Schaijk

Plaats
Dorp
Landerd
Noordoost-Brabant
Noord-Brabant

schaijk_plaatsnaambord_kopie.jpg

Schaijk is een dorp in de provincie Noord-Brabant, in de regio Noordoost-Brabant, gemeente Maashorst. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1993. In 1994 over naar gemeente Landerd, in 2022 over naar gemeente Maashorst.

Schaijk is een dorp in de provincie Noord-Brabant, in de regio Noordoost-Brabant, gemeente Maashorst. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1993. In 1994 over naar gemeente Landerd, in 2022 over naar gemeente Maashorst.

NB gemeente Schaijk in ca. 1870 kaart J. Kuijper [1024x768].gif

Gemeente Schaijk in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Gemeente Schaijk in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Schaijk

Terug naar boven

Status

- Schaijk is een dorp in de provincie Noord-Brabant, in de regio Noordoost-Brabant, gemeente Maashorst. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1993. In 1994 over naar gemeente Landerd, in 2022 over naar gemeente Maashorst.

- De gemeente is per 1-7-1942 vergroot met de gemeente Reek.

- Wapen van de voormalige gemeente Schaijk.

- Onder het dorp vallen ook de buurtschappen Den Haag, Gaal, Hooghei en Mun.

Terug naar boven

Naam

In het Brabants
Schojk of Schoik.

Oudere vermeldingen
1383 Scaeywijc, 1540 en 1573 Schayck, 1773 Scheyk, 1847 "Het d. Schayk of Schaik, ook wel Scheik gespeld, en ter onderscheidingvan het geh. Schayk of Osser-schayk, weleens Herper-Schayk genoemd", 1881 Schaijck, 1883 Schaik, 1897 Schaijk.

Naamsverklaring
Samenstelling van wijk 'hoeve, nederzetting, dorp' en het Middelnederlandse scade 'schade, nadeel', wat vermoedelijk betrekking heeft op een ongunstige natuurlijke gesteldheid. Vergelijk echter Schadijk.(1)

Carnavalsnaam
Tijdens carnaval heet het dorp Moesland.

Terug naar boven

Ligging

Schaijk ligt ZO van Oss, Z van Ravenstein en Herpen, WZW van Grave en grenst in het N aan de A50, in het Z aan de N324 (Heesch-Grave).

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Schaijk 246 huizen met 1.511 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 85/536 (= huizen/inwoners) en de buurtschappen Den Haag 28/179, Schaijksenhoek 54/327 en Zandstraat 79/469. In 1994 is de gemeente opgegaan in de nieuwe gemeente Landerd met 2.667 huizen en 8.014 inwoners op een oppervlakte van 4.040 hectare. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 3.000 huizen met ca. 7.300 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

In 1421 is in de archieven voor het eerst sprake van een kapel in Schaijk. Deze valt onder de parochie Herpen. Pas in 1607 wordt het dorp een zelfstandige parochie.

De kom van Schaijk ontwikkelt zich in eerste instantie langs de weg naar Reek (Pastoor van Winkelstraat) en langs de provinciale weg naar Berghem en Herpen (Schutsboomstraat en Runstraat). De 'uitbreiding' bestaat uit enkele villa's en boerderijen. Het dorpscentrum bevindt zich nabij het kruispunt van deze wegen, waar kerk en raadhuis staan.

Pas vanaf de jaren vijftig is er sprake van grootschalige uitbreidingen. Het zuidoostelijk deel van de kom wordt als eerste bebouwd (plan Molengraaf I). In het begin van de jaren zestig breidt Schaijk zich uit tussen de Bossestraat en Burg. Hoefnagelstraat. En er komt een bedrijventerrein aan beide zijden van de Louwstraat.

- Verhalen over de geschiedenis van Schaijk op de site van het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC).

Heemkunde
"De doelstelling van Heemkundekring Schaijk-Reek is de plaatselijke en regionale geschiedenis uitzoeken, beschrijven en vastleggen. Dat doen we door het uitbrengen van artikelen, publicaties en boeken, het aanleggen van archieven en verzamelingen en het houden van tentoonstellingen, lezingen, geven van lessen aan de jeugd en andere activiteiten. Ook de gemeente en andere instanties informeren wij en geven adviezen over de lokale geschiedenis en denken mee over behoud van herinneringen aan die geschiedenis. Onze heemkundekring is opgericht in 1985 en is aangesloten bij Stichting Brabants Heem.

