Status

- Acht is een dorp* in de provincie Noord-Brabant, in de regio Kempen, gemeente Eindhoven. T/m 1919 gemeente Woensel.

* Hoewel Acht in de loop der tijd aaneen is gegroeid met de stad Eindhoven, ligt het nog altijd niet echt in de stad maar aan de rand ervan, heeft het nog altijd de kenmerken van een dorp en wordt het door de inwoners ook nog als zodanig beschouwd (je ziet dat bijvoorbeeld aan uitingen als de dorpssite, de Dorpsraad en het Dorpshuis, die je allemaal gelinkt vindt onder het kopje Links onderaan deze pagina). Het dorp heeft ook nog blauwe plaatsnaamborden (komborden) met de eigen plaatsnaam erop, wat ook een zekere erkenning als woonplaats en dorp inhoudt. Daarentegen heeft het dorp in 1978 geen eigen postcode en plaatsnaam gekregen in het postcodeboek, voor de postadressen ligt het dorp daarom sindsdien 'in' Eindhoven. Al met al hebben we deze plaats daarom als behorend tot de categorie 'dorp in de stad' gekwalificeerd.

Naam

In het Brabants
Opacht.

Oudere vermeldingen
1307 "dat bosch dat men heet Achte", 1361 Acht, 1740 Opacht, 1794 Agt.

Naamsverklaring
- Het Middelnederlandse achte 'gereserveerd bos, hofhorig goed, rechtsdistrict' was de benaming voor een bos waarvan het gebruik was voorbehouden aan de heer en dat geen deel uitmaakte van de gemeenschappelijke gronden. Zie ook Achterveld, Achtmaal en Echt.(1)

- "In het stadsdeel Woensel, in het noordwesten van Eindhoven, ligt het stadse dorp Acht. Het is een heel oude nederzetting. De naam wordt voor het eerst in 1303 vermeld als hertog Jan II aan "de lieden" van Strijp een stuk grond verkoopt, dat onder meer grensde aan de 'Achter meere' (Achtse meren). De naam komt ook voor in een uitgiftebrief uit 1307 van de heer van Woensel. Hij schrijft daarin over het "bos, dat men heet Achte".

Waar komt die naam vandaan? Men heeft in de loop der jaren verschillende veronderstellingen gedaan. Een ogenschijnlijk voor de hand liggende was, dat die naam ontstaan is vanwege het feit, dat er acht hoeven, boerderijen, stonden. En uit die hoeven zou dan het dorp zijn ontstaan. Die veronderstelling wordt vandaag de dag voor onjuist gehouden. Een andere veronderstelling is, dat de plaats haar naam te danken zou hebben aan het feit, dat de begroeiing met bos in dat gebied de vorm van het cijfer acht had. Op oude kaarten is dat inderdaad ook te zien.

Oud-archivaris A.J. Kakebeeke heeft voor het ontstaan van de naam Acht echter de volgende verklaring. Hij heeft die neergeschreven in een schets over de bewoningsgeschiedenis van het dorp. In 1307 is in oude documenten sprake van "watre" (water), als een der begeerlijkheden van het gebied waarin het huidige dorp is ontstaan. Kakebeeke veronderstelt, dat er in 1307 ten noorden van het "bosch dat men heet Achte" al een nederzetting bestond met graslanden, die in de buurt van veel water lag. Daar lag inderdaad de Achtse loop, met zijn vele brontakken zoals de Waterkantse loop, de Schoorse loop en de Heiloop.

In het Gotisch betekende water achwa. De "chw" in dit woord staat voor een klank, die in het Latijn "q" is geworden. Achwa werd aqua, water, aldus Kakebeeke. Hij denkt hierbij ook aan Duitse riviernamen, die op "ach" eindigen (Biberach). De "t" op het einde van het woord zou dan een plaatsbepalende uitgang zijn. Acht betekent dus 'plaats waar veel water voorkomt'. Er stroomden daar inderdaad veel beken, een opvallend verschijnsel op die grote, droge heide.

