Terug naar boven

Status

- Achtkarspelen is een gemeente in de provincie Fryslân.

- De gemeente Achtkarspelen omvat de dorpen Augustinusga, Boelenslaan, Buitenpost, Drogeham, Gerkesklooster en Stroobos, Harkema, Kootstertille, Surhuisterveen, Surhuizum, Twijzel en Twijzelerheide. Dat zijn in totaal 12 dorpen.

- Met betrekking tot de buurtschappen van de gemeente Achtkarspelen heeft de gemeenteraad in haar vergadering van 15-9-2016 (zie punt 9) besloten (zie hier de besluitenlijst van die vergadering, punt 9) dat die plaatsnamen in het vervolg alleen nog Friestalig zijn. De plaatsnaamborden (waar de Nederlandstalige variant bovenaan staat en de Friestalige variant eronder) van Reaskuorre zijn in februari 2017 vervangen, van de andere buurtschappen worden ze op een later moment vervangen (als ze daar technisch gezien aan toe zijn, dan wel wanneer er budgettair ruimte voor is). Zie ook het artikel hierover op Omrop Fryslân.

Het gaat om de buurtschappen (met de Nederlandstalige variant erachter tussen haakjes) Blauforlaet* (Blauwverlaat), Bouwekleaster (Buweklooster), De Koaten (De Kooten), De Leste Stuver (De Laatste Stuiver), Hamsherne (Hamshorn), Koartwâld (Kortwoude), Kûkherne (Kuikhorne) (deels), Lytsepost (Lutkepost), Ophûs (Ophuis), Opperkoaten (Opperkooten), Reahel* (Rohel), Reaskuorre* (Roodeschuur) en Surhuzumer Mieden (Surhuizumermieden). Dat zijn 13 buurtschappen in totaal. Dat zijn de buurtschappen die anno 2016 reeds waren voorzien van plaatsnaamborden.
* In 1958 heeft de gemeenteraad al besloten (maar nooit doorgevoerd) dat deze drie buurtschappen de Friese spelling zouden moeten krijgen. Voor de overige 10 buurtschappen heeft de gemeente dat, zoals in de vorige alinea beschreven, in 2016 alsnog besloten.

Medio 2019 zijn er daar nog 11 aan toegevoegd, zijnde Blauhûs, Bouwetille, De Hamsterpein, Dykhuzen, Egypte, Hiltsjemuoiswâlden, It Jachtfjild, It Útlân, It Wyldfjild, It Wyldpaed en Mûntsetille (voor nadere toelichting m.b.t. deze 11 'nieuwe buurtschappen' zie de alinea's hieronder)*. Anno 2020 zijn of komen er dus 24 buurtschappen met plaatsnaamborden in deze gemeente (de gemeente heeft in 2019 althans uitgesproken ook bij de 11 'nieuwe buurtschappen' plaatsnaamborden te willen plaatsen. Vermoedelijk zal dit gefaseerd gebeuren). Verder valt nog een klein deel van de Lutjegaster buurtschap Dorp (een pand) onder deze gemeente.
** Van de 9 nog niet gelinkte plaatsnamen moeten wij nog plaatspagina's aanmaken, omdat wij de inhoudelijke gegevens hiervan nog moeten inventariseren (ligging, inwonertallen en dergelijke).

Deze 11 buurtschappen in de gemeente Achtkarspelen zijn in de loop der jaren 'zomaar' als plaatsnaam uit de atlassen verdwenen*, 'uitgegumd', maar bestaan in de praktijk nog wel degelijk. Neem bijvoorbeeld de buurtschap Mûntsetille (Monniketille). Rond 1950 verdwijnt deze naam ineens als plaatsnaam uit de atlassen en is het alleen nog een veld-/streeknaam, terwijl het vanouds altijd een buurtschap is geweest en onzes inziens nog altijd is, dus volgens ons is dit een 'drukfoutje' in de atlassen.
* Helaas doet dit zich ook bij veel gemeenten elders in het land voor, dus deze gemeente is hier bepaald niet uniek in...

Stichting Oud-Achtkarspelen heeft de gemeente in 2014 op het spoor van deze 'vergeten buurtschappen' gezet, en deze met achtergrondinformatie op een presenteerblaadje aan de gemeente aangeboden. Omdat zij in hun brief aan de gemeente perfect weergeven waarom ook Plaatsengids.nl relatief veel aandacht besteedt aan de - elders in literatuur en op sites vaak 'verwaarloosde' of genegeerde - buurtschappen (en hun vaak ontbrekende bebording), uit oogpunt van identiteit van de buurtschappen en hun inwoners, uit cultuurhistorisch, maatschappelijk én toeristisch oogpunt, geven wij deze hierna integraal weer:

"8 juli 2014. Onderwerp: buurtschappen. Geacht college, Een tijdje geleden kreeg onze stichting een vraag over de naamgevíng op de buurtschapsborden. Moeten deze in het Nederlands of in het Fries? Ons bestuur heeft daar inmiddels op gereageerd. Naar aanleiding van deze vraag vroegen wij ons af of er niet nog meer buurtschappen in onze gemeente zijn. Het cultureel erfgoed staat de laatste tijd volop in de belangstelling bij de gemeente. We denken hierbij onder andere aan de viering van 675 jaar Achtkarspelen en het opzetten van een gemeentelijk monumentenbeleid.

In de Cultuurnota van de gemeente Achtkarspelen wordt ook veel aandacht besteed aan het cultureel erfgoed. ln deze nota staat onder andere: "Om meer toeristen en recreanten te trekken is het versterken van een eigen (dorps- en streek-)identiteit van belang. Om deze identiteit goed te kunnen uitdragen is een bewustwording van de culturele rijkdom van de eigen omgeving het vertrekpunt." Bij de doelstelling en uitgangspunten in de nota staat: "Het cultureel erfgoed draagt bij aan de identiteit en uitstraling van de gemeente. Bij dit kostbare erfgoed is het gebruik en het behoud ervan belangrijk, zodat het in goede staat aan volgende generaties kan worden doorgegeven. Cultureel erfgoed versterkt het cultureel en historisch zelfbewustzijn, maar heeft ook een educatieve en toeristische waarde."

De bescherming van ons cultureel erfgoed is gebaat bij een goede informatieverstrekking en voorlichting. Wij vinden dat het cultureel erfgoed toegankelijk moet zijn voor de inwoners van de gemeente Achtkarspelen, maar ook voor de toerist. Cultuurtoerisme levert een bijdrage aan de vergroting van het cultuurhistorisch besef en draagvlak, het duurzaam instandhouden van cultuurhistorische waarden en het in aanraking laten komen van het publiek met kunst en cultuur. Cultuurtoerisme heeft veel voordelen omdat het vooral individueel toerisme betreft. Het biedt kansen voor seizoensverlenging en -spreiding. Met name fiets- en wandeltoerisme leent zich uitstekend voor het verder ontwikkelen van cultuurtoerisme.

