curieuze combinatie is natuurlijk een leuke toeristische trekker voor het dorp.

Acquoy (4).jpg

Over de smalle dijk van de Linge verlaten we Acquoy

Over de smalle dijk van de Linge verlaten we Acquoy

acquoy_fort_asperen.jpg

Het imposante torenfort Fort bij Asperen ligt inderdaad bij, maar niet in Asperen. Gezien het grensverloop ter plekke, valt het fort namelijk nog net onder buurdorp Acquoy. Hoe dat precies zit, kun je lezen onder het kopje Bezienswaardigheden.

Het imposante torenfort Fort bij Asperen ligt inderdaad bij, maar niet in Asperen. Gezien het grensverloop ter plekke, valt het fort namelijk nog net onder buurdorp Acquoy. Hoe dat precies zit, kun je lezen onder het kopje Bezienswaardigheden.

Acquoy

Terug naar boven

Status

- Acquoy is een dorp in de provincie Gelderland, in de streek Betuwe, gemeente West Betuwe. T/m 1977 gemeente Beesd. In 1978 over naar gemeente Geldermalsen, in 2019 over naar gemeente West Betuwe.

- Beschrijving en afbeelding van het dorpswapen. Het dorp heeft ook een dorpslied/volkslied. Het 45-toerenplaatje met aan de ene kant dit Dorpslied en aan de andere zijde de Hymne van Acquoy, is eind jaren zeventig opgenomen in de kerk van Deil en gezongen door het Nederlands Hervormd Kerkkoor (versterkt met dorpsstemmen).

- Onder het dorp Acquoy valt ook een deel van de buurtschap Diefdijk.

Terug naar boven

Naam

Uit te spreken als
Akkooi.

Inwoners
Een inwoner van dit dorp is een Kooise. Ook wordt het gebruikt als bijvoeglijk naamwoord in eigennamen. Zo is er bijvoorbeeld een Kooise Dorpsraad.

Oudere vermeldingen
1305 in den lande van Accoy, 1329 an de side van Eckoy, 1340 Ackoye, 1379 in den gherichte van Eckoye, 1386 tot Akoeyen, ca. 1405 ad 1287 vanden goede van Akoyen, 1419 Acoye, Acoeye, 1425 Ackoy, 1427 Acquoy. In de 19e en 20e eeuw zien we naast laatstgenoemde spelling onder andere de spellingen Acquoi en Acquoij. In 1883 is er een spellingwijziging geweest waarbij plaatsen meer conform de uitspraak werden gespeld. Dit dorp ging toen Akkooi heten. Ook in 1936 is een soortgelijke plaatsnamenlijst uitgebracht waarbij eveneens de spelling Akkooi werd gepropageerd. Deze spelling is echter nooit echt doorgebroken, en vandaag de dag heeft het dorp weer de oude spelling (waardoor velen het foutief als Akwoi uitspreken. In de regio wordt het ook wel gekscherend op zijn Frans uitgesproken als Akwà). De afbeelding elders op deze pagina illustreert met afdrukken van poststempels welke spellingen (het postkantoor van) dit dorp zoal heeft gehad.

Naamsverklaring
Betekent ooi 'land aan een waterloop' met onbekend eerste deel. Vroeger werd ten onrechte gedacht aan een persoonsnaam Akke. Het eerste deel kan niet uit het Germaans worden verklaard. Misschien - als kasteelnaam - een vernoeming naar Akko in Israël, met toegevoegd ooi? Volgens Van der Aa(1) is Acquoy in 1140 door Jan VIII, Heer van Arkel, gebouwd nadat hij van zijn kruistocht naar het Heilig Land was teruggekeerd.(2)

Familienaam
Er zijn ook families met een achternaam die naar deze plaats verwijst. Zeker in de 19e eeuw of eerder werden niet alleen plaatsnamen, maar ook familienamen vaak gespeld (en in het bevolkingsregister genoteerd) zoals ze werden uitgesproken, zoals men dacht dat het goed was en kom je ook daar allerlei spellingvarianten tegen. Zo zien we op grafzerken in buurdorp Rhenoy personen met de achternaam Van Akooy en iemand met de achternaam Van Akooij.

