Abeltjeshuis

Plaats
Buurtschap
Westerwolde
Westerwolde
Groningen

Abeltjeshuis plaatsnaambord.jpg

Abeltjeshuis is, met slechts een huis en twee inwoners, een van de plaatsen in de categorie 'Kleinste plaats van Nederland'. Bovendien is het ook qua oppervlakte de kleinste plaats, want volgens de bebording kom je er daar in en ga je er gelijk weer uit.

Abeltjeshuis is, met slechts een huis en twee inwoners, een van de plaatsen in de categorie 'Kleinste plaats van Nederland'. Bovendien is het ook qua oppervlakte de kleinste plaats, want volgens de bebording kom je er daar in en ga je er gelijk weer uit.

abeltjeshuis_ansichtkaart_ca._1910.jpg

De in de regio bekende boerderij Abeltjeshuis bij Bourtange, aan de grens met Duitsland (hier op een ansichtkaart uit ca. 1910). Zijn bewoners hebben door de jaren heen veel meegemaakt. Op deze pagina kun je daar alles over lezen.

De in de regio bekende boerderij Abeltjeshuis bij Bourtange, aan de grens met Duitsland (hier op een ansichtkaart uit ca. 1910). Zijn bewoners hebben door de jaren heen veel meegemaakt. Op deze pagina kun je daar alles over lezen.

abeltjeshuis_grenspaal_182_kopie.jpg

Grenspaal 182, N van Abeltjeshuis

Grenspaal 182, N van Abeltjeshuis

Abeltjeshuis

Terug naar boven

Status

- Abeltjeshuis is een buurtschap in de provincie Groningen, in de streek en gemeente Westerwolde. T/m 2017 gemeente Vlagtwedde.

- De buurtschap Abeltjeshuis valt, ook voor de postadressen, onder het vestingdorp Bourtange.

- De buurtschap Abeltjeshuis is sinds 2009 voorzien van witte plaatsnaamborden en ligt buiten de bebouwde kom. Bijzonder is dat de plaatsnaamborden vanuit beide kanten aan één paal bevestigd zijn; je komt er dus in en gaat er gelijk weer uit, omdat er immers maar een huis staat (zie verder hierna).

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1794 Abeldjes huis, 1851 "Abeltjeshuis, in de wandeling ook Abeltjesmoeishuis genaamd". Overigens heet volgens inwoners uit de regio de buurtschap of het streekje in de volksmond Steine en zou de naam Abeltjeshuis alleen op het woonhuis in kwestie betrekking hebben. Maar toen dat bij de gemeente bekend werd, was de plaatsnaam al formeel vastgesteld en was het kennelijk niet meer terug te draaien/aan te passen.

Naamsverklaring
Genoemd naar een persoonsnaam Abeltje en huis 'woning'. De woning in kwestie betreft een oude boerderij en herberg bij het retranchement De Linie (1796) ten oosten van Bourtange.(1)

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Abeltjeshuis ligt vanuit het dorp Bourtange gezien aan het eind van de Bisschopsweg, vlak voor de Duitse grens.

Terug naar boven

Statistische gegevens

De buurtschap Abeltjeshuis omvat slechts een huis (met twee inwoners, de familie Jacobs) en behoort daarmee tot de categorie 'kleinste plaats van Nederland'*, althans als je de definitie hanteert "een plaats is een entiteit met een plaatsnaambord waar minimaal een huis staat". Als je stelt dat een plaats in ieder geval een plaats is zodra er een plaatsnaambord staat (wat op zich voor de hand liggend klinkt maar het niet is, omdat er enerzijds helaas nog veel plaatsen zonder plaatsnaamborden zijn en er anderzijds entiteiten zijn mét plaatsnaamborden die géén woonplaats zijn)**, is dat het geval bij Koudekerke bij Burgh-Haamstede. Dat heeft namelijk 0 huizen én wel plaatsnaamborden, maar alleen de toren van dit verdronken dorp staat er nog overeind.
* Daar zijn er overigens nog enkele van in ons land, zoals Takkebos.
** Het is lastig het begrip "plaats" in een generieke definitie te vatten, onder andere door de nuances zoals hierboven genoemd. Je kunt er meer over lezen op onder andere de pagina over plaatsnaamborden.

Terug naar boven

Geschiedenis

In den beginne
In de middeleeuwen staat hier al een pand Abeltjeshuis. In die tijd is de Duitse familie Langhals de eigenaar. Waarschijnlijk heette een van de telgen Abeke en is zo de naam Abeltjeshuis ontstaan.

In de 15e eeuw schenkt de familie de boerderij aan de kerk in het nabijgelegen Duitse Heede. De boerderij en het gebied eromheen worden zo Duits. De bewoners blijven in de eeuwen erna boeren, maar het pand is ook een herberg, een rustplaats en overnachtingsplek voor reizigers die van en naar het Duitse achterland Westfalen trekken. De oude weg van Groningen naar Münster passeerde hier de grens.