Ook toponiemen (geografische namen) vallen onder het cultureel erfgoed. De namen van buurtschappen en streken vertellen vaak iets over de historíe. Door het plaatsen van buurtschaps- en streekborden is het mogelijk deze historie levend te houden. Daarmee wordt het cultureel en historisch bewustzijn versterkt en tegelijkertijd hebben deze borden ook een educatieve en toeristische waarde. Mogelijk zou er, om de educatieve en toeristische waarde nog meer te verhogen, per buurtschap ook nog een informatiepaneel met een korte beschrijving van de buurtschap/streek en de naamsverklaring van de buurtschap/streek bij geplaatst kunnen worden.

Op dit moment hebben de volgende 13 buurtschappen in de gemeente Achtkarspelen een eigen bord: De Laatste Stuiver/De Léste Stuver onder Buitenpost, Lutkepost/Lytsepost onder Buitenpost, Kuikhorne/Kûkherne onder Twijzelerheide, De Kooten/De Koaten onder Kootstertille, Opperkooten/Opperkoaten onder Kootstertille, Hamshorn/Hamsherne onder Drogeham, Buweklooster/Bouwekleaster onder Drogeham, Roodeschuur/Reaskuorre onder Augustinusga/Harkema, Blauwverlaat/Blauforlaet onder Augustinusga, Rohel/Reahel onder Augustinusga, Surhuizumer Mieden/Surhuzumer Mieden onder Surhuizum, Ophuis/Ophûs onder Surhuizum, Kortwoude/Koartwâld onder Surhuizum/Surhuisterveen.

Bij het bestuderen van oude en recente landschappelijke en topografische kaarten komen wij daarnaast de volgende buurtschappen en streken tegen:

Buitenpostermieden/Bûtenpostmermieden onder Buitenpost. Dit is het gebied ten zuidoosten van Buitenpost tussen het Oost, de Trekvaart, Dijkhuisterweg en de weg Lutkepost.

Twijzelermieden/Twizelermieden onder Twijzel. De Twijzelermieden liggen ten oosten van Twijzel tussen de rijksstraatweg en de Alde Dyk.

Hamstermieden/Hamstermieden onder Drogeham. Dit gebied ligt ten noorden van Drogeham tussen het Prinses Margrietkanaal en de oude Hamstervaart.

Woudmieden/Wâldmieden onder Augustinusga/Buitenpost. Een gebied ten noorden van het Prinses Margrietkanaal, tussen de Buitenpostervaart en de Bruggelaan.

lJzermieden/lzermieden onder Augustinusga/Buitenpost/Gerkesklooster. Een gebied ten oosten van de Bruggelaan, tussen de Dijkhuisterweg en het Prinses Margrietkanaal. De naam ijzer verwijst naar ijzerhoudend kwelwater dat in dit gebied voorkomt.

Stroobossermieden/Strobossermieden onder Stroobos. Een laaggelegen gebied ten zuiden van Stroobos tussen de Oude Vaart en de Lauwers.

Uitland/It Útlân onder Buitenpost. Dit is de streek ten oosten van de Trekvaart onder Buitenpost. Het Uitland is ontstaan als ingepolderd land op de Lauwerszee. Uitland wil zeggen het land dat ver weg ligt in de polder.

Kleine Horn(e)/Lytse Hoarne onder Buitenpost. Dit is een buurtje ten oosten van de Trekvaart onder Buitenpost. Hier liep vroeger de oude zandweg van Leeuwarden naar Groningen langs. Bij de aanleg van de nieuwe straatweg in 1830 is de weg hier rechtgetrokken en ontstond een buurtje aan de oude weg ten zuiden van de nieuwe weg. Horn betekent hoek.

Egypte/Egypte onder Buitenpost/Twijzel. Deze streek ligt ten noorden en noordwesten van Twijzel en Buitenpost aan de spoorlijn van Leeuwarden naar Groningen. Egypte kan verwijzen naar de aanwezigheid van zand. Dit is dan een herinnering aan het bijbelse verhaal van de uittocht uit Egypte, toen men door het zand in de woestijn moest. Egypte zou ook een verwijzing naar zigeuners, in het Engels gypsies, kunnen zijn, die hier in dit gebied hebben gewoond.

Wildpad/Wyldpaed onder Twijzelerheide. Een streek ten oosten van Twijzelerheide. Deze streek, waar vroeger vooral boeren woonden, onderscheidde zich van de arme arbeidersbevolking op de heide te Twijzelerheide. De naam verwijst naar de wilde begroeiing op de heide.

Hiltjemoeiswouden/Hiltsjemuoiswâlden onder Twijzelerheide. Het zuidelijke gebied van Twijzelerheide viel vroeger onder Kooten. Dit gebied werd ook wel de Hiltsjemuoiswâlden genoemd. Hiltsjemuoiswâlden is genoemd naar Hiltje Gerrits Plantinga, echtgenote van Andries Alberts de Vries, die boer in deze omgeving was.

Kootstermolen/Koatstermoune onder Kootstertille. Deze buurt ligt rond een kruispunt ten noordwesten van Kootstertille. Vroeger stond hier een molen, die de Kootstermolen werd genoemd.

Monniketille/Mûntsetille onder Kootstertille. Een buurtschap aan het Prinses Margrietkanaal ten noordoosten van Kootstertille. Tot 1959 hoorde dit gebied bij Drogeham. Deze oude buurtschap is ontstaan als een kleine veenkolonie. De naam verwijst naar de brug die over het diep lag en waar de monniken van Buweklooster overheen liepen.

Hinkehoek/Hinkehoek onder Kootstertille. Een buurtschap ten zuiden van Kootstertille langs het kanaal richting Schuilenburg. De buurtschap ligt in een hoek bij het kanaal.

Westerend/Westerein onder Drogeham. Deze buurtschap ligt ten westen van Drogeham. Vroeger liep er een pad van de hervormde kerk naar het westen, richting Schuilenburg. Dit gebied werd de Westerein genoemd. Aan dit pad stonden diverse huizen. Aan het eind van het pad vormde zich een buurtschap.

Hamsterpein/v/h Harkema-Opeinde onder Drogeham. Een buurtschap ten oosten van Drogeham. Deze buurtschap vormde de vroegere kern van het boerendorp Harkema-Opeinde. Toen in 1921 de grenzen zijn gewijzigd is dit dorp bij Drogeham gevoegd. Deze streek is eigenlijk te vergelijken met de verdwenen dorpen Lutkepost, Kooten en Kortwoude. Hamsterpein betekent op het einde van Drogeham.