Op een oude overzichtskaart van het dorp is te zien dat het dorp vroeger duidelijk uit twee gedeelten bestond: Au Agt en Nij Agt, zoals die namen toen werden gespeld. Oud Acht is de kern, het centrum, waar nu de Sint-Antoniuskerk staat; nieuw Acht zijn de ontginningen ten westen daarvan. Die twee benamingen, Au en Nij Agt, komen sinds 1456 in archivalia voor. In die ontginningen liggen dan hoeven als Den Tegenbosch, Den Hurck en Den ouden Hurck om de Mispelhoef. Heel globaal genomen waren het de ontginningen langs de huidige Mispelhoefstraat en de Oirschotse Dijk." (bron: de Facebook-nieuwspagina van het dorp)

Ligging

Het dorp Acht ligt (in het) NW van de stad Eindhoven en ZO van het dorp Best, in het W en N grenzend aan de A2 en A50.

Statistische gegevens

In 1840 heeft Acht 55 huizen met 350 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 1.500 huizen met ca. 4.000 inwoners.

Recente ontwikkelingen

Laatste winkel gesloten
Bakkerij De Leijer aan de Waalstraat heeft na 83 jaar de deuren in januari 2019 gesloten. Daarmee heeft Acht sindsdien geen enkele winkel meer. Alleen nog twee cafetaria's. Inwoners zijn natuurlijk niet blij met het gebrek aan middenstanders. Voor de dagelijkse boodschappe moeten ze naar Eindhoven of Best. CDA-raadslid Remco van Dooren wil dat de gemeente Eindhoven actie onderneemt. "Het is natuurlijk aan een ondernemer zelf om te bepalen of hij of zij hier een winkel opent. Alleen kan de gemeente Eindhoven wel kenbaar maken dat een buurtsuper hier van harte welkom is." Ton Dekkers van de Dorpsraad stelt: "Ik ben in enkele kleine Brabantse dorpen geweest die wel gewoon een kleine supermarkt hebben. Het kan dus wel." En een buurtsuper is er niet alleen voor de boodschappen maar heeft ook een sociale functie. Je komt elkaar tegen, maakt even een praatje. Zeker in zo'n kleine gemeenschap zorgen winkels ook voor verbinding, aldus een inwoner. Gerrit de Laat van het Dorpshuis voegt daar nog aan toe: "Zonder winkels komen mensen hier minder snel wonen en de expats die hier wel komen, integreren sneller als ze in de super mensen ontmoeten." (bron en voor nadere informatie zie Omroep Brabant, 11-1-2019)

Bezienswaardigheden

- Acht heeft 5 gemeentelijke monumenten.

RK kerk
- Acht behoorde vanouds tot de parochie Woensel, maar bezat zeker al in de 16e eeuw een kapel die gewijd was aan Antonius Abt. Deze kapel is in 1648 gesloten, was sindsdien een tiendschuur en is in de 19e eeuw als woonhuis gebruikt. Sinds 1715 bezat het dorp ook een schuurkerk. De huidige RK kerk Sint Antonius Abt (IJsselstraat 4) is gebouwd in 1886, naar ontwerp van architect Lambertus Christianus Hezenmans (1841-1909). Het was een eenbeukige bakstenen basiliek met westtoren, geflankeerd door een rond traptorentje. Op het dak bevindt zich nog een dakruitertje. In 1926 is bij de kerk een Heilig Hartbeeld van Jan Custers geplaatst. Twee jaar later is het kerkgebouw met twee zijbeuken uitgebreid. Ook in 1951 heeft nog uitbreiding plaatsgevonden. In 2005 is in de kerk een Verschueren-orgel geplaatst, afkomstig uit de kapel van de Broeders van Maastricht in Amsterdam (Postjesweg).

Molen
Molen Annemie (Boschdijk 1006) is een ronde stenen beltmolen uit 1891, die in gebruik is geweest als korenmolen. In 1957 is de molen ingericht voor bewoning, waartoe het binnenwerk is ontmanteld. De onderdelen zijn wel bewaard. Jarenlang heeft de molen daarna slechts één roede gehad. De voorheen naamloze molen kreeg haar naam bij herstelwerk in 1980. In 1991 is de molen enigszins hersteld, maar pas in 2005 was ze weer draaivaardig. In 2008 krijgt de molen een nieuwe eigenaar, die hem inricht tot B&B. Sinds 2017 is de molen eigendom van een makelaar.