Strategisch grenspunt
De Staten-Generaal zijn er niet blij mee dat dit strategisch belangrijke punt in Duitsland is komen te liggen. Zij voeren langdurige onderhandelingen met de bisschop van Münster, maar tevergeefs. De Franse bezetters lukt het in 1795 wél om de plek terug te veroveren. Abeltjeshuis wordt dan een belangrijk punt in de verdedigingslinie (retranchement De Linie) rondom Bourtange. De in 1672 aangelegde Bakovenkade en de redoute Bakoven maakten deel uit van de vesting Bourtange.

Gemeentehuis
In 1808 wordt het Abeltjeshuis zelfs het gemeentehuis van de gemeente Bourtange. Vreemd genoeg dus geen pand in de kern Bourtange zelf, maar dit pand in het buitengebied. Dat duurt maar kort, want de gemeente Bourtange gaat al in 1811 op in de in dat jaar opgerichte gemeente Vlagtwedde.

Tweede Wereldoorlog en daarna
Helaas is het historisch zo belangwekkende pand aan het eind van de Tweede Wereldoorlog, in april 1945, verwoest. Na de oorlog wordt de huidige boerderij gebouwd, gelukkig met behoud van de oude linden. Helaas bleken ze recenteljik in zodanig slechte gezondheid te verkeren dat ze niet meer te redden waren en moesten worden gekapt. In 1999 is de familie Jacobs hier komen wonen wegens de rust en de ruimte. Extra bijzonder is dat ze dus de enige inwoners van hun buurtschap zijn.

- Ruud Abeln uit Den Haag heeft op zijn genealogische site een pagina over de geschiedenis van Abeltjeshuis (die overigens, voor zover hem bekend, geen relatie heeft met zijn familienaam).

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Stichting Het Groninger Landschap heeft in 1936 het gebied rond Abeltjeshuis verworven. Diverse onderdelen van de verdedigingslinie zijn nog goed in het landschap te herkennen; de 637 meter lange liniedijk en de plaatsen waar de bastions, de redans en de redoute Bakoven hebben gelegen.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- 'De betekenis van de Linie bij het Abeltjeshuis, de Bakovenkade en de Redoute als natuurgebied'. Botanisch inventarisatierapport van een werkgroep van IVN afd. Bellingwedde/Vlagtwedde-Noord, J.G. Dols, 1975.

(De informatie over deze buurtschap is grotendeels ontleend aan een interview met historicus Jochem Abbes in Dagblad van het Noorden, 3-12-2008.)

Reacties

(4)

Een andere interessante plaats is de Hasseberg.
Deze 'plaats' heeft wel een Nederlands plaatsnaambord, maar de enige bebouwing bevindt zich in Duitsland (2 panden).
Het Nederlandse deel heeft dus geen inwoners nog bebouwing maar wel een plaatsnaambord.

Mvg, Lars

(excuses voor mijn late reactie, wegens ziekte)
Dat is ook een bijzondere ja. Sommige gemeenten met tientallen buurtschappen hebben helaas nergens plaatsnaamborden bij de buurtschappen (zoals Peel en Maas en Horst aan de Maas), bij andere zijn de heemkundekringen wat overactief geweest en zijn er enkele teveel geplaatst, zoals in Vlagtwedde met o.a. Hasseberg (deze dus http://borden.plaatsengids.nl/pgemWesterwolde2.html#qhasseb). Beetje zinloos om bij een gebiedje zonder inwoners dat alleen een heuvel en natuurgebied is (zie https://nl.wikipedia.org/wiki/Hasseberg) een plaatsnaambordje te plaatsen lijkt me.
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Ongelooflijke informatie. Hier heb je wat aan als lezer. We wonen 3,5 jaar in Boutange buitengebied en willen alles over Bourtange weten. Per toeval kwam ik hier terecht.

Zeer veel dank.

(excuses voor mijn late reactie, wegens ziekte)
Hartelijk dank voor uw complimenten! Dat doet mij natuurlijk goed om te horen en stimuleert mij om op de ingeslagen weg voort te gaan en bij alle pagina's inhoudelijk de laatste puntjes op de i te zetten. Mijn uitdaging is het om vooral bij de kleine kernen die relatief onbekend zijn, zoals deze, toch zo uitvoerig mogelijke informatie boven water te krijgen. En dat is hier wel aardig gelukt. Tevens is een doel om niet alleen toeristen en recreanten te informeren, maar ook inwoners die bijvoorbeeld nog niet zo lang in hun omgeving wonen en meer over hun eigen omgeving willen weten. Zoals u dus. Daarom goed om te horen dat dat gewaardeerd wordt!
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Reactie toevoegen