Broekster Petten/Broekster Petten onder Augustinusga. Een gebied ten oosten van de Uterwei onder Augustinusga. Broek wil zeggen laaggelegen moerassig land en petten zijn vergraven landerijen als gevolg van vervening.

Dijkhuizen/Dykhúzen onder Buitenpost/Gerkesklooster. Een streek ten zuidoosten van Buitenpost en ten noordwesten van Gerkesklooster. De weg is aangelegd op een door inversie ontstane dijk. Aan deze dijk stonden een aantal huizen.

Gerben Allesverlaat/Gerben Allesforlaet onder Gerkesklooster. Een buurtschap rond de kruising ten zuidwesten van Gerkesklooster. Vroeger waren hier een verlaat of uitwateringssluis en een tolhuis. Het verlaat is genoemd naar sluiswachter Gerben Alles.

Oosterboeren/Oosterboeren onder Gerkeskooster. Een gebied ten noordoosten van Gerkesklooster. Vroeger stonden hier diverse verspreide boerderijen. Oosterboeren is 'kloosters' voor Oosterburen.

Sarabos/Sarabos onder Gerkesklooster. Streek ten noordoosten van Gerkesklooster tussen de Oude Vaart en de Lauwers. Vroeger was Sarabos de naam van een bos en een boerderij die bij dit bos in de buurt stond. Later is de naam overgegaan op het hele gebied tussen Stroobos en Sarabos. Dit gebied viel oorspronkelijk onder Surhuizum, terwijl de rest van Gerkesklooster onder Augustinusga viel.

De Kooi/De Koai onder Surhuizum. Een streek ten oosten van de Uterwei onder Surhuizum en ten westen van de Surhuizumer Mieden. ln dit gebied lag vroeger een eendenkooi.

Blauwhuis/Blauhûs onder Surhuisterveen. Buurtschap ten westen van Surhuisterveen bij de afslag naar Boelenslaan. Vroeger stond hier een voorname woning met de naam Blauwhuis, die onder andere door de familie Boelens werd bewoond. Waarschijnlijk had het huis blauwe dakpannen.

Omloopsterheide/Omloopsterheide onder Surhuisterveen. Een voormalig heidegebied in het verlengde van het voormalige stroompje de Omloop rond de Warreboslaan en de Heidelaan ten zuidwesten van Surhuisterveen.

Wildveld/Wyldfjild onder Surhuisterveen/Boelenslaan. Een voormalig heidegebied ten zuidwesten van Surhuisterveen en ten zuidoosten van Boelenslaan. Wildveld verwijst naar de wilde begroeiing op de heide.

Kostverlorenheide/Kostferneheide (of De Trije Roeden) onder Boelenslaan. Een voormalig heidegebied rondom de Trije Roeden ten zuidoosten van Boelenslaan. Een wijk in dit gebied heette de Kostverlorenwijk. Mogelijk heeft hier vroeger iemand de kost verloren.

Jachtveld/Jachtfjild onder Boelenslaan/Harkema. Een buurtschap rond een kruising ten noordwesten van Boelenslaan en ten zuidwesten van Harkema. Al eeuwenlang staat hier een herberg. Vroeger was dit de plaats waar de jagers samen kwamen om te jagen.

Langewijk/Langewyk onder Boelenslaan. Een streek ten westen van Boelenslaan waar de waterloop de Langewijk loopt. Dit gebied staat enigszins los van Boelenslaan. Vroeger viel deze streek onder Rottevalle. Toen Rottevalle in 1943 in zijn geheel over ging naar Smallingerland is dit gebied bij Achtkarspelen gebleven en onder Boelenslaan gevoegd.

Barghiem/Barchhiem onder Harkema. Buurtschap ten westen van Harkema tussen de Betonwei en de Mûntsegroppe. Vroeger was hier een opslagplaats voor turf.

Buwetille/Buwetille onder Harkema/Surhuizum. Een buurtschap aan de Surhuisterveenstervaart ten oosten van Harkema en ten westen van Surhuizum. De naam verwijst naar de brug (tille) die over de vaart ligt. De brug is genoemd naar Buwe die op de boerderij bij deze brug woonde.

Vierhuizen/Fjouwerhúzen onder Harkema. Een buurtschap aan de Surhuisterveenstervaart ten zuidoosten van Harkema. Bij deze buurt, waar een brug over de vaart lag, stonden vier huizen die vroeger onder Surhuisterveen vielen, maar in 1921 bij Harkema zijn gevoegd.

(dit zijn in totaal 31(!) buurtschappen en streekjes, naast de 13 reeds beborde buurtschappen in de gemeente, die de stichting op grond van oude en recente kaarten dus heeft gedetecteerd, red.)

Stichting Oud-Achtkarspelen stelt voor om ook bij (een aantal van) bovengenoemde buurtschappen en streekjes een buurtschaps- of streekbord te plaatsen zodat de historie levend wordt gehouden. Daarmee wordt, zoals eerder is geschreven, het cultureel en historisch bewustzijn versterkt en tegelijkertijd hebben deze borden ook een educatieve en toeristische waarde. Mocht u meer informatie willen, dan zijn wij graag bereid deze te geven."

De gemeenteraad heeft daarop het college bij motie verzocht om te onderzoeken welke ter plekke nog “levende” buurtschappen in aanmerking kunnen komen voor een buurtschapsbord. In antwoord daarop is een selectie gemaakt uit de 31 historische locaties die de stichting in 2014 op een rij heeft gezet. Hierbij is gekeken naar aanwezige bebouwing, aanwezige historische en landschappelijke elementen en de praktische invulling. In maart 2019 heeft het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Achtkarspelen aan de gemeenteraad voorgesteld om 8 buurtschappen uit deze lijst in 2019 plaatsnaamborden te geven: It Wyldfjild, It Jachtfjild, Mûntsetille, It Utlân, Dykhuzen, Blauhûs, Bouwetille en De Hamsterpein. Na een amendement op dit raadsvoorstel kwamen Egypte, It Wyldpaed en Hiltsjemuoiswâlden daar nog bij, omdat de raad die in vergelijkbare mate een buurtschap vond als de andere 8. In totaal dus 11 stuks, maakt samen met de 13 reeds beborde buurtschappen per medio 2019 24 beborde buurtschappen in deze gemeente. De stichting kreeg voor haar inventarisatie en voorstel in de raadsvergadering in kwestie complimenten van de fracties en van wethouder Max de Haan: "Een verrijking voor onze cultuur."