Wat doet de heemkundekring. Het jaarprogramma bestaat onder andere uit: - lezingen over diverse onderwerpen; - fiets- en wandeltochten; - bezoeken musea en andere bezienswaardigheden in onze omgeving; - algemene ledenvergadering; - (dag)excursies; - diverse(tijdelijke) projecten in werk- of projectgroepen; - tijdelijke tentoonstelling in De Komme. Beleef de geschiedenis. Wilt u een en ander weten over uw omgeving, waar u woont, werkt, waar uw voorouders gewoond hebben? Ga dan eens op een woensdagavond tussen 19.00 en 21.00 uur kijken in ons verenigingsgebouw De Komme. U kunt in onze bibliotheek kijken, uit boeken informatie halen, voorwerpen die uit die tijd zijn kunt u bekijken. Er zijn grote kaarten (minuutplans) van Schaijk en Reek. Daar kunt u de kadastergegevens uit 1832 bekijken alsook hoe de wegen toen liepen. Heeft u zelf informatie die u met ons wilt delen, dan zijn we daar altijd voor in."

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

Centrumplan
In 2013 is de Ontwikkelingsvisie Centrumplan Schaijk gepresenteerd. "De winkels in het centrum vormden niet echt het hart van het dorp. De winkels lagen in een lintvorm en ook was er sprake van leegstand. Reden om het centrum te herontwikkelen. Het nieuwe dorpshart bestaat uit winkels en (nieuwe) woningen. Een aantal gebouwen is gesloopt en het openbare gebied is heringedeeld. Op de 1e en 2e verdieping van het winkelcentrum verrezen 38 appartementen. Het nieuwe centrum is na de herontwikkeling ook geschikt voor het houden van de weekmarkt en evenementen, zoals bijvoorbeeld een kermis." (bron: fa. Zoontjens. Onder de link kun je lezen over de keuzes voor dakbedekking - die zij hebben verzorgd - en betegeling) De Albert Heijn is in het kader van het Centrumplan verhuisd naar een nieuw pand. De oude locatie van de Albert Heijn aan de Repellaan wordt herontwikkeld: BrabantWonen realiseert hier 24 sociale huurappartementen. De intentie is dat dit project voorjaar 2023 gereed is.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

Rijksmonumenten
Schaijk heeft 4 rijksmonumenten.

Gemeentelijke monumenten
Schaijk heeft 10 gemeentelijke monumenten.

RK kerk H. Antonius Abt
"Schaijk had vanaf de 15e eeuw een kapel. gewijd aan St. Cornelius en St. Hubertus, die onderdeel was van de parochie van Herpen. In de loop der tijd werd de kapel uitgebouwd tot een kleine kerk. In 1667 werd het een zelfstandige parochiekerk, die aan de H. Antonius Abt was toegewijd (Pastoor van Winkelstraat 3). Door de ligging van het dorp net in het vrije Land van Ravenstein kwamen veel katholieken van buiten het Land van Ravenstein hier kerken. De groei verantwoordde de bouw van een grotere kerk in 1827, een neoclassicistische waterstaatskerk. Hierbij werd de bestaande kerk afgebroken, maar de in romaanse stijl gebouwde kerktoren bleef behouden. De staat van deze kerk was niet al te best, mede door hergebruik van materialen van de oude kerk. Deze kerk werd eind 19e eeuw eveneens te klein bevonden, waarop een nieuwe kerk werd gebouwd. Dit gebeurde door tussentijdse geldgebreken in meerdere fasen, naar ontwerp van Petrus Stornebrink. In de jaren 1894 tot en met 1896 is het koor vervangen, in 1901 en 1902 het schip en is de bestaande toren ommetseld en verhoogd. In 1907 is de hernieuwde kerk ingewijd.

In 1967 kreeg de Bossche School-architect Jan de Jong uit Schaijk de opdracht om het interieur aan te passen aan de nieuwe liturgische voorschriften van het Tweede Vaticaans Concilie. De oude neogotische kerkbanken maakten plaats voor kunststof stoelen, muurschilderingen verdwenen onder een grijze verflaag, pijlers en gewelven kregen een grijze verflaag en de gebrandschilderde ramen in het priesterkoor werden door gordijnen aan het oog onttrokken en er werd veel opgeruimd. Tevens werd de entree omgevormd tot een doopkapel. Er kwam bovendien een ander altaar, dat een meer centrale plek kreeg, dichter bij de gelovigen. Verder is een gewassen betonvloer gestort. Aan de buitenzijde veranderde alleen het vooraanzicht, doordat de hoofdingang werd afgesloten en het oude portaal werd omgebouwd tot doopkapel. Het interieur onderging een totale gedaanteverandering.