Evenementen en activiteiten

Stichting
"Het doel van Stichting Kracht op Acht is ondersteuning te bieden aan activiteiten die door andere Achtenaren worden georganiseerd voor de Achtse gemeenschap. Wij kunnen bijvoorbeeld fungeren als intermediair tussen de initiatiefnemers en de verenigingen, sponsoren, gemeente en accommodaties. Daarnaast organiseren we zelf activiteiten. De stichting is in 2014 opgericht door vijf Achtenaren die, na elders te hebben gewoond, de drang hadden terug te komen. Het dorp, zo hadden ze ervaren, is een fijne en ook relatief veilige gemeenschap, waarin hun kinderen op een plezierige manier kunnen opgroeien.

Activiteiten: - Dorpskwis. Een jaarlijkse quiz waaraan grote teams elk vanuit een eigen locatie deelnemen. De quiz bestaat uit kennisvragen en doe-vragen. - 8oberfest. Gehuld in klederdracht grote pullen bier drinken aan lange tafels met muzikale omlijsting door een Tirolerband, Duitse schlagers en een DJ. In een gezellige tent bij het dorpshuis. Dat is in een notendop het 8oberfest. - Achtse Vlag. Voor wie echt zijn 'Trots op Acht' wil tonen is er de via de stichting te verkrijgen Achtse Vlag."

Carnaval
CV De Erpelrooiers.

Foodtruckfestival
Heerlijk eten en drinken en veel muziek zijn de hoofdingrediënten van foodtruckfestival Amb8telijk Acht (eind mei, in 2020 voor de 3e keer). Het dorpsplein is sfeervol aangekleed met grote kandelaars, picknicktafels en gemakkelijke banken. Met een springkussen en schminkers komen ook de kinderen aan hun trekken. Lees hier het verslag van editie 2019.

Toneel
"Toneelvereniging De Achtse Revue heeft circa 25 leden. Naast de spelende leden zijn er leden die actief zijn op het gebied van licht en geluid, decorbouw, grime, kleding en bestuur. We repeteren elke woensdagavond van 20.00- 22.30 uur, waarna er gezellig geborreld wordt. Uiteraard zijn de niet-spelende leden ook van harte welkom op de repetitieavonden. Jaarlijks wordt er een nieuw toneelstuk opgevoerd in Dorpshuis Acht. Meestal spelen we dan vijf à zes voorstellingen in het najaar. Ook bij festiviteiten in het dorp geeft de Achtse Revue acte de présence. Dit varieert van straatspel tot het verzorgen van een borrel tijdens de kerstmarkt. Omdat wij als leden willen blijven leren en groeien in ons spel kiezen wij elke twee jaar voor een nieuwe regisseur. Wij zijn op zoek naar jonge mannen om de spelersgroep te komen versterken. Heb je interesse neem dan contact op met het secretariaat."

Halloween
"Op een zaterdag in oktober viert Acht Halloween! Super trots zijn wij als organisatie dat tijdens de PartyCreeps tocht zoveel inwoners alles uit de kast halen om ons en hun dorp om te toveren tot Ghosttown! Ook al staat jouw huis niet op een van de routes wil dat niet zeggen dat je niet mee kunt doen! Zoek een plekje uit voor je batmobiel - ghostbustersbus of heksenketel en maak er met je buurtgenoten een g(ri)ezellige avond van! Woon je wel langs de route dan krijg je een flyer in de brievenbus. Hang deze duidelijk zichtbaar voor het raam zodat de griezeltjes weten dat ze op de zaterdagavond in kwestie welkom zijn en de voorpret alvast voor ze kan beginnen!"