Een vergelijkbare situatie is de toenmalige gemeente Kollumerland en Nieuwkruisland, die van 2008 tot 2017 in fasen plaatsnaamboden bij al haar 20 buurtschappen heeft geplaatst. Een ander goed, met Achtkarspelen te vergelijken voorbeeld is de toenmalige gemeente Vlagtwedde, die ca. 50 buurtschappen heeft, en waarvan - ook - ca. de helft min of meer toevallig plaatsnaamborden had. Andere buurtschappen gingen ook om plaatsnaamborden vragen, waarna de gemeente dit rond 2010 in één keer goed heeft geïnventariseerd en overal plaatsnaamborden heeft geplaatst waar dat nog niet het geval was. Nog een mooi voorbeeld is de toenmalige gemeente Bellingwedde, buurgemeente van Vlagtwedde, wellicht door die gemeente geïnspireerd, waar de heemkundekring in 2013 fondsen heeft geworven om bij tientallen buurtschappen en streekjes in de gemeente plaatsnaambordjes en informatiepaneeltjes te plaatsen.

- Wapen van de gemeente Achtkarspelen.

- Foto's van de plaatsnaamborden in de gemeente Achtkarspelen.

- Sinds februari 2019 is Oebele Brouwer uit Eastermar burgemeester van de gemeente Achtkarspelen, als opvolger van Gerben (Germ) Gerbrandy. Voorheen was hij werkzaam bij het Landelijk Parket (van Justitie) in Rotterdam. Brouwer is als een van de weinige burgemeesters in ons land geen lid van een politieke partij. "Maar boven de partijen staan hoort ook bij de functie", zo stelde hij bij het bekend worden van zijn voordracht door de gemeenteraad. (bron en voor nadere informatie zie LC, 13-12-2018)

Terug naar boven

Naam

Naamsverklaring
De naam Achtkarspelen verwijst naar de acht oorspronkelijke karspelen van het decanaat Oldehove die over de Lauwers lagen, te weten: Augustinusga, Buitenpost, Drogeham, De Kooten, Kortwoude, Lutkepost, Surhuizum en Twijzel.

Terug naar boven

Ligging

De gemeente Achtkarspelen ligt in het NO van Fryslân en grenst in het O aan de provincie Groningen en aan de gemeente Westerkwartier, in het Z aan de gemeente Smallingerland, in het W aan de gemeente Tytsjerksteradiel en in het N aan de gemeente Noardeast-Fryslân.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Achtkarspelen 1.315 huizen met 7.568 inwoners, verdeeld in dorp Buitenpost 136/882, dorp Lutjepost 3/17, dorp Optwijzel 160/927, dorp Kooten 100/627, met de buurtschappen Kootstertille 22/132 en Kuikhorne (deels) 3/14, dorp Drogeham 45/264, met de buurtschappen Hamshorn 15/94, Munneketil 12/76 en Westerend 16/95, dorp Harkema op Einde 98/484, met de buurtschappen Buweklooster 4/22 en Roohel 12/57, dorp Rottevalle (deels) 81/446, met de buurtschap Heidburen 8/53, dorp Surhuisterveen 225/1.289, met de buurtschappen Jerden 3/18, Omloop 5/28 en Vierhuizen 4/16, dorp Surhuizum 117/664, met de buurtschappen Kortwolde 16/98 en Ophuis 13/76, dorp Augustinusga 104/544, met de buurtschappen Blauwvallaat 3/17 en Roodeschuur 11/60 en dorp Gerkesklooster 56/342, met de buurtschappen Oosterburen 2/8 en Stroobos (deels) 41/218. Tegenwoordig heeft de gemeente circa 11.500 huizen met circa 28.000 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Bestuurlijke ontwikkeling en indeling, vorming en opheffing van dorpen
De grietenij Achtkarspelen nam lang een aparte plaats in Friesland in. In de middeleeuwen behoorde zij tot het bisdom Münster, terwijl de rest van Friesland onderdeel was van het bisdom Utrecht.

De bestuurlijke indeling van de provincie verschilde in de jaren 1812-1816 met die daarvoor en daarna. De bestaande grietenijen (gemeenten) werden opgeheven en daarvoor in de plaats kwamen de veel kleinere mairieën. Zo kwamen voor de opgeheven grietenij Achtkarspelen in 1812 drie mairieën in de plaats, te weten: Buitenpost (met de dorpen Buitenpost, Lutjepost, Twijzel en Kooten), Augustinusga (met de dorpen Augustinusga, Drogeham, Gerkesklooster, Stroobos, Harkema-Opeinde en Buweklooster) en Surhuizum (met de dorpen Surhuizum en Surhuisterveen). Volgens de nieuwe bestuurlijke en rechterlijke indeling lagen deze mairieën (ook genoemd gemeenten of communes) in het kanton Buitenpost, arrondissement Leeuwarden.

In deze opsomming ontbreekt een aantal dorpen en andere dorpen bestaan inmiddels niet meer. Zo lag Rottevalle voor 1812 nog over drie grietenijen verspreid (Achtkarspelen, Tietjerksteradeel en Smallingerland). In 1812 kwam het te ressorteren onder de mairie Oudega (Smallingerland). Boelenslaan (oorspronkelijk Surhuisterveensterheide geheten) ontstond pas in 1921. Daarvoor viel het onder Surhuisterveen. Twijzelerheide maakte zich rond die tijd als dorp los van het dorp Twijzel en het dorp Kooten ging in 1959 op in het dorp Kootstertille. Lutjepost is bij Buitenpost gevoegd.

De grietenij Achtkarspelen werd in 1851 een gemeente na de invoering van de Gemeentewet van Thorbecke.

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van (de kernen van) deze gemeente, kun je terecht bij de volgende instanties:

- De in 1981 opgerichte Stichting Oud-Achtkarspelen heeft als doel het kweken van belangstelling voor de historie van deze gemeente en voorts al hetgeen met een en ander rechtstreeks of zijdelings verband houdt. Hierbij kunnen we denken aan materieel erfgoed als monumenten, archeologie, het cultuurlandschap en het verzamelen van boeken, films en foto’s. Daarnaast gaat het om immaterieel erfgoed als tradities, rituelen, ambachten, overgeleverde verhalen en andere culturele uitingen. Het bestuur bestaat uit amateurhistorici die elk hun eigen specialiteit of werkgebied hebben. Er zijn bijvoorbeeld leden die zich bezighouden met stamboomonderzoek, de Tweede Wereldoorlog of archeologie.

Stichting Oud-Achtkarspelen beoogt haar doel te bereiken door: het houden van een drietal lezingen per jaar over een historisch onderwerp; het organiseren van een genealogische en historische markt; het bereikbaar maken van informatie via Historische Informatiepunten in de bibliotheken van Buitenpost en Surhuisterveen; het beheren van een website met oude dorpsfoto’s; het organiseren van excursies en tentoonstellingen; het uitgeven van boeken met artikelen over de historie van de gemeente; het uitgeven van cultuurhistorische fiets- en wandelroutes; het organiseren van activiteiten in samenwerking met musea en andere culturele instellingen, zoals de Open Monumentendagen; het doen van archiefonderzoek en het adviseren van de gemeente over cultuurhistorische zaken, zoals bijvoorbeeld het monumentenbeleid.