Terug naar boven

Ligging

Het dorp Acquoy ligt O van de stad Leerdam en het dorp Asperen en W van de dorpen Beesd en Rhenoy.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Acquoy 50 huizen met 352 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp circa 250 huizen met circa 600 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Mogelijk is de nederzetting begin 12e eeuw gesticht door Jan VIII, Heer van Arkel, maar dit verhaal is even onbewijsbaar als vaag. Vast staat wel dat de heerlijkheid, later baronie door het huwelijk van Anna van Egmond met prins Willem van Oranje (in 1551) verbonden werd met het geslacht Oranje-Nassau. Tot op de dag van vandaag is een van de vele titels van koningin Beatrix die van barones van Acquoy. Sinds 1991 hangt het wapen van het dorp in de Amsterdamse Nieuwe Kerk.

Op 28 oktober 1585 is in Acquoy Cornelius Jansen (Jansenius) geboren, hoogleraar in de godgeleerdheid, bisschop van Ieper, schrijver van het postuum verschenen boek Augustinus en grondlegger van het jansenisme, dat streefde naar hervorming van de kerk op katholiek-traditionele grondslag. Zijn geboortehuis, op Lingedijk 106, staat er nog steeds. Helaas is dit ter plekke nergens aan te herkennen.

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij de volgende literatuur en sites:

- In oktober 2018 is het boek ‘Baronie van Acquoy’ verschenen, geschreven door de sinds 2008 in het dorp woonachtige Acquoyse predikant Henk Dijk. De schrijver doet een aantal opmerkelijke wetenswaardigheden uit de geschiedenis van zijn dorp uit de doeken. Zo ontdekte hij dat de scheve kerktoren het resultaat is van een constructiefout bij de bouw in de 15e eeuw. Zijn boek verhaalt over het dorp vanaf ver voor de jaartelling. "De invloed van de Batavieren en de Romeinen komt zeker aan bod, maar vanaf het jaar 780 wordt het echt interessant. Het dorp viel toen onder het gebied Teisterbant, dat lag tussen Tiel en Vlaardingen. Het was in handen van heersers uit Duitsland, Dietz genaamd. De verwantschap met de familie Nassau en de latere Oranjes is terug te vinden in het Wilhelmus: ben ik van Dietzen bloed", aldus Dijk.

In overdrachtspapieren uit 1520 ontdekte Dijk dat er in het dorp een burcht met een voorburcht heeft gestaan. Voordien was dat niet bekend omdat er geen tekeningen van zijn. "Tekeningen van kastelen zijn er pas vanaf 1600, toen kwamen er rondtrekkende tekenaars, maar het kasteel in dit dorp was toen al verdwenen, waarschijnlijk vernield tijdens de Hoekse en Kabeljauwse twisten. De voorburcht stond op de plek van het huidige Huize Acquoy en was met een brug verbonden met de burcht die weer op een zogeheten motteheuvel stond. Die is in de jaren zeventig weggeëgaliseerd in het kader van de ruilverkaveling. Als je goed kijkt, kun je zien dat er een rond gebouw met een doorsnee van circa 45 meter heeft gestaan.”