In de jaren die volgden werden toch weer verschillende aankopen gedaan om het interieur aan te passen aan de tijdgeest. Zo werd een oud Smits-orgel (1754-1854) aangeschaft en voor in de kerk geplaatst. Na een grondige renovatie is het Deventer-Smits-orgel in 2003 aangewezen als rijksmonument. De kerk zelf is aangewezen als gemeentelijk monument. Het Pels-orgel op het koor is in 2004 gerenoveerd zodat het ook weer bespeeld kon worden. Recentelijk is aan de binnenzijde de kerk geheel opnieuw geschilderd in gepaste warmere kleuren en zijn zijn er enkele versieringen teruggebracht. De gebrandschilderde ramen zijn weer zichtbaar gemaakt. De stoelen zijn weer verdwenen en hebben plaats gemaakt voor zwarte houten banken in de stijl van de Bossche School, overgenomen van de parochie uit Uden. Sommige van deze veranderingen zijn later ongedaan gemaakt. Voor de kerk staat een Heilig Hartbeeld uit 1925."(2) - Beschrijving van de beide orgels van de RK kerk H. Antonius Abt in Schaijk in tekst en beeld. De kerk en geloofsgemeenschap vallen tegenwoordig onder de Parochie H. Johannes de Doper.

Mariakapellen
Mariakapellen.

Molens
Molen De Onderneming in Schaijk (Molenaarstraat 1b) dateert uit 1888. De beltmolen is tot 1947 als korenmolen in bedrijf geweest. In de daaropvolgende jaren is het gaande werk uit de molen verwijderd om plaats te maken voor silo's. Op 19 november 1971 is de molen geheel uitgebrand, waarna hij opnieuw als silo is ingericht. Begin jaren negentig is de molen uitwendig voor het zicht compleet gemaakt met gebruikmaking van oude, afgekeurde onderdelen, maar is niet draaivaardig gerestaureerd. De molen is als woning ingericht en is niet te bezoeken. "Aangezien het hier niet meer om een 'echte' maar om een 'schertsmolen' gaat, is hij als restant opgenomen in de Database van Verdwenen Molens", aldus de redactie van de Molendatabase onder de link. Ze bedoelen daarmee dat het hiervoor vermelde uitwendige herstel niet deskundig heeft plaatsgevonden en dat de molen daarmee niet meer als 'echte' molen is te kwalificeren. Maar wellicht is er toch nog hoop, want: "De molen staat te koop. Dat geeft hoop dat een eventuele volgende eigenaar de molen draaivaardig kan maken. Alleen moet daarvoor wel een hoop gebeuren. De molen zal dan een nieuwe kap, roeden en kruiers nodig hebben. Ook is een gedeelte van de molenberg afgegraven en vervangen door een serre, waarbij het dak van de serre aansluit op de oorspronkelijke hoogte van de belt. Hierdoor zou kruien en zeilen voorleggen in de toekomst voor problemen kunnen zorgen." Aldus Thijs van der Ven d.d. 18-11-2018 op de pagina onder de link.

Molen Nooit Gedacht of Molen van Klein Gaal (molenromp) staat in buurtschap Gaal en wordt daarom aldaar beschreven.

Jan de Jonghuis
Bij testament heeft architect Jan de Jong (1917-2001) de wens te kennen gegeven om zijn woonhuis met kantoor (het Jan de Jonghuis, Rijksweg 85 te Schaijk) te behouden als toonbeeld van de Bossche School architectuur, en dat dit huis ten dienste zal staan voor verdere studie en ontwikkeling van de Bossche School architectuur. Daartoe is in 2003 de Jan de Jong Stichting opgericht en is in 2005 Stichting Centrum van de Bossche School opgericht. In februari 2018 is het bijzondere woonhuis van architect Jan de Jong benoemd tot rijksmonument. Het huis is een van de belangrijkste monumenten van de Bossche School-architectuur, een stroming in de Nederlandse architectuur die ook internationaal erkenning heeft gekregen. Nederland is tegenwoordig terughoudend in het aanwijzen van nieuwe rijksmonumenten, waardoor de toekenning extra bijzonder is. Het pand is in maart 2017 aangekocht door Vereniging Hendrick de Keyser, die gespecialiseerd is in aankoop en vervolgens restauratie en herbestemming van monumentale panden.