- Historische Vereniging Noordoost Friesland heeft onder meer de gemeente Achtkarspelen als aandachtsgebied.

- "Ben je nieuwsgierig naar de geschiedenis van je familie, wil je meer weten over je dorp of ben je benieuwd wat er bekend is over je geboortehuis? Dit alles met betrekking tot een of meer kernen in deze gemeente? Met al deze vragen kun je terecht bij het Historisch InformatiePunt (HIP) in de bibliotheken van Buitenpost en Surhuisterveen. Sinds 2011 werken Bibliotheken Noord Fryslân en Stichting Oud-Achtkarspelen hierin nauw samen. Je vindt hier: (historische) informatie in boeken, tijdschriften en andere bronnen; een overzichtswebsite van instanties die zich met de historie van de gemeente bezig houden en met relevante historische Friese en Nederlandse onderwerpen; gedigitaliseerde versies van nieuwsblad De Feanster, ook te raadplegen via Dekrantvantoen.nl (dit betreft de uitgaven van 1927-heden, met een hiaat); gescande ansichtkaarten uit de verzameling van de heer A. van Lune uit Buitenpost, ook te bekijken op de website van Historisch Informatie Centrum Noordoost Fryslân; wisselende tentoonstellingen verzorgd door Stichting Oud Achtkarspelen; een plek waar bibliotheekmedewerkers en/of vrijwilligers van genoemde stichting je op het juiste spoor zetten bij vragen over historische zaken betreffende (kernen in) deze gemeente.

In Bibliotheek Buitenpost worden daarnaast historische films vertoond. Voor vragen over geschiedenis, oude foto's, genealogie e.d. kun je ook mailen naar m.bruining@chello.nl. Daarnaast tref je Jan de Vries elke vrijdagavond in Bibliotheek Surhuisterveen. Hij is in het bezit van talloze, waardevolle plakboeken over de historie van Achtkarspelen. Jan vertelt er graag over en weet ontzettend veel over de geschiedenis van Surhuisterveen en omstreken. Elk winterseizoen worden enkele activiteiten gepland, zoals interessante historische lezingen. Het is belangrijk historisch materiaal te bewaren voor later. We kunnen foto's en films digitaliseren (waarna de eigenaar ze weer meekrijgt), maar als iemand iets wil schenken, kan dat natuurlijk ook. Heb je interessant historisch (beeld)materiaal? Stuur dan een e-mail naar Ali Bronger via historie@bnfrl.nl. Hierin kun je kort omschrijven om wat voor documenten, boeken of beeldmateriaal het gaat (foto, video, 8 mm film bijvoorbeeld). Daarbij graag vermelden waar het document of boek over gaat of wat er te zien is, om hoeveel minuten film/hoeveel foto’s het gaat en waar en wanneer het is opgenomen/gefotografeerd."

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- In het buitengebied van de gemeente Achtkarspelen wordt in 2019 een glasvezelverbinding aangelegd t.b.v. snelle internetverbindingen.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- De gemeente is rijk aan monumentale kerken met een grote schakering aan bouwkunst en inrichting. Markante objecten zijn bijvoorbeeeld de romaanse torenruimten in Buitenpost, de stenen torenspits in Surhuizum en de opschriftstenen in Surhuisterveen. De inrichting van de kerk in Buitenpost met een middeleeuws doopvont, zes herenbanken, tien rouwborden en uniek koperwerk behoort tot de mooiste in Fryslân. De vele fraaie foto’s in het boek 'Monumentale kerken in Achtkarspelen' vertellen het verhaal van deze kerkenpracht.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Stichting Keunstkrite Twizel of kortweg De Keunstkrite (Nederlands: “de Kunstkring”) zet zich in voor kunst, kunstenaars, cultuur en streekhistorie in de regio Noordoost Friesland. Opgericht in 2009 is de Keunstkrite uitgegroeid tot een gedegen podium met een jaarlijks wisselend programma rond vaste peilers Beeldende Kunst, Literatuur-Muziek-Poëzie en Cultuur. Bekende activiteiten zijn: de jaarlijkse kunstroute Rondje Kunstzinnig (weekend eind mei), de jaarlijkse Keunstkrite Fotowedstrijd, en de tweejaarlijkse Jan Ritskes Poëzienacht. Sinds 2017 organiseert de Keunstkrite de jaarlijkse Kunstweek Achtkarspelen (laatste weekend van mei t/m het eerste weekend van juni). Tijdens deze week staat de kunst centraal en kunnen kunstenaars, dichters, muzikanten en culturele instellingen hun activiteiten promoten.

- Informatie over de jaarlijkse Open Monumentendag in de gemeente Achtkarspelen (weekend begin september).

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- In 2016 zijn NME-Achtkarspelen en NME-Tytsjerksteradiel (NME = natuur- en milieueducatie) samen verdergegaan als Natuur- en Duurzaamheidscentrum Pingo & Pet. Het centrum is gevestigd in het bezoekerscentrum van It Fryske Gea in Earnewâld. Pingo & Pet verzorgt natuur-, milieu- en duurzaamheidseducatie voor het basisonderwijs in de genoemde gemeenten. Alle basisscholen in deze gemeenten kunnen gebruik maken van het aanbod UurNatuur. Dit aanbod bestaat uit geheel verzorgde excursies, gastlessen en natuur in de klas.

Ieder jaar wordt een ander duurzaamheidsthema centraal gesteld. In 2016/2017 was dat bijvoorbeeld het thema: 5x beter bezig. Tijdens het project 5x beter bezig komen alle aspecten van duurzaamheid aan bod. 5 simpele spelregels laten zien hoe je goed voor jezelf en je medemensen zorgt, slim omgaat met spullen, energie en water, minder gifstoffen gebruikt en hoe je de natuur de ruimte geeft. Tijdens het project gingen kinderen samen met een gastdocent actief aan de slag. In drie lessen leerden ze wat duurzaamheid betekent, gingen ze op onderzoek uit en bedachten ze acties om voortaan 5x beter bezig te zijn.