Dijk ontdekte ook dat het dorp fungeerde als een ‘vrijdorp’. Minder bekend als vrijsteden als Vianen en Culemborg, wel met dezelfde werking: "Mensen konden hier hun toevlucht zoeken en werken om hun schulden elders af te betalen. Ik heb getracht het verhaal wetenschappelijk, maar ook breed leesbaar te maken. De achterliggende wetenschappelijke voetnoten komen later beschikbaar voor verder onderzoek, want er liggen nog veel vragen die nader onderzocht zouden kunnen worden. Ik denk dat er dan nog meer verrassende feiten op tafel komen.” Het boek is verkrijgbaar via de Vrienden van Acquoy. (bron: Nieuwsblad Geldermalsen)

- "Door mijn onderzoek naar de geschiedenis van de familie Verstegen kwam ik veel interessante informatie tegen over de geschiedenis van Acquoy. Zo ontdekte ik onder andere dat de hertogen, graven, baronnen en heren uit de omgeving van dit dorp een belangrijke rol hadden in de opstand tegen koning Filips II van Spanje, en hoe de beeldenstorm tot stand kwam. Onder de link vind je onder het menu Historie een tiental artikelen van mijn hand over de geschiedenis van het dorp en omgeving. Ik wens je veel leesplezier. A.F. Verstegen."

- Nadere informatie over de geschiedenis van Acquoy (naar onderen scrollen tot je bij dit deel bent, of zoeken met Ctrl-F).

- Artikelen over Acquoy op de site Geschiedenis Geldermalsen.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

Dorpsplan
"Ons dorp kent een sterke sociale infrastructuur en gezonde bevolkingsopbouw. De inwoners zijn trots op hun dorp en willen graag behouden wat goed is en op een aantal gebieden tot verbetering komen. Om daar samen aan te werken is door de Dorpsraad dit Dorpsplan opgesteld, gebaseerd op de wensen en voorstellen van de inwoners. Het doel van ons Dorpsplan is om de leefbaarheid in ons dorp te behouden en te vergroten voor nu én in de toekomst. Om dit mogelijk te maken zullen we tot actie moeten overgaan. Bij passief toekijken zal de leefbaarheid achteruit gaan, zo hebben wij met elkaar geconstateerd. Ons rustige en onaangetaste dorp mag geen museum worden. We willen onze prachtige omgeving, de oude historische gebouwen, verenigingsgebouw de Schakel en onze verenigingen koesteren. Acquoy blijft zoals het is maar we gaan wel met de tijd mee!

Met de insteek ‘met elkaar praten’ en denken vanuit ‘samen’ zijn we op de inwonersbijeenkomst voor het hierop nauw aansluitende bidbook voor onze nieuwe gemeente West Betuwe op 18 april 2018 samengekomen in verenigingsgebouw de Schakel. Die avond hebben alle aanwezigen met veel energie en creativiteit wensen en ideeën gelanceerd en zijn we tot de volgende vier thema’s gekomen: 1. Wonen en werken. 2. Zorg, welzijn en voorzieningen. 3. Identiteit en saamhorigheid. 4. Gezonde en veilige leefomgeving.

Wat betreft de identiteit en de gezonde, veilige leefomgeving vinden we veel aanknopingspunten terug in het receptenboek van Elings voor de inrichting van de openbare ruimte van Acquoy. Elings, al 50 jaar een ontwerp- en adviesbureau gericht op landschapsarchitectuur en ruimtelijke ordening, stelde in 2005 dit receptenboek samen in opdracht van gemeente Geldermalsen ter verfraaiing van de openbare ruimten in ons dorp en de buurdorpen Beesd en Enspijk. Gemeente Geldermalsen heeft de Dorpsraad in 2017 gevraagd om ideeën over leefbaarheid zoals die leven binnen het dorp met de gemeente te delen in de vorm van een dorpsplan en aan te geven wat het dorp zelf realiseert en waarbij (financiële) ondersteuning van de gemeente gewenst is.