Natuur en recreatie

Dierenweide
"Geschiedenis van Dierenweide Acht. Het is begonnen nadat Café De Sport in 1974 was afgebrand. Het café stond op de plek waar nu de dierenweide is. Het terrein bleef lang braak liggen en er werd vuil gestort. In 1975 hebben Piet Brands en Martien van Eerd het initiatief genomen om van het braakliggend terrein op de hoek Rijnstraat en de huidige Cor Gehrelslaan een Dierenweide te maken. Het hekwerk werd geregeld en met ondersteuning van de Dorpsraad werd de Dierenweide gerealiseerd. Piet van Kemenade en Bernard Verkooijen (toenmalige voorzitter Dorpsraad) hebben zich hard gemaakt voor de Dierenweide. Frans van de Ven heeft het toenmalige dierenhok getimmerd. Een dierenweide heeft natuurlijk een naam. Met de keuze voor een naam zijn wij geholpen door een van de initiatiefnemers, Piet Brands. Hij heeft voorgesteld de dierenweide te noemen naar de langgevelboerderij die erachter ligt. Wij vonden het een goed idee en wij hebben de dierenweide de naam De Taarspot gegeven.

Stichting Vrienden van de Dierenweide Acht is in 2016 ontstaan na het Burgerinitiatief en hebben ons ten doel gesteld de huidige Dierenweide in zijn volledige omvang en op dezelfde plaats te behouden. Het Burgerinitiatief is door 1635 inwoners ondertekend. Op 18 oktober 2016 is het Burgerinitiatief met 31 stemmen voor en 10 tegen in de gemeenteraad aangenomen. Welk doel hebben wij? - Het mogelijk maken dat publiek – onder begeleiding van vrijwilligers – tijdens beperkte openingsuren toegelaten wordt op het terrein van de Dierenweide om zo dichter bij de dieren te kunnen komen; - Het zodanig inrichten van de Dierenweide en de directe omgeving zodat de sociale en de educatieve functie daarvan wordt vergroot; - De huidige beheerder ondersteunen met werven en zo nodig trainen van vrijwilligers evenals het verwerven en beheren van subsidies en donaties. In het Ondernemersplan laten wij u zien wat wij willen bereiken."

Links

- Algemeen: - Site van en over Acht.

- Nieuws: - Het dorp heeft een informatief en ook visueel fraai uitgevoerd dorpsblad 'Kijk op Acht', dat vijf keer per jaar verschijnt en dat dankzij adverteerders, donateurs, giften en subsidies, door circa 30 vrijwilligers gratis huis-aan-huis wordt bezorgd. Via de link is het dorpsblad ook online te lezen (ook oudere nummers).

- Nieuws uit het dorp op Facebook.

- Belangenorganisatie: - "Dorpsraad Acht zet zich actief in om de dorpse kenmerken van ons dorp te behouden en waar mogelijk de leefbaarheid te verbeteren. Ook al horen we bij de stad Eindhoven, alle Achtenaren zijn er trots op dat ze in ons mooie dorp wonen en leven. Dat willen we natuurlijk graag zo houden. De dorpsraad is erkend als spreekbuis van en overlegpartner namens het dorp, in de samenwerking en overleggen met partijen zoals inwoners, verenigingen, politiek, en gemeenteambtenaren. Voorbeelden van aandachtsgebieden van de dorpsraad zijn: inrichting van de openbare ruimte/groenvoorzieningen; verkeer; milieu (o.a. Eindhoven Airport, gevaarlijke stoffen); (sociale) veiligheid (o.a. preventie); voorzieningen (o.a. speelgelegenheid, hangplekken, winkels, dorpshuis). En de dorpsraad stimuleert en subsidiëert activiteiten die de leefbaarheid en saamhorigheid in het dorp vergroten."

- Dorpshuis: - Dorpshuis Acht is gebouwd in 1937 als parochiehuis voor de RK kerkgemeenschap Sint Antonius Abt. In 1986 heeft het toenmalige kerkbestuur het beheer over het parochiehuis overgedragen aan de daarvoor opgerichte Stichting Dorpshuis. In 1989 is het parochiehuis aangekocht door de gemeente Eindhoven. Daarna heeft met de inzet van veel vrijwilligers, aangevuld met een geldelijke bijdrage van de gemeente Eindhoven en genoemde stichting, een grondige renovatie plaatsgevonden. Vanaf de heropening in 1993 is sprake van de huidige naam.