- In de gemeente Achtkarspelen liggen op de overgang van zand, veen en klei uitgestrekte open hooilandgebieden die in de volksmond ‘mieden’ worden genoemd. In landschappelijk opzicht liggen de Friese mieden nog net op de uiterste noordrand van het Fries-Drents keileemplateau, hoewel reeds enkele kilometers noordelijker en oostelijker het uitgestrekte Friese terpenlandschap begint. Vanouds worden de 'miedengebieden' tot de streek van de Noordfriese Wouden gerekend. Op tal van plekken in en vooral rond de mieden zien we dan ook de voor de Wouden zo karakteristieke opstrekkende strokenverkaveling, begrensd door elzensingels in de landschappelijk wat hoger gelegen delen. Het gebied ontstond in de voorlaatste ijstijd, toen gletsjerijs er een enorme smeltwatertong uitsleet. IJswakken, zogenoemde pingo’s, liggen er al honderdduizend jaar. De in totaaL 7 'miedengebieden' in deze omgeving worden landschappelijk en beheermatig als een eenheid beschouwd, onder de overkoepelende naam natuurgebied De Mieden (onder de link vind je een uitvoerig rapport over verleden, heden en beoogde toekomst van dit bijzondere landschap). Het betreft de volgende gebieden (met FR/NL spelling):

de Surhuzumer Mieden rond de gelijknamige buurtschap; de Bûtenpostmermieden/Buitenpostermieden, ZO van Buitenpost, tussen het Oost, de Trekvaart, Dijkhuisterweg en de weg Lutkepost; de Twizelermieden/Twijzelermieden, O van Twijzel, tussen de rijksstraatweg en de Alde Dyk; de Hamstermieden/Hamstermieden N van Drogeham, tussen het Prinses Margrietkanaal en de oude Hamstervaart; de Wâldmieden/Woudmieden onder Augustinusga/Buitenpost, N van het Prinses Margrietkanaal, tussen de Buitenpostervaart en de Bruggelaan; de lzermieden/lJzermieden onder Augustinusga/Buitenpost/Gerkesklooster, O van de Bruggelaan, tussen de Dijkhuisterweg en het Prinses Margrietkanaal. De naam ijzer verwijst naar ijzerhoudend kwelwater dat in dit gebied voorkomt; de Strobosser Mieden/Stroobossermieden, Z van Stroobos, tussen de Ald Feart en de Lauwers.

Natuurgebied De Mieden in de gemeente Achtkarspelen wordt beheerd door Staatsbosbeheer. Het halfopen natte landschapstype van De Mieden is volgens boswachter Jeffrey Huizenga van Staatsbosbeheer op deze schaal vrijwel nergens meer aanwezig in de provincie Fryslân: "Het gebied is nog bijzonder gaaf, doordat er geen grote verkavelingen hebben plaatsgevonden. Je vindt er zelfs nog de laatste intacte blauwgraslanden die bijzonder rijk zijn aan plantensoorten zoals de blauwe knoop en orchideeën." Het gebied wacht al decennia op een goede inrichting die nodig is om de aanwezige natuurwaarden blijvend te kunnen behouden en beschermen. Volgens Staatsbosbeheer is er onder andere actie nodig wat betreft het schone grondwater, dat nu nog weggepompt wordt door de gemalen in het gebied. "Als we daar niets aan doen dan raken we een compleet ecosysteem kwijt met al zijn bijzondere planten en dieren."

De Mieden is belangrijk voor broedvogels die op de rode lijst van bedreigde diersoorten staan, waaronder de grutto, tureluur, slobeend en roerdomp. Zo zijn alle veertien primaire weidevogels hier de afgelopen jaren als broedvogel vastgesteld, waaronder de zomertaling en de zeldzame kemphaan. Bovendien is het een van de weinige plaatsen in Nederland waar tientallen watersnippen broeden. Staatsbosbeheer pleit ervoor dat meer bezoekers dit gebied komen bezoeken. "Het zou mooi zijn als er voor de bezoekers voorzieningen komen waardoor je echt het gebied kunt ervaren, uiteraard met respect voor de dieren die hier leven. Een goed voorbeeld daarvan is het nieuwe kijkpunt dat is gerealiseerd langs een fietsknooppunt in de Broeksterpetten bij Augustinusga. Er liggen kansen voor ondernemers, De Mieden heeft alles in zich voor recreanten, maar dan moet er wel een goed netwerk worden ingericht met onder andere fiets- en wandelpaden. Het is nu misschien wel het best bewaarde geheim van Fryslân, maar Staatsbosbheheer ziet dat graag anders. We willen graag de bezoekers laten zien hoe uniek dit landschap is." (bron: Staatsbosbeheer, 2014) Met Fietsroute De Mieden (24 km) kun je de miedengebieden verkennen.

Onderzoekers van Wageningen Environmental Research hebben in juni 2019 een rapport over De Mieden opgesteld in opdracht van minister Carola Schouten van LNV. Later in dat jaar neemt het ministerie namelijk een besluit over de aanwijzing van nieuwe Natura 2000-gebieden, vandaar dat zij hier advies over had gevraagd. De wetenschappers bevelen aan om De Mieden tot Natura2000-gebied te benoemen. Ze spreken van "een uitzonderlijke kwaliteit van beekdal-trilveen". Het trilveen van De Mieden huisvest zeldzame vegetaties, zoals de Tweehuizige zegge, Klein glidkruid, Groen schorpioenmos en Sterrengoudmos.

"Een andere manier van inrichten van Natuurnetwerk Nederland in de Mieden. Daar draait het advies ‘De Mieden op z’n mooist’ van Gebiedscommissie Achtkarspelen-Zuid om. Waarbij volwaardige natuur en overgangszones tussen landbouw en natuur centraal staan. Op 15 december 2020 heeft Gedeputeerde Staten ingestemd met de uitvoering van dit advies. Met ‘De Mieden op z’n mooist’ richt de gebiedscommissie het Miedengebied in voor Natuurnetwerk Nederland, door middel van kern- en overgangsgebieden. Waarbij de overgangsgebieden ook binnen de grenzen van het Natuurnetwerk liggen. Zo kan er met minder budget natuur worden ingericht. Gedeputeerde Douwe Hoogland: “it is moai dat de gebietskommisje in plan betocht hat om mei de Mieden oan de slach te kinnen. Sa kriget it biofarskaat yn it gebiet in ympuls en wurkje wy tagelyk ek oan it behâld fan it fean.”

Ondersteuning van natuur. In de kerngebieden komen volwaardige natuurgebieden zoals oorspronkelijk het plan was voor het gebied. Ook het beheer en de waterhuishouding worden volledig afgestemd op de natuur. In de overgangsgebieden is het de bedoeling dat de grond straks als kruiden- en weidevogelrijk grasland wordt beheerd. Deze gebieden ondersteunen de natuur in de kerngebieden, maar blijven wel onderdeel van Natuurnetwerk Nederland. Ook in de overgangsgebieden zal de biodiversiteit toenemen en draagt een hoger waterpeil bij aan het kerngebied en het behoud van veengrond. Omdat agrariërs de grond in de overgangsgebieden op een andere manier gaan gebruiken, is er sprake van afwaardering van de grond. Dat gaat om gemiddeld zo’n 30%. In deze gebieden blijft regulier landbouwgebruik mogelijk, binnen Natuurnetwerk Nederland. Daarom is het niet mogelijk om gebruik te maken van de Subsidieregeling Natuur en Landschap (SNL). Wel is er vergoeding vanuit Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer (ANLb) mogelijk. Voor een periode van zes jaar is daar 120.000 euro per jaar voor beschikbaar.