Niet alleen denken maar ook doen. Een aantal wensen en ideeën zijn sindsdien reeds ingevuld door bewoners en Dorpsraad met financiële ondersteuning van de gemeente vanuit de dorpsgelden. Te denken valt hierbij aan: - de aangeschafte AED, het inventariseren van geregistreerde burgerhulpverleners en het organiseren van cursussen hiervoor om een 6 minuten-zone te kunnen realiseren; - het inrichten van de Whatsapp-Alert groep; - het nieuwe informatiebord bij de Schakel; - het inventariseren van de zorgbehoefte in het dorp en het opstellen van een vrijwilligerslijst voor hand- en spandiensten in het dorp. De vrijwilligers zijn gekoppeld aan de actuele hulpvragen; - het inrichten van de Kooise Huiskamer met ruilbibliotheek, activiteiten en workshops voor alle leeftijden; - Acquoy Zwerfafvalvrij! Opschoondag van bermen én de oevers van de dode arm van de Linge; - het organiseren van een fietspuzzeltocht en een wandeltocht met een gezamenlijke maaltijd als afsluiting; - het samenstellen van een welkomstpakket voor nieuwe inwoners.

Samenwerken in Acquoy. Als kleine gemeenschap hebben we te maken met veel instanties die op allerlei manieren een grote invloed kunnen uitoefenen op ons dorp, zonder dat wij als bewoners het daarmee eens hoeven te zijn. Denk aan de gemeente, maar ook aan instanties die plannen hebben voor het dorp en het buitengebied, zoals het waterschap, streekcommissies, zorginstellingen en woningcorporaties. De Dorpsraad is het aanspreekpunt voor alle inwoners, de gemeente en andere instanties. Ze heeft contact en overleg met de gemeente over zaken en ontwikkelingen die het dorp aangaan, beheert het dorpsbudget en brengt budget, vrijwilligers en de uitwerking van dorpsplannen samen. Daarbij houdt ze de draaglast en draagkracht van vrijwilligers goed in balans. De Dorpsraad zoekt de verbinding met bewoners, verenigingen, ondernemers en andere organisaties.

Met dit dorpsplan in de hand kunnen we ons ook als bewoners duidelijk manifesteren: wat wil ons dorp en wat wil het niet? Het is een afspiegeling van de wensen die leven bij de bewoners. Het geeft een beeld van wat we gezamenlijk willen ondernemen om ons doel te realiseren. Dit plan stelt de Dorpsraad in staat om namens het dorp snel, adequaat en daadkrachtig te reageren op maatschappelijke en politieke ontwikkelingen. Bij het verwerken en rangschikken van de aangegeven knelpunten, wensen, ideeën van de inwoners zijn we ondersteund door de Vereniging Dorpshuizen en Kleine Kernen Gelderland. Veel werk is verricht en meer zal nog worden gedaan." Aldus het Voorwoord van het Dorpsplan 'Samen dóór Acquoy, samen vóór Acquoy!' (2018). Zie ook de Toelichting bij het Dorpsplan.

- Bestemmingsplan Acquoy (2009).

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Acquoy heeft 13 rijksmonumenten.

- In 1026 wordt Teisterbant - zie daarvoor verder het hoofdstuk Geschiedenis - door de bisschop van Utrecht verdeeld onder leenheren, die ieder een stuk grond krijgen en daar een kasteel mogen bouwen. Als je destijds een kasteel bouwde, bouwde je ook een kerk. Die oorspronkelijk middeleeuwse kerk van Acquoy wordt, net als de domkerk van Utrecht, op 1 augustus 1674 getroffen door een storm. Ook hier stort het hele middenschip in en blijft de toren staan. Men kerkt vervolgens in het koor. In 1844 maakt het inmiddels zwaar verwaarloosde restant plaats voor de huidige zaalkerk, tegenover het bekoorlijke Polderhuisje.

De 14e-eeuwse Kempisch-laatgotische kerktoren staat 115 centimeter uit het lood, maar verzakt al jaren niet meer. Door geregeld buiten haar oevers te treden haalde de Linge al tijdens de bouw van de toren de grond onder diens voeten weg. Kruiend ijs deed er ook geen goed aan. Pas in 1844 kon het dorp opgelucht ademhalen toen de toren van zijn derde geleding werd ontdaan en ook nog eens werd losgekoppeld van de kerk. Wegens zijn scheefheid wordt deze kerktoren 'de Betuwse toren van Pisa' genoemd.