Het Dorpshuis is een ontmoetingsplaats bij uitstek voor de Achtse Gemeenschap en voor bezoekers uit Eindhoven en ver daarbuiten. Het is een thuisplaats voor veel verenigingen, clubs en groeperingen en is een prima locatie voor eenmalige of terugkerende activiteiten, met uitzondering van feesten in het algemeen. De stichting stimuleert het organiseren van cursussen en exposities in en voor de Achtse Gemeenschap. Voor een relatief laag huurbedrag wordt ruimte in het Dorpshuis beschikbaar gesteld voor activiteiten en vergaderingen van verenigingen, clubs en/of groeperingen. Dorpshuis Acht beschikt over veel faciliteiten, zo kan indien nodig gebruik worden gemaakt van allerlei voorzieningen zoals: toneelpodium met eventueel verlichting en geluid; vergaderinstallatie; beamer met filmdoek; video- c.q. dvd-speler, cd-wisselaar; computers et cetera.

- Onderwijs en kinderopvang: - Basisschool St. Antonius Abt maakt deel uit van SPILcentrum Acht; een wijkgericht opgezet centrum waarin de partners in goede onderlinge samenwerking alle kinderen van 0 tot 12 jaar in een ononderbroken ontwikkelingslijn kansen bieden om zich optimaal te ontplooien. SPIL staat voor SPelen, Integreren, Leren. De partners binnen het SPILcentrum zijn: Peuterzaal, Kinderdagverblijf en Buitenschoolse opvang (BSO) Dikkie & Dik; de jeugdgezondheidszorg (GGD) en het consultatiebureau; Wij Eindhoven en Basisschool St. Antonius Abt. Door de goede onderlinge contacten en periodiek gezamenlijk overleg zijn de lijntjes naar elkaar veel korter dan in het verleden het geval was. Belangrijke gegevens van kinderen worden juist door die korte lijntjes vlugger met elkaar besproken. Hierdoor is er een goede overdracht van gegevens en een gezamenlijk aanbod aan de kinderen, zodat alle kinderen op het SPILcentrum zonder achterstand in groep 3 kunnen starten.

- Jeugd: - "Stichting Jeugdbelangen (SJB) Acht is in 1971 opgericht door de heren Tini van Gestel, Jan Vriens en Johan van Luijtelaar. In het bestaan van SJB hebben vele vrijwilligers tal van evenementen voor de jeugd van het dorp georganiseerd. In de loop der jaren is SJB uitgegroeid tot een organisatie die het hele jaar door bezigheden organiseert voor grote en kleine kinderen. SJB organiseert o.a. de Hobbyclub, het kindertoneel maar ook de lampionnentocht, disco, paaseieren zoeken, Koningsdag en de Avonddriedaagse. Bijna alle jeugdactiviteiten die in het dorp plaatsvinden dus. Diverse SJB-vrijwilligers zijn gehuldigd voor de jarenlange inzet voor de jeugd in het dorp. Eén persoon verdient een extra vermelding en wel wijlen Tini van Gestel. Tini kreeg in 1991 door de gemeente de vrijwilligerspenning uitgereikt voor 33 jaar jeugdwerk in het dorp."

- Muziek: - Symfonieorkest Ensemble Classique Eindhoven is sinds 2004 een zelfstandig orkest, dat klassieke muziek speelt. Voor die tijd was het onder de naam ‘Klassiek Ensemble’ een van de orkesten van de Eindhovense Muziekschool. Het ensemble heeft circa 25 leden. Jaarlijks houden ze in juni een openbare repetitie en geven ze een concert. Ze repeteren in Dorpshuis Acht.

- Opus Acht dankt haar naam aan het feit dat de groep bestaat uit 8 muzikanten die twee aan twee eenzelfde blaasinstrument bespelen: twee fluiten, twee klarinetten, twee fagotten en twee hoorns Daarnaast verwijst de naam ook naar het gelijknamige dorp bij Eindhoven: het octet is namelijk ontstaan uit het Ensemble Classique Eindhoven, het in de vorige alinea beschreven symfonische orkest.