Gebiedscommissie. In 2018 besloot de provincie Fryslân tot een aankoopstop op natuurgrond, in verband met een dreigend tekort op de natuurontwikkelingsopgave. Daarmee was er ook in de Mieden geen geld meer beschikbaar voor de aankoop van grond en natuurinrichting. Gebiedscommissie Achtkarspelen-Zuid maakte daarom een alternatief plan voor natuurontwikkeling. Voorzitter Baukje Nijboer: “Wy binne o sa wiis dat wy wer oan it wurk kinne yn de Mieden. Mei in lytser budget kinne wy dochs it gebied ynrjochtsje en klear meitsje foar de takomst. Wy binne bliid dat wy dêr as kommisje oan begjinne kinne, yn gearwurking mei de streek.” In de gebiedscommissie zitten vertegenwoordigers van natuur, landbouw, water, recreatie en landschap uit de streek. Zij werken in opdracht van provincie Fryslân en in samenwerking met Wetterskip Fryslân, Staatsbosbeheer, Noardlike Fryske Wâlden en gemeente Achtkarspelen aan de inrichting van het gebied." (bron: Provincie Fryslân, december 2020)

Terug naar boven

Links

- Gemeente: - Officiële site van de gemeente Achtkarspelen. - Nieuws van de gemeente op Facebook. - Nieuws van de gemeente op Twitter. - In het Raadsinformatiesysteem (RIS) vind je alles over de gemeenteraad. Je kunt er onder andere zowel de komende vergaderingen als eerder gehouden vergaderingen bekijken. Archief Raadsinformatiesysteem.

- Media / nieuws: - RTV Kanaal 30 is de lokale omroep voor de gemeenten Achtkarspelen en Tytsjerksteradiel. De afgelopen jaren is een aantal belangrijke keuzes gemaakt en doorgevoerd, met name op het gebied van de programmering (introductie gezamenlijk sportprogramma met RTV NOF), de samenwerking met collegaomroepen (formele oprichting Stichting Regionaal Media Centrum Noord & Oost Friesland) en de verdere ontwikkeling en professionalisering van de kanalen radio, kabelkrant, teletekst, social media, website en tv (aanschaf professionele camera’s en videomengpaneel). Er is nu een vaste tv-ploeg die geregeld nieuwsfilmpjes maakt voor het YouTube-kanaal en de inmiddels bekende tv-debatten voor de gemeente Tytsjerksteradiel verzorgt. Ook willen ze meer evenementen in de genoemde gemeenten letterlijk en figuurlijk in beeld brengen. Hierbij wordt uiteraard ook weer de samenwerking gezocht met de collega’s van RTV NOF.

- Nieuws uit de gemeente Achtkarspelen op de site van Omrop Fryslân.

- Muziek: - "De docenten van Cultuurcentrum de Wâldsang zijn zelfstandige ondernemers en lid van Coöperatie de Wâldsang U.A. Gezamenlijk regelen ze zaken als administratie en inkoop. Als leerling merk je daar verder niks van: je hebt gewoon goed en leuk les! Lesvormen. Lessen kun je alleen, samen of in een groepje volgen. Dat hangt af van het type les of cursus. En of er geschikte groepjes te vormen zijn. In het tarievenoverzicht vind je een overzicht van mogelijkheden en kosten. Wellicht wil je graag met iemand samen die je kent. Informeer gerust bij een docent naar de mogelijkheden. Examens. Bij de Wâldsang kun je examens doen. Dan beoordeelt je docent met veelal een of meerdere collega’s hoe je speelt. En krijg je vragen over de muziektheorie. Je kunt vijf diploma’s halen: Elementair, A, B, C en D. Het afleggen van een examen kost € 12,50. Deelname is niet verplicht. Wel leuk en leerzaam! Concerten. Als muzikant wil je vast van je laten horen! Dat kan op de kleine en grote concerten die we organiseren, en tegenwoordig kun je ook optreden op ons digitale podium op Youtube!

Locaties. Docenten van de Wâldsang geven lessen op zo’n 25 lesplaatsen in de gemeenten Achtkarspelen, Dantumadiel, Noardeast-Fryslân en Tytsjerksteradiel. Bij genoeg aanmeldingen komen we ook graag naar jouw dorp als dat nu nog niet staat vermeld. De Wâldsang is dus altijd in de buurt! Samenspel. Muziek maken is leuk: zowel alleen als met anderen. Daarom kun je bij de Wâldsang samenspelen in bijvoorbeeld een popband, ensemble of koor. En in de les natuurlijk met je docent. Docenten. Alle docenten hebben een (muziek)vakopleiding gevolgd. Zo weet je dat je altijd goede lessen krijgt. In het docentenoverzicht op deze website stellen zij zich voor. Voor iedereen! Of je nou jong of oud(er) bent, van klassiek of rock houdt, als een prof of alleen voor je plezier wilt spelen: iedereen kan muzieklessen volgen bij de Wâldsang! Er is voor elk wat wils. Mis je bepaald aanbod? Laat het ons weten! We organiseren het graag. Regelmatig zijn er ook cursussen voor bepaalde doelgroepen aangeboden. Voor leerkrachten of jonge kinderen bijvoorbeeld."

- Sport: - Stichting Wielerpromotie Achtkarspelen heeft als doel om vanuit deze gemeente - maar ook gemeentegrensoverschrijdend - het wielrennen in de breedste zin van het woord te promoten. Dit doet de stichting onder andere door het organiseren van de jaarlijkse Wadro Ronde van de Kerspelen. Deze wedstrijd bestaat uit een vrouwen- en een mannenwedstrijd, beide deel uitmakend van de door de KNWU georganiseerde landelijke clubcompetitie. Tevens wordt tijdens deze wedstrijd een zogeheten Dikke Banden Race georganiseerd om kinderen met de wielersport te laten kennismaken. De stichting organiseert niet alleen zelf wedstrijden; ook andere organisaties kunnen op hen kunnen terugvallen voor raad en steun bij het organiseren van evenementen gerelateerd aan de wielersport.

- Zorg: - KEaRN Steunpunt Mantelzorg Tytsjerksteradiel en Achtkarspelen wil met haar site iedereen die voor een ander zorgt informeren en, indien wenselijk, helpen bij het zorgen voor een naaste in deze gemeenten. Je kunt op deze site informatie en antwoorden vinden, en ook zelf een vraag stellen, je wensen, ervaringen en ideeën aanleveren of reageren op anderen. Actief kennis delen en informatie uitwisselen.