Gevelstenen
Gevelstenen in Schaijk.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

Carnaval
Site over het carnaval in Schaijk. De optocht in dit dorp is aldus de site "De schonste optocht van hiel de wereld, en ok van Brabant". - "Stichting Carnaval De Moeslanden is al lang een begrip in carnavalvierend Moesland (= de naam van het dorp tijdens carnaval, red.), een feest waar in wezen alle mensen gelijk zijn. Waarbij men geen rekening hoeft te houden met stand of status, en waarbij de betrekkelijkheid van het bestaan van top tot teen wordt ervaren… een feest voor jong en ouder, arm en rijk, voor zieken en gezonden. Het feest bij uitstek waarbij de gehele gemeenschap wordt betrokken, met kenmerken als het klaar staan voor een ander, inzien van de betrekkelijkheid van alle dingen, spontaniteit en eerlijkheid, ook de kunst om jezelf en een ander een spiegel voor te houden, en deze met een glimlach te accepteren….

Moeslands carnaval is ook een enorme organisatie, die vele kanten betreft, zoals pronkzittingen, het feest met de bond van ouderen, de feestmiddag voor zieken en gehandicapten het Kee-Moesbal, erewijn, ziekenbezoek, etalagewedstrijden, Goapmerrige, fototentoonstelling, videoavond. En dan niet te vergeten de organisatie van het carnaval voor de jeugd. En dan door het jaar heen nog het 11-11 bal, de pronkzittingen, de Braderie en het Liedjesfestival en natuurlijk het Zomercarnaval. Zonder iets of iemand te kort te doen, mag als allerbelangrijkst toch wel genoemd worden de grootste Carnavalsoptocht van de hele regio op Moesmaandag. Wordt het wagen bouwen al op jonge leeftijd bij het jeugdcarnaval met de paplepel ingegoten, zo kunnen wij Moeslanders met gepaste trots beweren, dat de grote Moeslandse optocht een van de mooiste van Nederland is en misschien wel van Europa... Een optocht die gebouwd wordt door de diverse carnavalsverenigingen en die ieder jaar in aantal groeit, op dit moment al ca. 66 stuks in aantal!" Aldus een trotse voorzitter Roy van Boekel op de site van de stichting.

Braderie
Braderie (op een zaterdag in april).

StockRock
"Het idee voor popfestival StockRock in Schaijk (op een zaterdag in april) is afkomstig van Schaijkenaar André van Thiel die samen met Theo Potjes, André Boot en Frank Kunst de organisatie van het festival op zich heeft genomen. De avond staat naast rockmuziek in het teken van gezelligheid en entertainment, dus zorg dat je erbij bent. Laat je verassen door de bands die de avond gaan vullen! De muziek varieert van klassieke rockcovers tot stevige metal; er zijn geen grenzen... Zaterdag met braderie opent Café De Potter zijn deuren, waar maar liefst 2 podia klaar staan waarop dit alles gaat gebeuren. Naast de live muziek komen er gedurende de avond nog leuke en verrassende acts voorbij, zijn er lekkere broodjes vet te verkrijgen, loopt de tap op volle toeren, en staan er verschillende drankjes klaar."

- Midzomerfestival.

Moeschakamp
"Stichting Jeugdvakantiewerk Schaijk organiseert jaarlijks tijdens de zomervakantie het Moeschakamp (in 2022 voor de 50e keer), voor kinderen van groep 2 tot en met groep 8 van de basisschool. In de Moeschaweek worden er allerlei spelletjes en activiteiten binnen een thema gedaan, op en rondom ons eigen terrein aan de rand van de Maashorst. Elk jaar mogen we tijdens deze week weer een grote groep van zo’n 300 kinderen verwelkomen. Met behulp van vele vrijwilligers is het elk jaar weer een prachtige week met veel uitdagende activiteiten voor alle kinderen."

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Weekmarkt op zaterdag.

Brobbelbies
De onder Schaijk vallende landbouwenclave Brobbelbies ligt midden in natuurgebied De Maashorst en beïnvloedt de grondwaterstand rondom sterk. Voor een goede ontwikkeling van de natuur moet de grondwaterstand er omhoog, maar dat conflicteert met de belangen van de agrariërs. Daarom wil men de gronden van de agrariës aankopen, maar anno 2019 zit daar nog weinig schot in. In 2016 is het begrazingsgebied van natuurgebied Brobbelbies–Zuid uitgebreid. In het gebied tussen de Palmvenseweg en de Weversweg zijn oude rasters vervangen door 5 kilometer nieuw hoger raster. Zo is het gebied geschikt gemaakt voor begrazing door Exmoors en Taurossen. Met het nieuwe raster zijn ook de bestaande klaphekken, poorten en fietsdoorgangen vervangen door nieuwe als de oude niet meer voldeden. De stroommatten zijn vervangen door veeroosters. De stroommatten zijn te storingsgevoelig gebleken. Voor de ruiters en menners zijn speciale ruiterpoorten aangelegd, zodat ook zij gemakkelijk en veilig op de voor hen bestemde routes door het begrazingsgebied kunnen.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Schaijk, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over Schaijk.