- The 8 Star Singers zingen meerstemmige gospels en popsongs. De naam komt van de plaats Acht waar ze repeteren en waar de meeste leden vandaan komen. Je hoeft geen ervaring te hebben om bij dit koor te komen zingen. Naast de zang is er ook aandacht voor de presentatie en uitstraling. Lijkt het je iets, dan ben je van harte welkom op woensdagavond tussen 19.45-21.45 uur in de parochiezaal van Sint Antonius Abt, IJsselstraat 4. Ze zijn nog op zoek naar bassen, tenoren en alten.

- Sport: - Voetbalvereniging v.v. Acht is opgericht in 1947, nadat er van 1926 tot 1935 al een voorganger was geweest. "In 1993 betraden we het huidige sportcomplex De Leeuwekuil aan de Amstelstraat. Hoe kwamen we aan die naam? Lang geleden stond daar een boerderijcafé, dat op z’n Achts “De Liw” werd genoemd, “De Leeuw” op z’n Nederlands dus. Dat café annex boerderij stond min of meer in een laagte (noem het maar in een kuil). Hieruit ontstond uit het brein van Piet Brands de naam “de Leeuwekuil”. Prachtig gelegen bij de mooie molen. Ook hier werd weer veel door vrijwilligers opgeknapt, of beter gezegd geschapen. Een kantine om van te watertanden, bestuurskamer, vergaderzaal en kleedlokalen waar vooral de “oudgedienden” slechts van konden dromen, een waar paradijs waar je zuinig en vooral trots op mag blijven!" Aldus de vereniging op haar site.

- "Het doel van volleybalvereniging VC Blokkart in Acht is op een leuke en ontspannendemanier samen het volleybalspel te beoefenen, zodat we op een prettige manier onze conditie op peil houden en gezellig samen bezig zijn. Om het niet te vrijblijvend en wel spannend te houdendoen we dit in competitieverband. Voor de dames doen we mee in de Nuvoc-competitie en voor de heren in de Geldrop-competitie. We trainen onder begeleiding van twee ervaren trainers op dinsdagavond in sporthal Achtse Barrier aan het Savoiepad). Daarna praten we gezellig na in het sportcafé. Wedstrijden worden gespeeld tijdens de trainingsavond van de thuisploeg,dit isaltijd op een maandag, dinsdag, woensdag of donderdag. Onze thuiswedstrijden zijn op dinsdag. Voor de uitwedstrijden maken we gebruik van de sporthal van onze tegenstander, die altijd op redelijke afstand van Eindhoven is gelegen. Wil je graag gaan volleyballen en ben je 18 jaar of ouder kom dan vier weken gratis en vrijblijvend met ons meetrainen."

- Biljartclub DBVVOJDODWEEPWB (De Biljart Vereniging Van Oudere Jongeren Die Op Donderdagavond Wel Eens Een Potje Willen Biljarten) wordt in de volksmond biljartclub Dorpshuis Acht genoemd. Dat is 'iets' makkelijker te onthouden. ;-)

- Biljartvereniging G.K.G.T. (Gezelligheid Kent Geen Tijd) is opgericht in 1942.

- Petanque Club Eindhoven.

- Bridgeclub.

- Zorg: - Woonzorgcentrum Antonius in Acht is voor veel ouderen een belangrijk ontmoetingscentrum. Antonius heeft zelfstandige woningen, een verpleegafdeling en zorgappartementen, aangevuld met veel services, sociale contacten en activiteiten binnen handbereik. Antonius maakte t/m maart 2019 onderdeel uit van Zorggroep Sint Maarten, met als primair werkgebied noordoost Nederland. Zij zocht daarom naar een nieuwe, regionale woon- en zorgpartner voor Antonius. Die heeft zij gevonden in zorginstelling Sint Annaklooster voor het zorgdeel en in woningcorporatie Wooninc. voor het vastgoed, die het woonzorgcentrum per april 2019 hebben overgenomen. De samenwerking tussen Wooninc. en Sint Annaklooster is nieuw. De twee organisaties, beide afkomstig uit Eindhoven, vullen elkaar goed aan vanwege hun focus op ouderen.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)