- Welzijn: - De KEaRN Vrijwilligerscentrale heeft als doel het vrijwilligerswerk in de gemeenten Tytsjerksteradiel en Achtkarspelen te bevorderen. Dit wordt gedaan met een enthousiast team bestaande uit vrijwilligers en medewerkers. De Vrijwilligerscentrale ondersteunt inwoners die op zoek zijn naar vrijwilligerswerk. Daarnaast biedt de Vrijwilligerscentrale ook ondersteuning aan organisaties die met vrijwilligers werken of op zoek zijn naar vrijwilligers.

- De vrijwilligers en beroepskrachten van VluchtelingenWerk Achtkarspelen bieden maatschappelijke begeleiding aan vluchtelingen die in de gemeente komen wonen. Daarnaast hebben ze wekelijks spreekuur in Surhuisterveen en Buitenpost.

- Voedselbank Achtkarspelen is er voor mensen die hulp nodig hebben om financieel rond te komen. Wij doen dat door voedselpakketten beschikbaar te stellen. De voedselbank doet haar werk volledig met vrijwilligers die kennis hebben van financiën, van veilig voedsel en die mee kunnen denken over de financiële situatie van haar cliënten. De voedselbank maakt gebruik van de overschotten van voedselproducenten, van supermarkten en andere winkels. Hiermee wordt verspilling van voedsel voorkomen. Cliënten kunnen zo worden voorzien van een gezond en evenwichtig voedselpakket.

- Duurzaamheid: - De gemeente Achtkarspelen heeft de ambitie om een flinke stap te zetten op het gebied van duurzame energie. Zij heeft daarom het initiatief genomen tot de realisatie van een zonneweide aan de noordkant van Buitenpost. Het plan van Solarfields is als beste beoordeeld. In 2018 heeft deze firma hier Zonnepark Sinnegreide gerealiseerd, met 30.436 zonnepanelen, die een vermogen leveren van 11,7 MWp. Dat is jaarlijks groene stroom voor ruim 3.800 huishoudens.

- De gemeente Achtkarspelen moedigt samen met de andere Friese gemeenten haar inwoners aan om hun duurzame woning open te stellen tijdens de jaarlijkse Nationale Duurzame Huizen Route (op twee zaterdagen begin november). Tijdens deze dagen delen huiseigenaren hun ervaringen met het duurzamer maken van hun woning. Onder de link vind je een overzicht van duurzame woningen en andere duurzame gebouwen in de gemeente.

- Wonen: - Stichting Woningbouw Achtkarspelen (SWA) verhuurt circa 3.000 woningen in deze gemeente. Het woningaanbod van SWA is gevarieerd: woningen voor jong en ouder (met mogelijkheden voor zorg), levensloopgeschikte woningen, zeer comfortabele eengezinswoningen, vrijstaande woningen en twee-onder-een-kapwoningen.

- WoonFriesland bezit ruim 500 huurwoningen in de gemeente Achtkarspelen.

- De Welstandscommissie stelt voorwaarden waaraan bouwwerken in Achtkarspelen moeten voldoen. Nadat je een omgevingsvergunning hebt aangevraagd, beoordeelt de Welstandscommissie de aanvraag. Zij bepalen of de aanvraag past in het bestemmingsplan.

- Werk: - "Kun je niet werken door een ziekte of handicap? Of zit je in de bijstand? Dan kan Maatschappelijke Onderneming Achtkarspelen (MOA) iets voor je betekenen! Samen met de gemeente bieden wij een plek waar je gezien wordt. Je leert je eigen talenten (her)kennen. Je krijgt persoonlijke begeleiding. En je werkt samen met mensen in ongeveer dezelfde situatie. Samen zoeken we een passende activiteit voor jou. Zo kom je steeds een stap dichter bij een betaalde baan. MOA is een laagdrempelige ontmoetingsplek, waar werkzoekenden van elkaars kwaliteiten en netwerken gebruikmaken. Bij ons kunnen mensen: zich oriënteren op de arbeidsmarkt; cursussen volgen; werkervaring opdoen; gezamenlijk een (mini)onderneming opstarten. De MOA biedt zo mensen de kans om van waarde te zijn binnen de eigen mienskip. Wij helpen mensen door ze te helpen het zelf te doen. We kiezen voor een positieve aanpak en spreken de kennis, ervaring en kwaliteiten van mensen aan. Wij helpen door: structuur te bieden; zelfvertrouwen te versterken; vaardigheden te ontwikkelen; kwalificaties te halen; zingeving."

- Veiligheid: - "Elke week krijgen 300 Nederlanders een hartstilstand. Door snel te starten met de reanimatie en de inzet van een AED kunnen we de overlevingskans aanzienlijk verhogen. Daarom zetten wij ons in voor een dekkend hartveilig-netwerk in Friesland. Ben je benieuwd hoe het ervoor staat in jouw wijk, buurt of dorp? Of wil je weten hoe jij een levensreddende rol kan spelen voor jouw omgeving? Onder de link vind je een actuele stand van het aantal reanimatie-burgerhulpverleners en aangemelde (24/7) AED’s in de gemeente. Ook lees je er hoe jij een bijdrage kunt leveren in de hartveiligheid in Achtkarspelen. We hebben jouw hulp hard nodig!"

- Ondernemen: - LTO Noord afdeling Achtkarspelen is de belangenbehartiger voor boeren, tuinders en andere ondernemers in het landelijk gebied van deze gemeente.

- Ondernemersvereniging Achtkarspelen Bedrijven Contact, kortweg ABC, bundelt de krachten van bedrijven uit deze gemeente en naaste omgeving. Zo maken ze zich sterk voor de lokale economie en werkgelegenheid. Belangenbehartiging, samen sterk, is de belangrijkste reden voor bedrijven om zich aan te sluiten bij het ABC. Ze spelen een belangrijke rol binnen de gemeente. Ze dragen ideeën aan om de economische groei binnen de gemeente te stimuleren. Ze behartigen de regionale belangen en laten gezamenlijk een krachtig geluid horen. Verder organiseert ABC geregeld netwerkbijeenkomsten voor haar leden.

- Genealogie: - Genealogische gegevens van meer dan 1.000.000 personen uit Noordoost-Fryslân, verzameld door Martinus Jongsma. Op deze site vind je beknopte kwartierstaten (5 generaties) van families uit het Fries-Groningse grensgebied, vooral uit de gemeente Achtkarspelen. Veel gegevens zijn ontleend aan de registers van de Burgerlijke Stand van deze gemeente en van de gemeenten Smallingerland, Tytsjerksteradiel, Opsterland, Dantumadiel, de voormalige gemeenten Kollumerland c.a. en Grootegast, de doop-, trouw- en begraafboeken, en informatie via het internet (onder andere Ryksargyf Leeuwarden, Gen-lias).