- Dorpshuis: - "Dorpshuis De Phoenix is in 1991 gebouwd in het centrum van Schaijk. Het pand biedt ook onderdak aan de bibliotheek. De Phoenix beschikt over 8 zalen; een grote zaal met podium waarbij de zaal middels een flexibele wand uitgebreid kan worden naar de foyer, hierdoor kunnen er ruim 1300 mensen binnen. Aan de voorkant bevindt zich duidelijk in het zicht de biljartzaal met 5 vaste biljarts. Rondom de foyer met bar bevinden zich 5 kleinere zalen en aan de voorkant bevindt zich ook nog de muziekzaal en vanwege de ‘doos in doos’ constructie is deze geluiddicht, zodat andere verenigingen geen hinder hebben van het geluid. Voor toneel- en dansuitvoering kunt u ook uitstekend in de Phoenix terecht. Onder het podium bevinden zich 3 ruime kleedkamers en via beide zijkanten kunt u vanuit de kleedkamers het podium betreden. Voor de gebruikers in de Phoenix zijn er diverse voorzieningen. In de grote zaal is een professionele licht- en geluidsinstallatie aanwezig, daarnaast kan men gebruik maken van microfoons/headsets, beamer of flapovers. Bij de reservering kunt u uw wensen kenbaar maken. Ook voor lunches, koffietafels of warm buffet kunt u bij de Phoenix terecht."

- Sport: - "Handboogschutterij De Vriendenkring Schaijk bestaat al sinds 1897. Hierdoor is het een club met een rijke geschiedenis en veel ervaring in de bogensport. We zijn een échte vriendenkring waarin iedereen welkom is. Op elk gewenst niveau wordt geschoten en wij helpen elkaar om het beste uit onszelf te halen. De Vriendenkring is aangesloten bij de NHB (Nederlandse Handboogbond). Met ons lidmaatschap mag je dus meedoen aan alle wedstrijden in Nederland. Daarnaast beschikken we over een prachtige accommodatie met 16 ruime binnenbanen (tot 25 meter) en vier buitenbanen (tot 70 meter).

Mede hierdoor én door onze goede trainers heeft de Vriendenkring nationaal en internationaal vele titels op haar naam. Regelmatig winnen onze schutters regionale kampioenschappen. Daarnaast zijn we ook trots op onze internationale parel: Rick van der Ven. Bekend van de Olympische Spelen in Londen (2012), waar hij een knappe 4e plek behaalde. Ook zijn wij de thuisbasis voor de regionale talententraining. De beste schutters uit de regio trainen bij De Vriendenkring in Schaijk om door te stromen naar de Brabantse selectie of de Nederlandse ploeg. Zij trainen met onze eigen gecertificeerde trainer. Hij geeft ook onze wekelijkse jeugdtraining. Wil je meedoen aan een gratis proefles? Meld je dan aan via de jeugd en volwassenen pagina’s. Wil je voor wat anders bij ons terecht? Bel (0486-463503) of mail ons!"

- Zorg: - Ouderen en mensen met een beperking zijn gebaat bij zorgmogelijkheden in de omgeving waar zij wonen. Om dit te realiseren is de vereniging Zorgcoöperatie Schaijk opgericht. De vereniging is gebaseerd op solidariteit, lees het 'geven en nemen'- principe. De zorgcoöperatie heeft zich als doel gesteld dat (kwetsbare) mensen zo lang mogelijk zelfstandig in het dorp kunnen blijven wonen door het organiseren van aanvullende diensten. Ontmoetingscentrum Onder de Linde is daarvan het eerste voorbeeld. Er is een informatiepunt, boodschappen- en vervoersdienst / bezoekdienst en een klussendienst opgericht. En de zorgcoöperatie heeft zich ingezet om een wijkverpleegkundige in het dorp te krijgen die vrijwilligers en mantelzorgers ondersteunt in hun verzorgende taken. Een ander belangrijk doel is het vergroten van de onderlinge solidariteit in het dorp door gezamenlijk te zorgen voor een goed sociaal klimaat waar iedereen van kan profiteren. Samen werken aan een betere leefomgeving voor iedereen.

Reactie toevoegen