Een extra bijzondere speling van het lot in dit kader is dat op het kerkhof mevrouw Cornelia Pisa begraven ligt, echtgenote van dominee N.H. Kuipéri, geboren in 1877, overleden in 1941. Haar man, gestorven in 1946, rust in hetzelfde graf. De locatie trekt veel fotografen die beide (de toren en het graf van mevrouw Pisa) op de foto willen zetten. Het kerkhofje telt 19 zerken, een grafsteen in de kerkmuur (familie Tengnagell) en een paar handenvol stenen stompjes. Daar hebben nooit zerken op gezeten. Dit kerkhof is opgevolgd door de begraafplaats aan de Achterweg.

- De voormalige Hervormde pastorie uit ca. 1860 is in 2016 verbouwd.

- Het aan de Diefdijk - officieel: Acquoyseweg 1 - gelegen, onder het dorpsgebied van Acquoy vallende stoomgemaal De Oude Horn, uit 1863, is in 2011 gerestaureerd. Ook de naastgelegen sluis met bijbehorende kademuren is hersteld. Bijzonder aan het stoomgemaal zijn onder andere de Oegstgeester dakpannen en het naastgelegen schutsluisje. Bij de restauratie zijn onder andere de 3.000 kg wegende sluisdeuren vervangen. De sluisdeuren hebben geen functie meer. Wel zijn er luiken in gemaakt waar het water doorheen kan stromen.

De van oorsprong civiele sluis had ten tijde van het functioneren van de Hollandse Waterlinie ook een militaire betekenis. De sluis kon worden ingezet om het overstromingswater dat in de Culemborgerwaard was ingelaten als barrière tegen de vijand, na de oorlogsdreiging weer op de Linge af te voeren. Sinds 1977 biedt het gemaal onderdak aan de ambachtelijke glasblazerij van Bernard Heesen.

- Het Polderhuis, een van de trouwlocaties in de gemeente Geldermalsen, staat oostelijk van de kerk, schuin tegenover de ingang. Het uit 1619 daterende gebouwtje fungeerde eerst als schepenstoel: er werd recht gesproken door de schout en zeven schepenen. Na 1795, het jaar waarin Acquoy bij Holland werd gevoegd, werd het onderkomen voor het polderbestuur, vandaar de huidige naam. In 1830 is het herbouwd in 19e-eeuwse stijl, met bepleisterde muren.

- De geschilderde zonnewijzer aan het voormalige Schepenhuis Huis Overlinge (Lingedijk 86), uit 1761, is in 2016 gerestaureerd. Hoe oud de zonnewijzer zelf is, is niet meer te achterhalen. De oudste afbeeldingen stammen uit begin 20e eeuw.

Terug naar boven

Evenementen en activiteiten

- Activiteitenagenda Acquoy.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- De Langendijk wordt niet geasfalteerd. Het college van de gemeente Geldermalsen vindt de cultuurhistorische waarde van de dijk in de huidige, onverharde staat daarvoor te groot. Dat heeft deze in 2009 besloten. Het bochtige, onverharde dijkje vormt de verbinding tussen Fort Asperen en het dorp Acquoy. De Langendijk is opgenomen in het provinciale fietsnetwerk en is daarom van toeristisch belang. Vandaar dat ambtenaren van de gemeente Geldermalsen plannen maakten om de dijk te asfalteren. Na advies van landschapsdeskundigen besloot het college de dijk in de huidige staat te laten.

"Uit landschappelijk oogpunt heeft het college besloten niet tot asfaltering van de dijk over te gaan. Dat past daar gewoon niet; de cultuurhistorische waarde zou verloren gaan. Het is een van de weinige onverharde wegen in Geldermalsen. Die moeten we koesteren", aldus wethouder A.R. van Doorn. Om de vele fietsers toch ter wille te zijn en de dijk ook voor het landbouwverkeer goed berijdbaar te houden, gaat de gemeente het grind vaker controleren op oneffenheden.

Terug naar boven

Beeld

- Oude foto's, ansichtkaarten en dergelijke van Acquoy op Facebook.

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over Acquoy.

- Belangenverenigingen: - Op initiatief van een aantal inwoners is op 6 november 2017 de Vereniging Kooise Dorpsraad opgericht. Dankzij de dorpsraad is het mogelijk om gemakkelijker te werken aan vragen, problemen en suggesties van de inwoners. Ook biedt de dorpsraad meer mogelijkheden en slagkracht om bij de gemeente aan te kloppen en ook zijn er financiële middelen waarop zo gemakkelijker aanspraak kan worden gemaakt. De dorpsraad is er voor het gezamenlijk belang van de Kooisen. Iedereen die in het dorp woont en kiesgerechtigd is kan lid worden van de vereniging. Aan het lidmaatschap zijn geen kosten verbonden.

- Vrienden van Acquoy is een los verband van actieve mensen uit het dorp die graag energie steken in het dorp, waardoor inwoners elkaar beter leren kennen. Heb je een vraag of opmerking voor de Vrienden, stuur dan een mailtje naar info@vriendenvanacquoy.nl. Wil je graag op de hoogte gehouden worden van de activiteiten van de Vrienden, schrijf je dan in voor hun nieuwsbrief.

- Dorpshuis: - Verenigingsgebouw De Schakel (Lingedijk 60). Als je informatie wilt over de mogelijkheden en activiteiten van De Schakel, kun je bellen met Riet den Hartog, tel. 06-27588436.

- Sport: - Inwoners van dit dorp die willen voetballen, kunnen terecht bij v.v. Rhelico in Rumpt.

- Schaakvereniging Acquoy is opgericht in 1948. De vereniging is aangesloten bij de Stichts Gooise Schaakbond en heeft circa 25 leden. Elke maandagavond (uitgezonderd in de maanden juli en augustus) wordt gespeeld voor het interne kampioenschap. De avonden vinden plaats in verenigingsgebouw De Schakel en beginnen om 20.00 uur. Er wordt gespeeld met een bedenktijd van 1 uur en 30 minuten per persoon. Wie wil kennismaken met de vereniging kan enkele avonden vrijblijvend bijwonen. Graag wel even van tevoren aanmelden via het contactformulier.

- Hengelsportvereniging De Ruisvoorn is opgericht in 1971. De vereniging heeft in 1989 een aanlegsteiger tegenover Dorpshuis De Schakel in gebruik mogen nemen, waar plaats is voor 25 boten. Ook heeft de vereniging de mogelijkheid enkele vissersboten aan te leggen in 'het wiel', een uitstulping van de oude rivierarm (iets noordwestelijker gelegen). Hoewel vissen een buitensport is, komen de leden ook regelmatig in De Schakel bijeen om te kaarten. Zo is de kaartclub nauw verbonden met de vissersclub.

- Zorg: - "De Kooise Zorgboerderij in Acquoy ontvangt op de doordeweekse dagen gemiddeld 15 volwassen cliënten per dag die ons komen helpen met alle werkzaamheden op en rond de boerderij. We noemen ze daarom ook wel onze hulpboeren. Op zaterdag zijn onze hulpboeren kinderen met een beperking. De hulpboeren helpen mee met alle voorkomende klussen op de zorgboerderij, zoals het voeren van de dieren, schoonmaken van de hokken of het onderhouden van de natuur. Er zijn verschillende plaatsen waar we gedurende de dag aan het werk zijn. Bij mooi weer zijn we graag buiten aan de gang, maar in de winter kunnen we gelukkig ook de warmte van de houtkachel opzoeken in de broodschuur en de werkplaats."

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Acquoy, met foto's van de grafzerken.

Reactie toevoegen